Dijitalleşme bankacılığın sonunu mu getiriyor
Bir elimde 185 liralık alışverişim, diğer elimde kredi kartım... Kasadaki genç kadının elinde pos cihazı... 45 dakikadan fazla uğraştık ama işlem ‘Başarısız.’ Kredi kartı borcumu ödemedim sandım ama sorun bende değilmiş! Akbank’ın dijital bankacılık sistemlerindeki ‘arıza’ nedeniyle milyonlarca kişi 2 gün boyunca tıpkı benim gibi en basit bankacılık işlemlerini dahi yapamadı. Banka ‘Siber saldırı yok’ diyor. Peki, ne oldu? Daha da önemlisi tüketici mağduriyetleri nasıl giderilecek? Sordum.
ESKİ USUL SİSTEMLER DEVRE DIŞI KALMALI
AKLIMDA ‘Boston Dynamics’in robotlarına takla attırdığı bir yüzyılda nasıl oldu da böyle bir ‘arıza’ yaşandı?’ sorusu var. Sonuçta modeli eski diye her yıl cep telefonu yenileyen bir kuşak var artık ve şahsen hangi sektörde hizmet verildiğinden bağımsız, büyük şirketler de böyle yapmalı; ‘yeni, güçlü bir donanım ve altyapı ile hizmet vermeli’ diye düşünürüm ben. Teknoloji editörü Mesut Çevik de benim ile aynı fikirde. Çevik ile krizin perde arkasını konuştuk. Şöyle anlatıyor: “Akbank konu ile alakalı resmi bir açıklama yapmadığı için ne olduğunu bilmiyoruz. Ancak diğer bankalardan ve yazılım sektöründen edindiğim bilgiler doğrultusunda sorun ‘ana bilgisayar’ kaynaklı. IBM’in 1952 yılında ürettiği ve işlem-bellek gücü bakımından hayli güçlü olan bu mainframe - ana bilgisayar sistemleri bankacılık sektöründe (Akbank da dahil) yoğun şekilde kullanılmakta. İşte bu ana bilgisayar, iddiaya göre, salı sabah yapılmaya çalışılan güvenlik güncellemesi sırasında çöktü. İşlemlerin aksaması da bu durumdan kaynaklı.”
YEDEĞİ VAR AMA
Peki böylesi karmaşık ve önemli bir sistemin yedeği yok mu? Çevik ‘Var ama’ diyor, şöyle devam ediyor: “BDDK kuralları gereği bankalar felaket planlaması yapmalı; yangın, deprem, terör gibi durumlarda yedek alabildikleri ya da yedeği devreye sokabildikleri bir yapı kurmalı. Akbank’ın da İzmir’de böyle bir yedek veri merkezi var ancak duyumlarımıza göre bu merkezin deprem ve sel felaketlerinin ardından Gebze’ye taşınması kararlaştırılmış. ‘Sorun’ tam da bu taşınma işlemi bitmeden yani bir nevi yedeksizken meydana geliyor. Sorunun sadece donanım değil yazılım boyutu da olduğu, Akbank yönetiminin ‘Acil cihaz alalım’ dediği ancak IBM’in ‘En erken 4 ay sonra teslim ederiz’ yanıtı verdiği de gelen duyumlar arasında. Ancak yine de sorumluluk bankanın ve bankaya büyük cezalar kesilebilir.”
ALTYAPI SORGULANIYOR
“Türkiye’de, ana sistemi tam yedekli birkaç banka var ki onların eski usul sistemlerden kurtulmaları 3-4 yıllarını aldı. Eski usul bu sistemleri çözebilen yazılımcılar artık pek yok. Şöyle örnek vereyim; ortada 30-40 yıllık bir bina var ve sallanıyor. Siz ise üzerine kat çıkıyorsunuz. Binayı güçlendirmek gerekli, biliyorsunuz ama hangi kolonu, nasıl güçlendireceğinizden emin değilsiniz. Çünkü değiştireceğiniz en ufak bir şey binayı çökertebilir. Akbank’ın başına gelen bu. Yazılım dünyası bugün bunu tartışıyor. O nedenle eskinin tamamen bırakılıp, büyük yatırımlar ile modern sistemlere geçilmesi şart.”
ÖDENEMEYEN FATURA, ÇEK, KREDİ FAİZLERİ NE OLACAK
Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu durumun sadece Akbank’ta hesabı olanları değil herkesi yakından ilgilendirdiğine dikkat çekiyor. Ağaoğlu “Diyelim bir ticarethaneniz var, Akbank pos cihazı kullanıyorsunuz. Bu 2 gün pos üzerinden satış yaptıysanız bilin ki yaptığınız hiçbir işlem onaylanmadı. Yani sattığınız hiçbir ürünün parası hesabınıza geçmedi. Ya da diyelim bir başka bankadan kredi çektiniz, ödemeyi de Akbank üzerinden yapıyordunuz ama yapamadınız. O da faize düştü. Akbank Twitter üzerinden yaptığı kamuoyu bilgilendirmesinde ‘Krediyi benden çektiysen faiz uygulamam’ diyor... Peki ya başka bankadan çekilen ancak ödemesi Akbank’tan yapılan kredinin faize düşen kısmı ne olacak? O net değil” diyor.
MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ
Ağaoğlu zarara uğrayan tüketicilerin maddi manevi zararlarının tazmini için öncelikle bankalarına başvurmaları gerektiğini söyleyerek, şöyle devam ediyor: “Eğer banka taleplerini karşılamaz ise bireysel tüketiciler 11 bin 330 liraya kadar olan zararları ile ilgili, belgeleri ile tüketici hakem heyetlerine; ticaret yapan, tüzel kişiler ise önce arabulucu sonra da ticaret mahkemelerine başvurarak zararlarının tazminini isteyebilirler, manevi tazminat talebinde de bulunabilirler. Kredilerin geç ödenmesinden kaynaklı notu olumsuza çevrilen, çeki dönen, ödemesi aksayan tüketiciler için de banka, sorumluluğu aldığına dair bir yazı vermeli. Banka, kendi hatası nedeniyle büyük sıkıntı/utanç yaşattığı müşterileri için de bir şeyler yapmalı. Örneğin, dün bize ulaşan bir tüketici, bir benzincide rehin kaldığını, kredi kartını kullanamadığını, ailesinin nakit getirdiğini ve ‘rezil’ olduğunu söyledi. Müşteri memnuniyeti adına tüm bu zararlar giderilmeli.”
AKBANK’TAN AÇIKLAMA
İki gün boyunca sistemlerine ulaşılamayan ve teknik sorun nedeniyle hizmet veremeyen Akbank, bugün 09:00-19:00 arasında aralıksız hizmet verecek.
06.07.2021-12.07.2021 tarihleri arasında tüm diğer banka ATM’lerinden Akbank kartlarıyla yapılacak para çekme ve yatırma, kredi kartı borç ödeme, görüntüleme işlemlerinden ücret alınmayacak. Alınan ücretler iade edilecek.
Ekstre ödemesi 06.07.2021 veya 07.07.2021 tarihinde olan kredi kartları müşterilerinin son ödeme tarihi 08.07.2021 tarihine ötelendi. Bu tarihteki ödemelere faiz yansıtılmayacak.
Kredi taksit tarihi 06.07.2021-07.07.2021 olan bireysel kredilerde ödeme yapılamaması sebebiyle ilgili günler için işleyen gecikme faizi iade edilecek.
Kredi vadesi veya taksit tarihi 06.07.2021-07.07.2021 olan ticari krediler için ilgili günlerde faiz işletilmeyecek/işleyen faiz geri ödenecek.
