Vergi sorunu çıktı IMF gidişi erteledi

IMF'yle önceleri çok iyi giden görüşmelerin gün geçtikçe karmaşıklaşması ve buna bağlı olarak heyetin Ankara'da kalma süresinin uzamasında, Başbakan Tayyip Erdoğan'ın tavrı ve Anayasa Mahkemesi'nin ek vergilerle ilgili aldığı karar etkili oldu.

Başbakan Erdoğan, teknisyenlerle IMF Heyeti'nin üzerinde mutabık kaldığı vergi reformuna ilişkin tedbirlere itiraz etti. Gerek serbest bölgelerdeki vergi muafiyetlerinin azaltılması, gerekse vergi teşviklerine ilişkin olarak ortak bir formül bulunmuştu ama bunu Erdoğan kabul etmedi. Teknisyenlerin bulduğu orta yol formülüne karşılık Erdoğan, ‘‘Ben söz verdim, kişi başına geliri 1500 doların altında kalan illere büyük vergi muafiyeti ve SSK prim muafiyeti getirilecek’’ dedi. Aynı şekilde Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen de, ‘‘Başbakanımızın verdiği sözler var, ben bunları kabul etmem’’ dedi ve serbest bölgelerdeki vergi muafiyetlerinin azaltılması için IMF'yle bulunan orta yol formülü de yeniden tartışılmaya başlandı.

Uzmanlar, Başbakan'ın dediği gibi bir teşvik çıkması halinde, vergide yapılanların neredeyse tümüyle geri döndürüleceğini söylüyorlar. Buradan kaybedilecek gelirin kağıt üzerinde önemli bir miktar olmamasının Başbakanı yanılttığını kaydeden uzmanlar, ‘‘Ekonomik programla birlikte vergide sağlanan ilerleme, karar bu şekilde çıkarsa tümüyle kaybedilir, geri gider’’ diyorlar.

Maliye'nin zaten Kurumlar Vergisi tahsil edemediğini, Başbakan'ın söylediği biçimde çıkarsa, artık Gelir Vergisi de alınamayacağını kaydeden bir uzman, şu değerlendirmeyi yaptı:

‘‘Türkiye'de etkin vergi denetimi yok. Kişi başına geliri 1500 doların altında 30'dan fazla il var. Bir kere bu muafiyetle ileride bütün illerin taleplerinin artması söz konusu olur, bu hep yaşandı. İkincisi; vergi denetimi olmadığı için yani bir şirketin İstanbul'da çalıştırdığı işçinin bu teşvik verilecek illerde çalışıyor gibi gösterilmesi denetlenemeyeceği için, bu çok büyük bir kaçak yolu açılmış olacak. Kağıt üstünde getireceği fazla bir şey yok ama tüm sistemi vurur.’’

EK TEDBİR İHTİYACI

IMF Heyeti'nin temaslarının uzamasının bir nedeni de Anayasa Mahkemesi'nin verdiği Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi'ni iptal kararı. Önceleri Maliye'nin bu vergiyi üçüncü kez çıkarma niyeti olduğunu gördük ama kamuoyundan gelen tepkiler ve Başbakan'ın yaptığı açıklama nedeniyle Maliye de çark edip, verginin mahsup edileceğini açıklamak zorunda kaldı.

Maliye yetkilileri 2003 için, sadece bu vergiden 900 trilyon lira kayıp olacağını söylüyorlar. Bu verginin, baştan beri 2004 yılında da devam ettirilmesi planlanıyordu ve hesaplar ona göre yapılıyordu. Yani gelecek yıl bu Ek Vergi'nin olmaması ve bu yıl alınan vergilerin mahsup edilmesinin getireceği vergi kaybı 2 katrilyon lirayı aşıyor. Şimdi Maliye yetkilileri ve IMF bu açığın nereden karşılanacağı konusunda harıl harıl çalışıyorlar.

Bu arada IMF Heyeti, bütçe kalemleri üzerinde de daha hassas durmaya başladı. Örneğin daha önce gündemde olmadığı halde geçen hafta ‘‘özel gelir ve fonlardan yapılacak tasarruf’’ kalemi tartışmaya açıldı. Bu yıl böyle bir kalemden tasarruf yapılacağı belirtilmiş, sonradan hesaplara alınmştı ama o dönemde de uyardığımız gibi, o kadar tasarruf sağlanamadı. Şimdi IMF Heyeti Maliye'nin gelecek yılın bütçesine yazdığı bu tasarruf kalemini daha yakından inceliyor ve büyük ihtimalle bu rakam düşürülecek.

Yani görüşmeler ilerledikçe ek tedbir ihtiyacı çıkmaya, büyümeye başladı.

Bu arada IMF'yle müzakere edip mutabakata varan bürokrat ve bakanların, Başbakan Tayyip Erdoğan'ın karşısında, kendi görüşlerini pek savunamadıkları da görülüyor. Bakalım YPK toplantısına sunulacak, IMF'yle mutakabata varılacak yeni hesaplar, kabul ettirilebilecek mi?