Türk mutfağının olmazsa olmazı: Pidelerin izinde yola çıkılacak adresler | 8 ŞEHİR 8 ÖNERİ

Ülkemizin her köşesi kendine has lezzetleriyle oldukça zengin bir mutfağa sahip. Bu zenginliğin en önemli unsurlarından birini de çeşit çeşit pidelerimiz oluşturuyor. 

Pide ilk bakışta basit bir lezzet gibi görünse de malzemeleriyle, açık ya da kapalı şekildeki sunumlarıyla pideler, yöreden yöreye farklılıklar gösteriyor.

Biz de bu hafta gezgin ve seyahat yazarları Nurgül Büyükkalay, Didem Mutçalıoğlu, Özlem Köseoğlu, Bahar Gündoğdu ve Erdoğan Gümüş’e ‘Pidelerin izinde yola çıkılacak adresler nereler?’ diye sorduk. Epey geniş olan listeden uğruna yola düşmeye değer 8 lezzetli pideyi seçtiler. 

Bildiğiniz pidelerden çok farklı: Kadınhanı tahinli pide / KONYA

Konya, çeşit çeşit yemekleriyle kendine özgü bir mutfak kültürüne sahip. Konya mutfağı yöresel yemeklerinin yanı sıra Kadınhanı tahinli pidesiyle de meşhur. 

Nurgül Büyükkalay, “Ana maddesi tahin olan pide isteğe göre ceviz, kaymak, Antep fıstığı, badem gibi lezzetlerle süslenebiliyor. Pide için hamurlar gece saatlerinde hazırlanıyor, usta ellerde ince bir şekilde açılıyor ve bir süre dinlenmeye bırakılıyor. Sonrasında pişirmek için taş fırına sürülüyor. Pide isteğe göre şerbet dökülerek de yenebiliyor” ifadelerini kullandı.

Kadınhanı tahinli pide / Fotoğraf: İHA

Şehirde gezilecek yerlerle ilgili önerilerde de bulunan Büyükkalay, “İlk durağınız Mevlana Meydanı olmalı. Mevlana Celaleddin Rumi’yi anma törenlerinin yapıldığı Mevlana Kültür Merkezi şehrin en önemli tarihi ve kültürel yapılarından biri. Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden Sultan Selim Camii ve Mevlana’nın dergâhı ve türbesi olarak da bilinen Mevlana Müzesi bu meydanda yer alıyor. Konya'da, her köşe başında Selçukluların miras bıraktığı tarihi yapılardan birini bulabilirsiniz. Karatay Medresesi bu yapıların en iyi korunanlarından. Kapalı avlulu tek katlı bir medrese olan Karatay hâlâ dimdik ayakta… Mutlaka görmelisiniz” dedi.

Kadınhanı tahinli pidesi isteğe göre ceviz, kaymak, Antep fıstığı, badem gibi lezzetlerle süslenebiliyor / Fotoğraf: İHA

Ünü şehrin sınırlarını aştı: Develi cıvıklısı / KAYSERİ

Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Kayseri, özellikle Selçuklu dönemi eserleriyle ön plana çıkıyor. Kervansaraylar, camiler, medreseler, şifahaneler gibi kültürel varlıkları görülmeye değer.

Tıp tarihinde önemli bir yeri olan Gevher Nesibe Şifahanesi, Kültepe, Kayseri Kalesi, Ulu Cami, Hacı Kılıç Camisi ve Melikgazi Türbesi gezip görülecek yerlerden bazıları…Böylesine tarihî ve kültürel değerlere sahip şehrimizin geçmişten günümüze kadar gelen lezzetlerinden biri de ünü çoktan ülkemizin dört bir tarafına yayılmış olan Develi cıvıklısı… 

Erdoğan Gümüş, “Bu harika lezzet, Kayseri’nin en büyük ilçesi olan Develi’ye ait… Coğrafi işaretli ürün olarak tescil tarihi 2008… Kayseri’de sofraların baş tacı olan bu harika pide, tüm parça et çift bıçak altında kıyılarak kıyma yapılırken yağı eriyip cıvıdığı için ‘cıvıklı’ adını almış” dedi.

Gümüş, pidenin hazırlanışına dair şu bilgilerin altını çizdi:

“Cıvıklı yapımında kullanılacak et orta yağlı koyun eti olmalı. Özellikle süt beyazı tatlı kuru soğan tercih ediliyor. Koyun etinin yağlı olması nedeniyle sindirim sistemindeki yan etkilerini azaltmak ve hazmı kolaylaştırmak amacıyla sarımsak olmazsa olmaz. Baharat olarak da yaz aylarında renk vermesi için ipek pul biber, kışın ise isteğe bağlı olarak karabiber kullanılıyor.”

