Evlat edinmek

Evlat edinme; çocuğun evlat edinmeye uygun kişi ya da kişilerin bakımına, gerekli hukuksal düzenlemelerin yapılmasıyla verilmesidir. Amaç, ailesi tarafından gerekli bakımın verilemediği veya ailesi bulunmayan çocuğun, onun fiziksel ve duygusal gelişimini en iyi şekilde sağlayabilecek sağlıklı bir aileye kavuşmasıdır.

Ancak bu yeni başlangıç aile için düşündüğünden daha zor olabilir. Yeni üyenin katılımı ile değişen aile yapısı, beraberinde çeşitli zorlukları getirebilir. Çocuğun aileye katılımı ile ortaya çıkan yeni düzen ve sorumluluklar karşısında, aile içinde zaman zaman gerginlikler yaşanabilir.

Aile üyelerinin stresle baş edebilme becerilerinin olması, çocuğun yaşadıklarına ilişkin paylaşıma açık olması, çocuğun kaygı ve korkularını kabul edebilmesi ve çocuğun ihtiyaçlarına saygı gösterebilmesi, süreci kolaylaştıracaktır.

Ne zaman, nasıl anlatalım

Bebeğin ilk yılında tatmin edilmesi gereken en temel ihtiyaç "güven" duygusudur. Bir çocuk için ailesi, güven duygusunu kazanabileceği en önemli yerdir. Bu nedenle, ilişki hattı en başından doğrular üzerine kurulu olmalıdır. İleri yaşlarda çeşitli yollardan öğrenebileceği evlat edinilme gerçeği, beraberinde aileye karşı yoğun çatışmaları da getirecektir. Bu nedenle durum, onun anlayabileceği bir dilde çocuğa mutlaka anlatılmalıdır.

Bunun için öncelikle ebeveynin kendi kaygılarından mümkün olduğunca arınması gerekmektedir. Konunun sakin, rahat bir ifade ile ele alınması çocukta da aynı duygu durumunu yaratacak ve çocuğa bu konunun konuşulabilir olduğu mesajını verecektir.

Üç ile altı yaşındaki çocuklar, doğmanın ne olduğunu, bu sürecin nasıl başladığını ve nasıl sonlandığını bir yetişkin gibi anlayamazlar, ama çok merak ederler. Televizyon ve çevrede duyup gördükleri ile dünyaya nasıl geldiklerine ilişkin soruları artar ve bununla ilgili çeşitli fanteziler kurarlar. Bu dönem evlat edinme kavramını anlatmak için uygun ortamı sağlar. Aile evlat edinme kavramını olabildiğince erken bir dönemde çocuğun kelime dağarcığına sokmalıdır.

En uygun zaman 6-8 yaş arası

Altı yaşından daha küçük çocuklar halen ebeveynlerini ve onların sevgilerini kaybetme korkusu yaşarlar. Dolayısıyla farklı bir ailede doğmuş olma ve bu aileyi kaybetme korkusuyla bilişsel olarak baş edemeyebilirler. Evlat edinmeyi söylemek için en uygun zaman altı ile sekiz yaş arasıdır. Bu dönemde çocuk hem kendi yerini aile içinde belirginleştirmiştir hem de bilişsel olarak evlat edinmenin ne olduğunu daha iyi anlayacak bir kapasiteye ulaşmıştır. Durumu açıklamak için ergenlik dönemine kadar beklemek hem çocuğun öz güvenini yıkar hem de ebeveynine olan inancını altüst eder.

Çocuğa anlatırken kendisinin diğer çocuklardan herhangi bir farkı olmadığı, onun da diğer bebekler gibi çok değerli ve sevimli olduğu, ancak biyolojik anne-babanın çeşitli nedenlerle ona yeterince iyi bakamayacaklarını düşündükleri için bu kararı verdikleri söylenmelidir. Kendisinin diğer çocuklardan ne eksik ne de fazla olduğunu, daha iyi ya da daha kötü olmadığını söylemekte yarar vardır.

Bazen biyolojik ebeveyninin nasıl biri olduğunu, şimdi nerede olduğunu, ne yaptığını merak edebileceğini, onlarla birlikte olmanın nasıl bir şey olduğunu düşünebileceğini ve bunun çok doğal olduğunu paylaşmak gerekir. Bu duygu ve düşüncelerini kendileriyle paylaşmasının onları rahatsız etmeyeceğini eklemek, çocuğa ihtiyaç duyduğunda bu konuda konuşabileceği güvencesini verir.

Evlat edinmeyi anlatırken çocuğa; zorluklar içinde yaşarken kendisinin "seçilmiş" olduğunu söylemek, çocuğun üzerinde bir takım olumsuz etkilere neden olabilir. Çocuk bu "seçilmişlik" statüsünde kalabilmek için mükemmel olması gerektiğini düşünüp çok fazla uyumlu davranabilir veya olumsuz davranışlar göstererek evlat edinen ebeveyninin sevgisini test etmeye çalışabilir. Her iki tepki de çocuğun gerçek benliğini bulmasını zorlaştırır, özgüvenini sarsar. Ayrıca aile içindeki gerginlikler sırasında ebeveyne kızgınlık duyduğunda kendini suçlu hissetmesine neden olup çocuğun olumsuz duygularını dile getirmesini engelleyebilir.

Biyolojik ebeveynlerini merak etmesi doğaldır

Altı ila onbir yaş çocuğunun yaşantısı, görünüşte okul ile ilgili sorumluluklar ve kaygılar dışında çok büyük dalgalanmalar göstermese de çocuk iç dünyasında onda kaygı uyandıran pek çok mesele ile uğraşmaktadır. Evlat edinme ile ilgili duygu ve düşünceler paylaşılmadığı takdirde, çocuk kendi iç dünyasında bu konu hakkında gereğinden fazla yoğunlaşabilir. Çocuk kendi hayalinde yarattığı biyolojik ebeveynleri ile ilgili hayaller kurup, kendini onlarla özdeşleştirebilir. Hatta zaman zaman onları tekrar bulma arayışına girebilir.

Bu durumda evlat edinen aile kendini reddedilmiş hissedebilir. Halbuki bu doğal bir meraktır. Çocuğa karşı destekleyici ve anlayışlı bir tutum benimsenmeli, onun merak ve duygularını ifade etmesine izin verilmelidir. Çocuk merak ve duygularını açık bir şekilde ifade etse de sizin ona karşı sevginizin değişmeyeceğini, ondan vazgeçmeyeceğinizi bilmeye ihtiyaç duyar.