GKA Olmazsa Olmaz

GKA’nın odakta olduğu sürece ilişkin muğlak ve zaman zaman teknik gerçeklerden uzak siyasi açıklamalara bir de medyada yer alan “askı, dondurma, rest” haberleri eklenince karmaşanın boyutu daha da artıyor.

Oysa teknik açıdan konu herhangi bir karmaşıklıktan son derece uzak ve bir o kadar da net. Vize muafiyeti isteniyorsa izlenecek yol en ince detayına kadar belli: GKA uygulanmadan Avrupa Birliği’nin vize muafiyetine yeşil ışık yakma ihtimali sıfır.

UYGULAMA ŞART

Süreci basitçe anlatmakta fayda var. GKA, Türkiye üzerinden yasa dışı yollarla AB’ye geçmiş üçüncü ülke vatandaşlarının iadesini öngören bir belge. Bu belge vize muafiyeti süreciyle birebir bağlantılı ve 72 kriterden oluşan yol haritasının ana unsurlarından biri. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Başbakan olduğu dönemde onay verdiği ve “Türkiye’nin hassasiyetlerini de dikkate alan bir yol haritası” olarak nitelediği paketin kriterleri de, şartları da bir sır değil. 2013 sonunda iki tarafın attığı imzalardan bu yana bu kriter ve şartlarda herhangi bir değişikliğe gidilmedi.

Yol haritasında yer alan 72 kriter içinden 68’inciye bakıldığında şu ifadelerle karşılaşılıyor: “AB-Türkiye Geri Kabul Anlaşması’nın tüm maddeleriyle uygulanması.”

AB Komisyonu, Türk vatandaşlarına vize muafiyeti sağlanması yönündeki önerisini 4 Mayıs’ta açıkladığında 68 numaralı kriteri karşılanmamış kriterler arasında saymadı. Bunun nedeni ise GKA’nın 1 Haziran’da devreye girecek olması ve bu tarihten önce karşılanmasının fiilen mümkün olmamasıydı.

ZAMAN KAYBI

Bugün 8 Haziran ve GKA konusunda Türkiye tarafından atılması gereken adım henüz atılmadı. Bu kriterin karşılanması ancak GKA’nın uygulanmasıyla mümkün. GKA’nın uygulanabilmesi için ise Bakanlar Kurulu’nun kararı ve bu kararın Resmi Gazete’de yayımlanması gerekiyor. Bu kararı alma konusundaki her gecikme Türkiye’nin aleyhine bir durum yaratıyor.

Bunun nedeni ise AB’nin kriterin tam olarak yerine getirilip getirilmediğine ancak bir aylık sıkı bir izlemeden sonra karar verecek olması. Bu izleme süreci daha önce üç ay olarak belirlenmişti. Sonrasında yürütülen pazarlıklarla bir aya çekildi. Özet olarak Türkiye, GKA’yı uygulamaya başlamayı ne kadar geciktirirse AB’nin kriterin karşılanıp karşılanmadığına ilişkin kararı da o kadar gecikecek.

ASKI HAKKI VAR AMA…

Gelelim askıya alma konusuna… Türkiye’nin GKA’yı askıya alma hakkı var ama bu aşamada değil. Üst düzey siyasi açıklamalara bakarsak şu aşamada bu yönde bir istek olmadığı da görülüyor. Diyelim ki GKA sürecin tamamlanmasını beklemeden askıya alındı. Bunun sonucu ne olur? Vize muafiyeti toptan yatar. Hatta 18 Mart mutabakatı da çöker.

Türkiye, üzerine düşenleri yapmasına, 72 kriterin tamamını yerine getirmesine rağmen herhangi bir nedenle vize muafiyeti hayata geçirilmezse Ankara’nın GKA’yı askıya alma ve uygulamama hakkı var.

BEŞKEN ALTI OLMASIN

Türkiye’nin karşılamadığı beş kriter konusunda son günlerde yoğun temas söz konusu. Toplantılardan gelen sinyaller çok da olumsuz değil. Bir şekilde orta yol bulunmaya çalışılıyor. Zaten iki tarafın çıkarı da bunu gerektiriyor. Beş kriter konusunda, yaşanan tıkanıklığı aşma konusunda momentum oluşmuşken bunu boşa çıkarmanın anlamı da yok. Türkiye, GKA’yı uygulamaya başlamama konusundaki ısrarını sürdürürse yakında karşılanmayan kriter sayısının azalmak yerine artma ve beşten altıya çıkma riski var.