Gerçekleştirmek

*

Haberiniz olsun: Artık aşağısı idare etmiyor, her şeyi gerçekleştiriyoruz! Daha doğrusu sizler, yukarda dilekçemi sunduğum meslek temsilcilerinin büyük bir çoğunluğu 'bir şey' gerçekleştiriyorsunuz, ama ben gerçekleştirmiyorum, bir dil dinozoru ('dinazoru' değil) olduğum için o işi (şeyi) 'yapıyorum'.

'Yapmak' fiilinin artık geçerliği ve sürümü kalmadığı için onun yerini ecnebilerin tercih ettiği 'gerçekleştirmek' fiili aldı. Ya da tersi oldu. Manken kızımız yolculuk gerçekleştiriyor, gazete muhabirine göre Başbakan basın toplantısı gerçekleştiriyor, spor bilginlerine göre Ankara ve İstanbul'da Avrupa Basketbol Şampiyonası gerçekleştiriyor... Serdar Turgut'un babası da 'Olay çıkartacak' değil ya, o da elbet 'olay gerçekleştirecek'tir. ('Babam bu olayı gerçekleştirirken henüz daha sarhoş değilmiş.' 3 Şubat 2002). Ama biliyorum ki: 'Anne Allahaşkına bana patlıcan dolması gerçekleştir' diye yalvarsam bile, Mersin Demirışık Köyü imamı ve CHP muhtarı Kör İbram'ın kızı annem Nasibe hanım yaşamış olsaydı kesinlikle dolma gerçekleştirmezdi! Okuma-yazma bilmeyen ama dilimizi hayattan öğrenmiş olan bu hamarat kadın Türk dilinin fiillerini asla kötürüm etmezdi!

*

Hiç kuşkum yok, bu 'gerçekleştirmek' fiili dil cahili bir çevirmen yüzünden başımıza bela olmuştur. Örneğin, diyelim ki Fransızcadan çeviri yapıyor, karşısına 'Réaliser' fiiliyle yapılmış bir cümle çıkmış... Sözlüğü açıp 'Réaliser' fiilinin karşılıklarını bulmuş: 1.Gerçekleştirmek, uygulamak, yapmak. 2.Yapmak, sağlamak. 3. (Bir şeyi) anlamak, kavramak. 4. (Bir şeyi) paraya çevirmek.

Bir ev projesi gerçekleştirilir, ama ev gerçekleştirilmez, yapılır.

Müteahhitseniz, bir mimarın çizdiği bir ev projesini gerçekleştirirsiniz. Ama evi yaparsınız!

GAP Projesi programını gerçekleştirmek için Türkiye Cumhuriyeti 15 baraj yaptırır.

Bilmem anlatabildim mi Bayanlar ve Baylar?

*

'Gerçekleştirmek' fiilini rasgele kullanamazsınız, bir şeyi gerçekleştirmek için onun projesinin yapılmış olması, hazır olması gerekir, siz de o projeyi 'gerçekleştirerek' 'o şeyi' yaparsınız. Gerçekleştirmek eyleminin geçiş yönü tasarıdır, projedir; yapmak eyleminde ise yaptığınız nesneye yöneliktir.

Bilmem anlatabildim mi Bayanlar ve Baylar?

*

Aranızdan bazı acar ve genç kalem ve ağız sahiplerinin bu yazımı çatal çöpe kıstırmayacaklarını (umursamayacaklarını) biliyorum. Onların istediklere yere kadar yolları var. Ben asıl bu yazımı ciddiye alacak olanlar için üzülüyorum: Nerede YAPMAK, nerede GERÇEKLEŞTİRMEK fiilini kullanacaklar?

Örneğin bir gazetenin ekonomi sayfasında yer alan bir haberde 'Toptan eşya fiatları yüzde 92'ye çıkarken tüketici fiatlarıyla bir yıllık artış yüzde 73.2 olarak gerçekleşti' diye yazıyor. Düpedüz 'yüzde 73.2 oldu' demek varken, sanki yüzde 73.2'lik artış önceden planlanmış gibi 'gerçekleşti' deniliyor.

Onlara karışmıyorum ama bir özel televizyonda şöyle bir haber duydum:

'Son bir haftada Mersin'e günde ortalama 25 kg. yağmur gerçekleşti.' Bre kardeşim yağmur gerçekleşmez 'yağar'!

Minibüslerin 'duruş yapılmaz'ı gözümüze devedikeni gibi batarken, şimdi de yağmurlar gerçekleşmeye başladı.

Yağmur yağmayıp gerçekleşince işte böyle olur: Bir yıl kuraklık olur, bir yıl tufan olur, ortalığı seller götürür.

Dillerine saygısız insanları doğa işte böyle cezalandırır!

*

Dil bilinci ile enflasyon arasında sıkı ve derin bir ilişki vardır, desem, siz ne dersiniz?