Cumhuriyet'in kızlar köprüsü

Onca tuhaf bakış altında...

Bir o kadar “Boşuna uğraşıyor” fısıltıları arasındaydı...

Ama o bunları hiç umursamıyordu...

Sınıfta değil, bütün üniversitede tek başınaydı.

Yıl 1933...

Atatürk’ün kadınlara açtığı özgürlük kapısından o da geçiyordu...

Ama kolay değildi...

Çünkü...

Hâlâ “erkek egemen bir gelenek” vardı...

Ve fısıltılar halinde, çapraz bakışlar şeklinde bütün gücüyle üzerine geliyordu...

Yüksek Mühendis Mektebi’nin (İTÜ) ilk kadın mühendis öğrencisi Sabiha.

Aradan zaman geçti, mezun oldu...

Evet, o artık Cumhuriyet’in ilk kadın inşaat mühendisi Sabiha’ydı...

2) ŞANTİYEDE KADIN OLUR MU?

Ama Sabiha’nın asıl macerası ondan sonra başlıyordu...

Onun hayalinde projeler vardı. Yollar, köprüler, şantiyeler...

Ama hayatın acı gerçeği daha ilk gün duvar gibi önüne çıkmıştı...

Masa başı bir memuriyete tayin edilen Sabiha daha fazla dayanamayıp dilekçesini vermişti:

“Bir şantiyede görev almak istiyorum...”

Müdürü dilekçeyi uzun süre amirlerine iletemedi...

“Şantiyede kadın mühendis nasıl olacak...”

Babacan bir adamdı müdürü:

“Kızım gel sen beni dinle. Güzel güzel burada görevini yap.”

Ama hayır...

Sabiha dilekçesinde ısrarlıydı...

Konu Ankara Valisi Nevzat Tandoğan’a kadar gitti.

Bir kadın mühendis şantiyede...

Vali Tandoğan çok güçlü bir isimdi...

Önce “Olmaz öyle şey” dedi...

Ama Sabiha ısrarlı...

Sonunda Vali Tandoğan yanına çağırttı mühendis Sabiha’yı...

- Kızım şantiye hayatı zordur.

Sabiha uzun bir müzakereden sonra Vali Tandoğan’ı ikna etti.

Ve Ankara’nın Beypazarı ilçesi Karaboğaz mevkisindeki köprü inşaatına mühendis olarak tayin oldu...

3) ‘MÜHENDİS KIZ GELMİŞ’, KÖYLÜLER ŞAŞKIN...

Sabiha giydi pantolonu ve çizmeleri, daldı şantiyenin içine. Elinde planlar, projeler, altında çamur.

Elinde projeyle Sabiha Rıfat Gürayman

Başladı çalışmaya.

Ne olursa olsun köprüyü bitirecekti.

Köprü bir yolu Ankara’ya bağlıyordu. Ahşap bir iskele 15-20 metreye kurulmuştu... Yaklaşık 50 metre boyundaydı...

Genç mühendis Sabiha çevre köylülerin meraklı bakışları arasında bütün gücüyle çalışıyordu...

Zaman geçtikçe köylüler “kız mühendisi” sevmeye başlamıştı. Hatta çevre köyden kadınlar ona çorba getiriyordu...

Sonunda kötü bir haber:

“İşçiler maaşlarını alamadıkları için işi bırakacaklar...”

Sabiha “Nasıl olur... Bu köprü bitmeli” diye isyan ediyordu. Gitti, işçilerle konuştu. Köylüler yardım edecekti.

Ve işçiler ikna oldu...

Evet arkadaşlar...

Cumhuriyet’in ilk kadın inşaat mühendisi genç Sabiha sonunda köylülerin ve işçilerin yardımıyla köprüyü bitirdi.

Ve köprüden el sallıyor.

4) KORUMA ALTINDA

Ve o kadar güzel bir şey oldu ki... Köylüler köprünün adını Sabiha için “Kız Köprüsü” koydular.

Sabiha Rıfat Gürayman sonrasında Anıtkabir inşaatında da çalıştı...

Geldik bugüne.

Buradan sonrasını DHA Ankara’dan Vuslat Ay, Harun Özalp ve Celal Atalay’ın geçtiği haberden okuyalım:

“Zamanla köprü kullanılmaz hale geldi. Karayolları Genel Müdürlüğü, Kız Köprüsü’nün gelecek kuşaklara aktarılması, koruma altına alınması için Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na başvurdu. Kurul, köprünün korunmasına karar verdi. Ayrıca bazı bölümlerinde hasar oluşması nedeniyle onarılmasına karar verildi. Bu kapsamda köprü aslına uygun restore edilip aydınlatması da sağlanarak korunmaya devam edilecek.”

5) MÜHENDİS KIZLARA BİR GÖREV

Dünyanın sayılı baraj projelerinden birisi olan Yusufeli Barajı’na gittiğimde dikkatimi çekmişti.

Şantiye kız çalışanlarla doluydu...

Sormuştum:

“Kim bu kızlar?”

Barajı yapan Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Özdemir şöyle demişti:

“Şantiyelerde kız mühendislerimizin çoğalması için bir proje geliştirdik. Artık bütün şantiyelerimizde kız mühendislerimiz de görev yapıyor.”

Ebru Özdemir bir nevi “şantiyelere kadın mühendis kotası” getirmiş...

Başarılı da olmuş ki...

Çanakkale Köprüsü’nün bulutlara ulaşan zirvesinde gördüğüm iki kız mühendis beni çok etkilemişti.

Ve bugün...

Şöyle bir hayal kurdum...

Bir tarafta 15 metre yükseklikte 50 metrelik köprüyü yapan ilk kadın inşaat mühendisimiz Sabiha Rıfat Gürayman...

Diğer tarafta...

Sabiha Hanım’ın 40 metrelik mucize “Kız Köprüsü”nden tam 88 yıl sonra...

4.5 kilometre uzunluğundaki Çanakkale Köprüsü’nde çalışan mühendis kızlarımız.

Genç mühendis Sabiha Hanım’ın 25 metre yüksekliğindeki beton köprüsünden 88 yıl sonra 318 metre yüksekliğindeki Çanakkale Köprüsü’nün bulutlara karıştığı yerde çalışan mühendis kızlarımız...

İşte şimdi 88 yıl arayla gerçekleşen bu iki mucize köprüyü birleştiriyorum.

Cumhuriyet’in mühendis kızlarını birleştiriyorum.

Ve bu duyguyla diyorum ki...

Sayın Ebru Özdemir, “mühendis kızlarımız”la çok anlamlı bir proje yürütüyorsunuz.

Öyleyse “inşaat mühendisi kızlarımızın” annesi diyebileceğim Sabiha Hanım’ın “Kız Köprüsü” projesinin onarımı da mühendis kızlarımıza düşmez mi?

Gelip orada sizinle olurum...