Hükümette sınır ticareti tartışması

Muharrem SARIKAYA

Dış Ticaret Müsteşarlığı yarın ilginç bir olaya tanıklık edecek. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi milletvekilleri, Devlet Bakanı Salih Yıldırım ile birlikte toplu olarak Dış Ticaret Müsteşarlığı'na giderek Devlet Bakanı Işın Çelebi ile görüşecekler.

Bu ziyaretin gerekçesi ise hükümetin bir ay önce aldığı sınır ticaretine getirilen sınırlama ile ilgili karar...

Devlet Bakanı Salih Yıldırım, dün telefonda sınır ticaretine getirilen sınırlamanın bölge halkını güç durumda bıraktığından yakınıyor ve ekliyor:

‘‘1806 yılından beri Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 34 başkaldırı var. Bunların temeline bakılırsa iki neden görülür; eğitim ve ekonomi...’’

Yıldırım, terörün bugüne kadar bölgede baskın olmasının temelinde de yine aynı nedenlerin bulunduğunu vurguluyor.

Bölgedeki sorunun sadece güvenlik önlemleri ile çözülemeyeceği sonucuna vardıklarını ve bunun için tedbirler aldıklarını belirtiyor.

Sözü sınır ticaretine getiriyor.

* * *

Hükümetin bir ay kadar önce aldığı kararla sınır ticaretine getirdiği kısıtlamanın bölge halkına büyük darbe vurduğundan söz ediyor.

Yıldırım şöyle diyor:

‘‘Türkiye genelinde işsizlik yüzde 23-24 oranında gözüküyor. Ama bölgedeki işsizlik bunun 2.5 katı fazla. Özellikle istemi dışında göç edenlere bakıldığında işsizlik oranı yüzde 80-81...’’

Bölgeden büyük kentlere göçün etkilerini de sıralıyor Yıldırım. Bunun ekonomiye getirdiği yükün boyutlarının bir süre sonra daha büyük olacağı uyarısında bulunuyor.

İşsizliğin önlenmesi ve göçün durdurulması için uzun vadeli olarak tarımsal politikalara ağırlık verilmesi gerektiğinden bahsediyor. Bitkisel üretim ve hayvancılığın artırılması amacıyla önlem aldıklarını belirterek ekliyor:

‘‘O yörede, koruculuk, 657'ye tabi devlet memurluğu ve tüketici bir toplum yapısına mahkum olarak bir adım ileri atamayız. Şırnak'ta terör neden durdu? Çünkü sosyo ekonomik yönden kalkınma başladı.’’

Yıldırım, sınır ticaretine getirilen kısıtlamanın bölgede ekonomik sıkıntıyı da da artıracağını belirtip şu uyarıda bulunuyor:

‘‘Ekonomik sıkıntının artmasının, beraberinde terörü de getireceğini anlatmaya çalışıyoruz. Bunun boyutunu da Işın Çelebi'nin önüne koyacağız. Biz tamamen serbest olsun demiyoruz, tamam belirli kıstaslar getirilsin. Ama bu kadar da ağır olmamalıydı. Sınır ticareti, bölge halkının geçimine büyük katkı sağlıyordu.’’

* * *

Yıldırım, bunları söylüyor.

Ancak, hükümetten Yıldırım'ın görüşlerine katılmayan bakanlar da var. Bunlardan biri de Sanayi ve Ticaret Bakanı Yalım Erez.

Erez, sınır ticaretinin sadece sınırdaki illere yaradığını, ancak Türkiye ekonomisinin bütününe zarar verir hale geldiğini söylüyor. Eskiden ihracat, ithalattan daha fazla iken, bugün tersine döndüğünü vurguluyor.

‘‘Bir bölgedeki durumu düzeltelim derken, ülke ekonomisine büyük zarar verici hal almamalı’’ diyor.

Görüşünü pekiştirmek için de şu rakamları veriyor:

‘‘Van'ın da geçmişte kapsama alınmasına öncülük ettim. Ancak geçmişte İran'dan bir alıp 9-12 oranında satıyorduk. Şimdi ise bir satıp İran'dan 50 alıyoruz. Petrol ithalatı yokken 15-18 milyon dolar ihracat, 2 milyon dolar ithalat vardı. Şimdi 50-55 milyon dolar ithalat var.’’

Hükümetteki sınır ticareti tartışmasında taraflar bu görüşleri dile getiriyor. Ancak, yatırımların durdurulması kararı alındığı bir dönemde bölgedeki ekonomik sıkıntının daha da artacağını herkes kabul ediyor.

---