Ölüm aylıklarının bağlanmasında karmaşa

Bu karmaşanın kaynağı ise birkaç nedenden oluşuyor.
Ölen sigortalının, ölüm tarihinden önceki çalışmaları sebebiyle birden fazla statüde sigorta günlerinin bulunması halinde nasıl işlem yapılacaktır?
Ölen sigortalının hak sahiplerine bağlanacak olan ölüm aylığı (dul ve yetim aylığı) farklı statüdeki sigorta günlerinin toplamı üzerinden mi bağlanacaktır?
Yoksa son çalışma statüsüne bağlı sigortalılık hali mi dikkate alınacaktır?
Eğer son statü dikkate alındığında, yeterli sigorta gün sayısı yok ise hak sahiplerine aylık bağlanmayacak mıdır?

Vefat tarihi önemli
Ölüm sigortası uygulamasında ölüm tarihi önemlidir. Çünkü, ölüm sigortasında hakkı doğuran olay ölümdür. Dolayısıyla hak sahiplerine ölüm sigortasından aylık bağlanmasında sigortalıların öldüğü tarihte geçerli olan mevzuat esas alınmaktadır. Böyle olunca, ölüm 2008/Ekim öncesi meydana gelmiş ise, şu anki değil ölüm tarihindeki sosyal sigorta mevzuatı hükümleri uygulanacaktır. Şüphesiz ölüm 2008/Ekim sonrası ise bu tarihten itibaren geçerli olan mevzuata göre hareket edilecektir.

Aylık şartları

Ölüm aylığı bağlanmasının koşulları kanunda şu şekilde belirlenmiştir: Ölüm aylığı;
? En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,
? 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için (SSK), her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanmaktadır.

Ölüm aylığında hizmetbirleştirme yok

Belirtelim ki, ölüm aylığına hak kazanılma halinin tespitinde, yaşlılık ayığında olduğu gibi farklı statüdeki hizmetlerin birleştirilmesi imkanı bulunmamaktadır. Bu imkansızlık geçmişte de vardı şimdi de var.

Yaşlılık aylığında hizmetler birleşir

Sigortalı birden fazla statüde çalışmış, ardından da yaşlılık aylığı talebinde bulunmuş ise, farklı çalışma biçimleri sebebiyle tabi olduğu kanun hükümleri farklı olsa da hizmetleri birleştirilebilmektedir.
Örneğin; sigortalı çalışma hayatının bir kısmında SSK, bir kısmında Bağ-Kur ve bir kısmında da Emekli Sandığı kapsamında çalışmış ise, yaşlılık aylığı talebinde bunduğunda hizmetleri birleştirilmekte ve bütün sigorta günleri toplanmaktadır.
Yalnız, bu durumda, emekli aylığının hangi kanuna göre bağlanacağının tespiti, 1 Mayıs 2008 öncesinde sigortalılığı bulunanlar için farklı, 1 Mayıs 2008 sonrasında ilk defa sigortalı olanlar için ise farklıdır. Eski sigortalılar birden fazla statüde çalışmışlar ise, son yedi yıllık fiili hizmet süresi içerisinde en fazla hangi statüde sigortalı olmuşlar ise o statüye uygun kanun hükmüne göre aylığı hak edip etmediği tespit edilecektir. İlk defa 1 Mayıs 2008 sonrası birden fazla statüde sigortalı çalışması olanlar da ise, aynı sorun, tüm çalışma hayatı boyunca en fazla sigortalılığın geçtiği sigortalılık hali dikkate alınarak çözülecektir.

Ölüm aylığında hizmetler birleşmediğine göre

Ölüm tarihine de bağlı olarak, ölüm aylığı bağlanması koşullarından 1800 prim ödeme gün veya 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 prim ödeme gün sayısı şartlarının yerine gelmesinde, sigortalının varsa birden fazla sigortalılık haline göre hizmetleri dikkate alınacaktır.
Buna göre de, en son tabi olduğu sigortalılık haline göre aylık bağlanacaktır.
Sigortalılık hallerinin birleşmesi sonucunda son tabi olunan sigortalılık haline göre aylığa hak kazanılamaması halinde, bu defa diğer sigortalılık hallerindeki hizmetlere göre ayrı ayrı değerlendirme yapılarak, aylığa hak kazanacağı sigortalılık hali esas alınarak aylık bağlanacaktır.
Örneğin; ölen sigortalının 910 gün SSK kapsamında, 200 gün Bağ-Kur kapsamında hizmeti olup, son sigortalılık hali de Bağ-Kur statüsü olsun. Hak sahiplerine son sigortalılık haline göre aylık bağlanabilmesi için 1800 prim gün sayısının tamamlanması gerekmektedir.
Hak sahipleri tarafından 600 gün askerlik borçlanması yapılsa dahi 1800 prim gün sayısı tamamlanamadığından bu sigortalılık haline (Bağ-Kur) göre aylık bağlanamamaktadır. Bu durumda hizmetler ayrıştırılacak ve 5 yıllık sigortalılık süresi ve 900 gün koşuluna göre SSK kapsamında aylık bağlanacak ve bu sefer aylık bağlama işleminde Bağ-Kur kapsamındaki hizmetler dikkate alınmayacaktır.