Tadı harika: Tatlı peynirli ekmek / ELAZIĞ

Tarihi Oğuzlara kadar uzanan tutmaç, umaç aşı, anamaşı, kara kavurma gibi pek çok yemek Elazığ mutfağında günümüzde hâlâ varlığını sürdürüyor. Şehrin iklime, coğrafi özelliklere ve yörede yetişen ürün çeşitliliğine göre şekillenen lezzetlerinin büyük çoğunluğu ise yalnızca buraya özgü... Onlardan biri de tatlı peynirli ekmek…

Erdoğan Gümüş, “Elazığ’ın tatlı peynirli ekmeğinin geçmişi bir hayli eski… Özellikle özel davetlerde ikram ediliyor. Bir tür pide olan ekmeğin iç harcının buraya özgü bir yöntemle hazırlanması, bu güzel lezzeti ayrıcalıklı kılıyor” dedi.

Tatlı peynirli ekmek / Fotoğraf: İHA

Pidenin hazırlanışıyla ilgili detaylar paylaşan Gümüş, “İç harçta, tam yağlı tuzsuz taze koyun veya inek peyniri kullanılması püf noktası… Ardından buğday unu, maya, tuz ve su ile hamur hazırlanıyor. Daha sonra içine şeker ve taze peynirin karıştırılmasıyla elde edilen harç konuyor ve üstü açık pide şeklinde taş fırında ateşten uzakta yaklaşık 15 dakika pişiriliyor. Bütün halinde veya dilimlenerek sıcak bir şekilde servis yapılıyor. Tadı ise tek kelimeyle efsane…” ifadelerini kullandı.

Tatlı peynirli ekmek, bütün halinde veya dilimlenerek sıcak bir şekilde servis ediliyor / Fotoğraf: İHA

Tahinli pide sevenlere: Tavas pidesi / DENİZLİ

Çok sayıda pidecinin kendi aralarında yarıştığı bir yer Denizli… Şehirde yöreye göre pek çok pide bulunuyor. Bunlardan en öne çıkanı tahin ile lezzetine lezzet katılan Tavas pidesi…

Didem Mutçalıoğlu, “Tavaslılar bu pideye 'içli dışlı' diyorlar. Hamur ve tahin buluşunca zaten muhteşem bir lezzet oluşuyor. Ancak Tavas’ta bu lezzet bambaşka… Tahinin kalitesi, hamurun güzelliği ve odun fırınında pişmesi Tavas pidesine bambaşka bir boyut kazandırıyor. Tabii buradaki ustaların elinden çıkması da en büyük etken” dedi. Mutçalıoğlu, şöyle devam etti:

“Üzerine serpilen cevizi ve dökülen balıyla tam bir lezzet patlamasına sebep oluyor. Tavas’ta ve yakınındaki Kale ilçesinde birkaç tane çok iyi Tavas pidecisi var. Hepsi de pidenin hakkını vererek yapıyor. 'Biz pidemizi Denizli’de yiyelim' derseniz, Denizli’de de Tavas pidesi yapan hatta Tavas tarafındaki pidecilerin şubesi olan yerler mevcut. Buralarda hem tahinli hem çeşit çeşit malzemeli pidelerden yiyebilirsiniz. Yine tahinli pide sevenler için Denizli’de başka bir alternatif olan Babadağ tahinli pidesini de tatmanızı öneririm.” 

Bölgenin en meşhuru: Görele pidesi / GİRESUN

Karadeniz pide konusunda oldukça zengin bir bölge… Bölgede her şehrin kendine özgü bir pidesi var. Bunların içinde en meşhurlardan biri Giresun’un Görele pidesi…

Pidenin hazırlanışına değinen Özlem Köseoğlu, “Öncelikle tuz, un, yaş maya ve su ile hamur yapılıyor. 30 dakika kadar dinlenen hamur, beze haline getirilip kayık şeklinde açılıyor. Lezzeti verecek olan asıl kahraman kıyma ise kavrulup küp soğan eklenerek soğumaya bırakılıyor” dedi. Köseoğlu şöyle devam etti:

“Malzemelerin dışındaki hamurlar, içe doğru kıvrılıyor, iki kenar birleştirilip üzerine kapatılıyor. Renk alması için yumurta sarısı çırpılıp hamura sürülüyor ve 300 derece ısınan fırında pişiriliyor. Fırından çıkınca da üzerine tereyağı konarak servise sunuluyor. Biraz tereyağı bol bir pide ama lezzeti harika…”

Görele pidesi / Fotoğraf: İHA

Görele’de gezilecek yerlerle ilgili önerilerini de paylaşan Köseoğlu, “Yemyeşil doğası ile hayran kalacağınız Dokuzgöz Milli Parkı, meşhur Görele Kemençe Müzesi, manzarası ile dudak ısırtan Haç Dağı, yaylası ve milli parkı ile Sis Dağı kesinlikle görülmesi gereken yerler” dedi.

