Enis Berberoğlu: Yeni Ekonomi'nin falına sadece borsadan bakılmaz

Enis BERBEROĞLU

ABD'de teknoloji hisselerinin işlem gördüğü NASDAQ Borsası'nda korkulan çöküşün takvimi hakkında süren tartışmalar Yeni Ekonomi adıyla sınıflanan iş kollarının geleceğini de gündeme getirdi...

İyimser yorumcular, NASDAQ'ın kısa vadeli düzeltme hareketini tamamlamak üzere olduğu görüşünde... Daha kötümser gözlemciler, ‘‘Yıl sonuna kadar mevcut dört internet firmasından sadece biri kalacak’’ (Die Welt, 20 Mayıs 2000) türü haberlerde yansıtıldığı gibi piyasada ciddi yaprak dökümü bekliyor...

Muhtemeldir ki, gelişmeler zaman zaman bu iki sınır çizgiye yaklaşmakla birlikte daha ılımlı bir seyir izleyecek. NASDAQ ve Yeni Ekonomi şirketleri zaman içinde çok daha sağlam bir zemine oturacak...

* * *

Türkiye'de Yeni Ekonomi'nin en azından iki kulvarında yaşanan ciddi rekabet haber bültenlerinden reklam kuşaklarına taşıyor...

GSM ihalelerinde milyarlarca dolarlık teklifler yarışıyor, internet şirketlerinin tanıtımı reklamlarda aslan payını alıyor.

Aslında birbirine tamamen bağlı bu iki sektörden GSM'in yeni oyuncusu İş Bankası'nın geleceğe ilişkin beklentileri bugüne kadar piyasalara pek yansımadı...O yüzden İş Yatırım'ın aylık dergisinin son sayısında yer alan rakamsal analizi ilginç bulduk, paylaşalım istedik.

* * *

İş Bankası uzmanlarına göre Türkiye'deki GSM pazarının demografik şansı ve fakat ekonomik sınırı bulunuyor. Çünkü;

Yeni GSM abonelerini barındıran 20-40 yaş arası nüfus önümüzdeki 10 yıl içinde hızla büyüyecek. Her yıl 1.2 milyon kişi GSM aboneliğine başvuracak. Bu GSM operatörleri için iyi haber.

Ne var ki ekonomideki gelir dağılımı bozukluğu GSM operatörlerini de rahatsız ediyor. İş Bankası'na göre Türkiye'de nüfusun en zengin beşte birinin kişi başına milli geliri 14 bin doları buluyor. Nüfusun en yoksul beşte birinde ise bu rakam 400 dolara geriliyor.

Bu nedenle 10 milyon kişilik cep telefonu pazarına girecek yeni abonelerin gelir düzeyinin eskisi kadar yüksek olmayacağı kesin...

Yani GSM firmalarının geliri abone sayısındaki artış kadar hızlı büyümeyecek.

* * *

İş Bankası uzmanları, GSM pazarında abone cirosu kadar önemli başka bir fırsat penceresine işaret ediyor. İngilizce kısaltmasıyla IPO (International Public Offer) yani uluslararası halka arzın bir Türk şirketine neler kazandıracağı Turkcell örneğinde daha iyi anlaşılıyor...

Turkcell'in piyasa değeri 16-30 milyar dolar arasında tahmin ediliyor... (İş Bankası'nın tahmini 16 milyar dolar). Demek ki şirketin yüzde 15'i yurt dışı borsalara pazarlansa 2.5-4 milyar dolar arasında kaynak girişi sağlanacak. Aynı oran ve rakamdaki yerli halka arz şirketi İMKB'nin en büyüğü yapmaya yetecek.

* * *

Özetle Yeni Ekonomi pazarına ilişkin tahminleri sadece NASDAQ göstergelerinden okumaya çalışmak yetersiz bir yaklaşımdır.