Cari açık kara deliği dış borçla kapatılıyordu

Bankalar Birliği Başkanı ve Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince, bir süre önce yaptığı açıklamada "Hayatımda böyle kriz görmedim. Dış borç bulmak imkansız hale gelecek" demişti.

Özince’nin sözleri de; "Biz kimden, nasıl borç alacağız?" endişesini doğruluyor.

YÜZDE 60’I BORÇLA

Tabloda gösterildiği gibi, Türkiye;

- 2006 yılında cari açığın (döviz açığının) yüzde 12’sini, "dış borçlanma" ile karşılıyordu.

- 2008 yılında ise, ilk altı ayda, cari açığın yüzde 60’ı dış borçlanma ile finanse edilmiş.

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu "Cari açığı kapatamazsak, ekonomik kriz kaçınılmazdır" diyor (23 Eylül 2008). Bu görüşte olanların sayısı çok fazla...

CARİ AÇIK 90 KAT ARTTI

2002 yılında 0.6 milyar dolar olan cari açığın, 2008 yılında 55 milyar doları bulması bekleniyor.

Buna göre, son 6 yılda cari açık, 90 kat artmış oluyor.

Türkiye’nin 1923-2002 dönemi yani 80 yıllık cari açığının toplamı 42.8 milyar dolar.

Sadece 2008 yılının cari açığı ise, temmuz ayı itibariyle, yıllık 47.1 milyar dolar. Bu tutarın da 2008 sonunda 55 milyar dolara ulaşması bekleniyor. İnanılır gibi değil!..

FİNANSMAN YOLLARI

Cari açığın finansman yollarına bakıyoruz;

1- Sıcak (emanet) Para Girişi: Yakın zamana kadar, "düşük kur yüksek faiz" nedeniyle, Türkiye’ye sıcak para getirenler yüzde 50’ye yakın kazanç sağlıyordu. Krizle birlikte bu olay bitti. Şimdi, sıcak para gelmiyor, hatta gidiyor.

2- Doğrudan Yabancı Sermaye (DYS) Girişi: 2008 yılının ilk yedi ayında, 2007’nin aynı dönemine kıyasla, yüzde 34 geriledi. DYS girişi ağustostan itibaren neredeyse durdu.

3- Dış Borçlanma: Yukarıda da belirttik. Kriz nedeniyle, dış borç bulmamız imkansız hale gelecek.

4- Merkez Bankası Rezervleri: Bir süre idare edecek ama nereye kadar?

Tabloda da görüldüğü gibi, 2008’de cari açığın yüzde 60’ını "Dış borç" ile karşılamışız. Bundan böyle dış borç bulmak ise neredeyse hayal...

Bu arada, vadesi gelen dış borçlar (özel sektörün vadesi bir yıldan az 48 milyar dolar olan borcu) ödendiğinde, tekrar borçlanmak ya da mevcut borcun vadesini uzatmak da mümkün gözükmüyor.

Ancak, yakında çıkartılacak bir af yasası ile yurtdışındaki dövizlerin Türkiye’ye getirilmesine olanak sağlanacak. Yasa çıktığında, MASAK yönünden de işlem yapılmayacağı açıklandı. Bu durumda, yurtdışındaki dövizlerden önemli bir tutar, ülkeye gelebilir.

Tabloya bütünüyle göz attığımızda, cari açık sorunu, önümüzdeki dönemde bizi çok üzeceğe benziyor.