100 yılı aşan lezzet: Bafra pidesi / SAMSUN

Neredeyse her köşe başında bir pideci bulunan bir şehir Samsun. Coğrafi işaret tescilli Bafra pidesinin de bölgenin yemek kültüründe önemli bir yeri var. Bu pide 100 yılı aşkın süredir sofralarda yerini alıyor.

Nurgül Büyükkalay, “İnce hamurlu boru şeklinde ve gevrek hazırlanan Bafra pidesi bir porsiyonla doyamayacağınız bir lezzete sahip. Kıymalı ve peynirli olan, közde ağır ağır pişen pide kapalı hazırlanıyor. Yerken ağızda dağılıyor” dedi.

“Lezzetli bir pide sonrası yönünüzü Samsun’un ilk ve en eski parkı olan Atatürk Parkı’na çevirip Samsun’un sembolü Onur Anıtı’nı görebilirsiniz” diyen Büyükkalay, “Anıt, Avusturyalı heykeltıraş Heinz Kreppel tarafından Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Millî Mücadele’yi başlatması anısına yapılmış. Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi de görmeniz gereken bir başka önemli nokta. 19 Mayıs 1919 günü Atatürk’ü kurmaylarıyla birlikte Samsun’a ulaştıran vapurun aslına uygun kopyası müzede sergileniyor” ifadelerini kullandı.

Bafra pidesi / Fotoğraf: iStock

'Trabzon yağlısı' diye de biliniyor: Sürmene pidesi / TRABZON

Trabzon merkeze 40 dakikalık mesafede yer alan Sürmene, pidesi ile oldukça ünlü. Pideye, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2020’de coğrafi işaret tescili verildi.

“Et ürünleriyle de yapılabilen Sürmene pidesinde, salamura edilmiş yöresel peynir kullanılıyor” diyen Özlem Köseoğlu, “Trabzon yaylalarında üretilen peynir ve tereyağı ile pidenin hamuru yoğruluyor. Dairesel hareketlerle el yardımıyla açılıyor. Bu muhteşem lezzet, odun ateşinde taş fırında pişirilerek sunuluyor. Diğer bölgelerdeki pidelere göre daha sulu bir yapıya sahip” dedi.

“Eşsiz güzellikteki Sürmene’ye gelmişken gezilecek yerleri de ihmal etmeyin” diyen Köseoğlu, “Depo ve sığınak amacıyla kullanılan Sürmene Kalesi ve Sürmene Kalesi Seyir Terası, hayran kalacağınız Cumbalı Sürmene Evleri, eşsiz manzarası ile büyüleyen Çamburnu Ormanı Piknik Alanı bölgede görülecek belli başlı yerler” ifadelerini kullandı.

Sürmene pidesi / Fotoğraf: Alamy

Ülkenin her yerinde bulunuyor: Kır pidesi / KASTAMONU

Kastamonu yöresinin leziz tariflerinden biri kır pidesi… İncecik hamur ve lezzetli iç harcıyla büyük şehirlerin de vazgeçilmez lezzetlerinden…

Bahar Gündoğdu, “Kastamonu pidesinin ünü artık şehrin sınırlarını aştı. İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde neredeyse her köşe başında kır pidecisi var. Ancak hepsi için Kastamonu pidesi demek güç. Kır pidesinin yapımı oldukça basit ama lezzeti harika… Kıymalı, patatesli, peynirli olmak üzere pek çok çeşidi bulunuyor. En çok kıymalı olanı seviliyor. Benim de favorim kıymalı… Evlerde de en çok hazırlanan pidelerden biri…" dedi.

Kır pidesi / Fotoğraf: iStock

Pide sonrası Kastamonu’da keşfedilecek birçok yer var. Özellikle Pınarbaşı ilçesinde bulunan Horma Kanyonu harika güzelliklere sahip. Kanyonun bitiş noktası olan Ilıca Şelalesi ise her yıl yerli ve yabancı binlerce turisti ağırlıyor. Kastamonu Kalesi, Liva Paşa Konağı Etnografya Müzesi, Kent Tarihi Müzesi ve Mahmutbey Camii de görülecek yerlerden bazıları…