Çocuk teslim etmemek suç

Okurum M.S.’nin sorusu şöyle:

“Kardeşim oğlunu 6 aydır göremiyor. Eve çocuğunu görmek için icra yoluyla gitti. Ancak evde yoktu. Ne yapması gerekiyor?”

Abla M.S.’nin erkek kardeşi de çocuğunu görememekten şikâyetçi babalardan. Bu şikâyet daha çok babalardan geliyor. Mahkemenin kişisel ilişki kararını icraya koymalarına rağmen çocuklarını görememekten yakınıyorlar. İcra memurları ile gidip çocuklarını alamadan eli boş dönen ebeveynler, engel olan tarafa karşı nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini öğrenmek istiyorlar.

İcraya paraya yatırılarak çocuk teslimi uygulamasının ne zaman kaldırılacağını soruyorlar.

ÇOCUĞUNUZLA GÖRÜŞMEK KANUNİ HAKKINIZ

Okurum M.S. ve diğer okurlarımın sorularını Türk Medeni Kanunu (TMK) ve Yargıtay kararları ışığında yanıtlamak istiyorum. TMK hükümlerine göre her ebeveynin boşanma davası devam ederken veya eşlerin fiilen ayrı yaşadıkları dönemde diğer eşin yanında yaşayan çocuğu ile arasında kişisel ilişki kurulmasını isteme, çocuğunu görme hakkı var. Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, TMK’nın 169. maddesine göre davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine ve boşanma davası devamınca çocuklarının geçici velayetinin kime verileceğine ve diğer eş ile çocuklar arasındaki kişisel ilişkinin nasıl kurulacağına ilişkin geçici önlemleri kendiliğinden veya talep üzerine alıyor.

ÇOCUKLAR İCRA YOLUYLA TESLİM EDİLİYOR

Boşanma davası sürerken, çocuğun velayeti geçici olarak verilen ebeveyn, diğer ebeveyne çocuğu göstermeyebiliyor. Boşanma sonrasında da aynı şekilde çocuk teslimi konusunda sorun yaşanıyor. Bu tip anlaşmazlık durumlarında çocuğunu göremeyen ebeveyn, icra dairesinin yolunu tutuyor. Çocukların icra yoluyla teslimi, 1932 tarihli 89 yıllık İcra İflas Kanunu’ndan kaynaklanıyor. Kanunun 25. maddesine göre çocuklar harç yatırılarak taşınır eşya gibi icraya konulabiliyor. Bu kanunu uygulamakla yükümlü icra memurları ve kolluk görevlileri de çocuğu mal ya da eşya gibi teslim alıyorlar. “Alacaklı” konumundaki diğer ebeveyne teslimini sağlıyorlar.

Alacaklı konumunda olan anne veya baba çocuk teslimi hakkındaki bir ilamı icra dairesine vererek takip talebinde bulunuyor. Daha sonra borçlu olan anneye veya babaya “icra emri” gönderiliyor. Bu “icra emrinde” borçluya 7 gün içinde çocuğu teslim etmesi, aksi halde çocuk nerede bulunursa bulunsun zorla alınacağı ve çocuğu gizlemesi halinde cezalandırılacağı bildiriliyor. Borçlu olan anne veya baba 7 gün içinde çocuğu teslim etmezse icra müdürü, çocuğu nerede bulursa zorla alıp alacaklı olan anneye veya babaya teslim ederek ilam hükmünü zorla yerine getiriyor.

ANNE GÖSTERMEZSE NE YAPILABİLİR?

Okurlarımın icra emrine rağmen çocuğu göstermeyen ebeveynlere karşı nasıl bir yaptırım uygulanacağı sorusunun yanıtı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 341. maddesinde yer alıyor. Bu madde şöyle:

“Çocuk teslimi hakkındaki ilamın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilirse, kişi tahliye edilir.”

ÇOCUK TESLİMİNE MUHALEFET SUÇU

İİK’daki açık düzenlemeye göre çocuğu teslim etmemek, şikâyete bağlı bir suç. Müşterek çocuğu mahkeme kararına rağmen göstermeyen ebeveyni, ceza alması için şikâyet etmek mümkün. Şikâyetin, icra takibinin yapıldığı icra müdürlüğünün bulunduğu yerdeki icra ceza mahkemesine yapılması gerekiyor.

Okurum M.S. de hak kaybına uğramamak için bir avukat kanalıyla oğlunu teslim etmeyen ve altı aydır göstermeyen anneyi şikâyet yoluna gidebilir. Özetle, mahkeme kararı bulunduğu halde baba ile çocuğunu görüştürmeyen anne hapis cezası tehdidi altına girer. Haberiniz olsun.

4. PAKETLE KALDIRILIYOR

ÇOCUKLARIN taşınır bir eşya gibi icraya konularak teslimi usulü sonunda kaldırılıyor. Adalet Bakanlığı’nca çıkarılan üç yargı paketinde beklenmesine rağmen çocukların icra yoluyla teslimi uygulamasına ilişkin İİK hükmü kaldırılmadı. Hazırlıkları son aşamaya gelen dördüncü yargı paketindeki düzenlemelerden biri de bu olacak. Dördüncü paketin kısa bir süre içinde Meclis’e sunulması bekleniyor. Paketteki yeni düzenleme ana hatlarıyla şöyle: Boşanmış çiftlerin çocuklarının icra dairesi aracılığıyla teslimine son verilecek. Çocuk teslimi için çocuk teslim merkezleri kurulacak. Çocuğu göstermemek velayetin değiştirilmesi sebebi olabilecek. Çocuğu göstermeyen taraf bu ısrarını sürdürürse, tazyik hapsi uygulanabilecek.