Ekonomik kriz, bütçe ve kümesteki sektörler

17 Ekim akşamına kadar Meclis’e sunulması gereken 2009 bütçesi, sıkıntılı bir dönemde, son şeklini alıyor.

KÜMESTEKİ SEKTÖRLER

2009 yılında da bütçenin en önemli gelir kalemini vergiler oluşturacak. Toplanması öngörülen gelirlerin, yaklaşık yüzde 85’i vergi gelirleri olacağı için, 2009 vergileri önem taşıyor.

Bu aşamada "kümesteki sektörler" diyebileceğimiz, yüksek oranlı vergilerin uygulandığı; otomotiv, iletişim, alkollü içkiler ve akaryakıt sektörleri ile ilgili, bazı endişeler yaşanıyor.

BEKLENTİLER VE GERÇEKLER

Fransızların "Fazla vergi, vergiyi öldürür" sözü özellikle kriz döneminde çok geçerli. Bazı sektörlerde (örneğin otomotiv ve iletişimde) durgunluk yaşanması, bazılarında da (örneğin alkollü içkiler ve akaryakıtta) kayıtdışılığın körüklenmesi sonucunu doğurabilecek.

Tablo-I’de de gösterildiği gibi, otomobil alımında ödenen vergiler bakımından, dünya rekoru Türkiye’de!..

Türkiye’de, yüzde 117’yi bulabilen vergiler, AB ülkelerinde ortalama yüzde 21...

İletişim sektöründe, özellikle cep telefonu ile haberleşmede, dünya rekoru Türkiye’de!..

Türkiye’de asgari yüzde 58 olan vergi ve benzeri ödemeler, gelişmekte olan 50 ülkede ortalama yüzde 17.1. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde de vergi ortalaması, yüzde 21. Tablo-II’den de fark edileceği gibi, Türkiye’den sonra Uganda, Brezilya ve Zambia geliyor.

Bu sektörlerin, yaşanan ve 2009’da sertleşmesi beklenen kriz ortamında, olası bir vergi artırımına tahammülü olmadığı gibi, indirim yapılması, otomobil talebinde ve cep telefonu kullanımında olumlu etki yaratabilir. London Business School Öğretim Üyesi Prof.Dr. Leonard Waverman’ın önceki gün açıklanan araştırmasına göre; mobil iletişimdeki vergi yükünün azaltılması ile birlikte, artacak kullanım oranı, Türkiye ekonomisine 1.1 milyar dolar ilave değer yaratabilecek.

AKARKAYIT VE ALKOLLÜ İÇKİ

Gerek fiyatı gerekse alınan vergiler yönünden, akaryakıtta dünya rekoru Türkiye’de... Sigara ve alkollü içkilerden de Türkiye’de AB ortalamasının üzerinde vergi alınıyor.

Yüksek vergiler, kayıtdışılığın önemli nedeni.

2008 yılı başlarında, sofra şarabındaki ÖTV oranının indirilmesi, yüzde 70 civarındaki kayıtdışılığı aşağı çekti ve ÖTV gelirlerini de artırdı.

Küresel krizin, Türkiye’de de ciddi anlamda hissedildiği ve giderek artacağı önümüzdeki dönemde, gelir artışı yaratmak için kümesteki sektörlerin dünya rekoru vergilerini aşağı çekmek suretiyle, Başbakan’ın deyimiyle "sürümden kazanarak" gelirleri artırmak düşünülmeli...

TABLI - I VERGİLERİ
TÜRKİYE’DE VE BAZI ÜLKELERDE OTOMOBİL ALIM

TABLO-2  CEP TELEFONU KULLANIMINDAN EN ÇOK VERGİ ALINAN 4 ÜLKE