Dünya Bankası kredilerinde son durum

Devlet Bakanı Masum Türker, Cuma günü Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Johannes Linn ile yaptığı görüşmeden sonra ‘‘önümüzdeki 3 yılda Dünya Bankası'ndan 5 milyar dolara yakın kredi alınacağını’’ söyledi.

Aslında ‘‘Söyledi’’ demek pek doğru değil, çünkü Bakan Türker bu haberi sanki çok önemli bir gelişmeymiş gibi, ‘‘müjde’’ olarak vermeyi tercih etti.

Bizce durumun abartılmaması lazım çünkü bu, öyle abartılacak bir şey değil.

Dünya Bankası, Türkiye'de de zaman gündeme geldiği gibi, yıllık bütçeler yerine daha orta vadeyi görmek istiyor, o nedenle 3 yıllık bütçe yapmaya çalışıyor. Buna göre de, yıllık gelir ve giderlerini önceden görüp ayarlamak istiyor. Bu bütçeler öyle değişmez bütçeler değil ama özellikle ülkelerin o 3 yıllık döneme ilişkin olarak Dünya Bankası kaynaklarından kullanacakları miktarın çerçevesini çiziyor.

Bu miktarlar, ülkelere ayrılan kredi limitlerini gösteriyor. Ancak bu limitler çok değişmez limitler de değil. Örneğin Türkiye'ye 2000-2003 yılları arasında 5 milyar dolar kredi limiti tanınmış, ama bu arada yaşanan gelişmeler karşısında Dünya Bankası bu miktarı 6.2 milyar dolara kadar çıkarmıştı.

İşte Dünya Bankası'nın önümüzdeki yılın ortasında başlayacak yeni 3 yıllık limiti Bakan Türker'in verdiği bilgiye göre 5 milyar dolar olarak belirlendi. Aslında bu miktar 5 milyar dolar da değil. 4.5 milyar dolar demek daha doğru olur. Çünkü görüşmelerde ‘‘4,5 milyar dolarlık ülke kredisi limiti verelim, beklenmeyen durumlar gerçekleştiği takdirde bu miktar 5 milyar dolara kadar çıkabilsin’’ denmiş. Yani Türkiye'ye tanınan asıl limit 4,5 milyar dolar düzeyinde.

KÜÇÜLEN LİMİT

Bu belirlenen limitler geçtiğimiz 3 yıllık dönemle kıyaslandığında büyüyen bir limit değil aksine küçülen bir limit. Üstüne üstlük bu limitler ‘‘Ne olursa olsun Türkiye'nin kullanacağı kredi miktarını’’ da göstermiyor. Örneğin artırımlarla Türkiye'nin limiti geçtiğimiz 3 yıl için 6.2 milyar dolara yükseltildi ama bunun şu anda kullanılmayan kısmı 1,5 milyar doları buluyor. Kullanılamayışının nedeni ise tümüyle Türkiye'nin hatası. Önceden belirlenen şartlar çerçevesinde kredi kulllanılmaya başlıyor ama gerekli tarihte, gerekli adımlar atılamadığı için kredilerin tümünü kullanılamıyor. Bizce gecikme nedeniyle kullanılmayan 1,5 milyar doların bir kısmını kurtarmak pek mümkün olmayacak. Yani limiti alıyorsunuz ama bu limiti sonuna kadar kullanmanız sizin çabanıza bağlı.

Masum Türker basın toplantısında, 500 milyon dolarlık sosyal riski önleme projesinde şimdiye kadar 100 milyon doların kullanıldığını belirterek, okul çağındaki çocuklara yardımın yapıldığı bu kredinin bir kısmının daha acil olarak serbest bırakılmasını talep ettiklerini söyledi. Bu kredinin kalan kısmının kullanılması için Sosyal Yardımlaşma Yasası'nda değişiklik öngörüldüğünü hatırlatan Türker, Dünya Bankası'na seçim öncesi bu yasanın çıkamayacağını belirtip, ‘‘krizin faturasını azaltmak için bu kanun beklenmeden kredinin bir kısmının daha kullanılması gerektiğini’’ söylediklerini ifade etti. Öğrendiğimiz kadarıyla Dünya Bankası bu kullanıma Türker'in dediği kadar sıcak bakmıyor.

Türker, 500 milyon dolarlık İstanbul Yaklaşımı çerçevesinde kullanılacak kredinin de hızlandırılmasını istediklerini, buna da olumlu yaklaşıldığını söyledi. Ancak bu kredi de Türker'in dediği kadar hızlı işlemiyor çünkü krediyi kullanıp, şirketlere verecek olan bankaların daha epeyce yol almaları gerekiyor.

Kısacası; Washington'daki temaslarına iyi başlayan Bakan Türker, görüşmeleri gün geçtikce seçim için kullanma eğilimine girmiş gözüküyor. Bizce doğru yapmıyor...