Batı Cephesi’nin destanı

Org. İzzettin Çalışlar’ın Anılarıyla Gün Gün, Saat Saat İstiklâl Harbi’nde Batı Cephesi adlı kitabı, yayına torun İzzeddin Çalışlar hazırlamış. Birinci cildin başında İzzeddin Çalışlar’ın Önsöz’ünde, Kurtuluş Savaşı’nın önemli kahramanlarından Çalışlar’ın yaşamını öğrenebilirsiniz.
“Bu kitabı oluşturan anılar, Milli Mücadele içinde, yaklaşık iki yıl süren ve İzmir’in kurtuluşuyla son bulan süreci anlatıyor.
Dedem kurmay yüzbaşılığından tuğgeneralliğe yükselmesine kadarki yaşantısı boyunca günlük tutmuş bir subaydı.
Anılar, iki büyük mücadelenin özeti niteliğinde. Birincisi işgal altındaki ülkenin kurtuluşunu düzenli orduda gören kurmay subayların bu yöndeki çabası.
İkinci mücadele ise düzenli orduyu sistematik hareket edebilecek yeteneğe kavuşturma çabası.”
Org. İzzeddin Çalışlar, anılarının, günlüklerinin özelliğini şöyle niteler:
“Hatıratım genel bir harp tarihi yazacak derecede kapsamlı olmamakla birlikte, içinde bulunduğum muharebelerde, bizzat tanık olduğum çerçeve dahilindeki olayları kapsamaktadır.”
Anıların ötesinde Org. Çalışlar’ın İstiklâl Harbi içindeki yerini, başarılarını, Atatürk’ün Nutuk’unda bulabilirsiniz. Savaşın düğümlendiği anda onu çözen bir komutandır.
Kimdir Org. İzzeddin Çalışlar, kısa bir biyografisini okumak gerekir:
“İzzeddin Çalışlar (1882-1951) Yanya’da doğdu. 1906’da Harp Akademisi’ni topçu sınıfı ikincisi olarak bitirdi. Hareket Ordusu’nda görev yaptı, Balkan Savaşı’na katıldı. 1915’te Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı’ydı. İstiklal Savaşı’nda, 20. Kolordu Komtan Vekilliği’ne, 23. Tümen Komutanlığı’na ve 61. Tümen Komutanlığı’na atandı; İnönü, Kütahya ve Sakarya muharebelerine katıldı. Savaş yıllarının son görevi 1. Kolordu Komutanlığı’ydı. Çalışlar 1923-1924 yıllarında Aydın milletvekilliği yaptı.”
ÇERKEZ ETHEM’E KARŞI ZAFER KAZANDI
Atatürk, Nutuk’unda onun için ne demişti:
“... Yunan ordusunun yaptığı bu saldırıda Ethem ve kardeşleri de kendilerine düşen görevi yapmaktan geri durmadılar. Yeniden Kütahya’ya yönelerek, orada bulunan ve kuvvetçe zayıf olan tümenimize saldırmaya başladılar. İzzeddin Paşa’nın sağlam iradesi, bilgili komutası ve emri altındaki Türk subay ve erlerinin üstün yiğitlikleri, Ethem ve kardeşleriyle birlikte saldıran hain kuvvetleri yendi ve kaçmak zorunda bıraktı. ... İzzeddin Paşa, 11 Ocak 1921 günü öğleninden 13 Ocak gece yarısına kadar süren sert ve kızışmış savaşlar sırasında, süvari birliklerinin de savaşa katılması zamanının geldiğini Genelkurmay Başkanlığı’na bildirmişti. Refet Paşa, Güney Cephesi’nden getirmekte olduğu 8. tümen yetişebilirse, 14 Ocak’ta saldırıya geçme niyetinde olduğunu birliklerine duyuruyordu. İzzeddin Paşa 11, 12, 13 Ocak günlerinde yalnız başına düşmanla savaştıktan sonra, akşamüzeri gün batarken, yaptığı bir karşı saldırıyla asileri yendi ve kaçmak zorunda bıraktı.”
Kitap, “Uşak Muharebesi. 23. Fırka Kumandanlığı’na nasıl getirildim?” bölümüyle başlıyor, “İzmir’in Kurtuluşu” ile bitiyor.
Gün be gün yazılanlar, yaşananların soluk soluğa öyküsünü yansıtıyor bize.
Anılar her zaman, belgeleri renklendirir, onları sanki bir tiyatro sahnesine getirir. Canlandırır.
Org. Çalışlar’ın kitabını okurken bunun için tat aldım.
Çerkez Ethem Olayı’ndan İzmir’in kurtuluşuna kadar, savaşın en önemli dönemeçlerinde bulunup zafer kazanmış birinin, yalnız savaş tarihini değil, savaşanları, gittiği yerdeki insanları, sivil halkı da anlatması kitaba canlılık kazandırmış.
İkinci cilt, anlatılanları tamamlayan belgelerden, harita ve krokilerden oluşuyor.
Batı Cephesi Kroki ve Levhaları, yazıları okurken meraklısının başvuracağı belgeler.
İstiklâl Harbi’ne dair önemli, kaynak anılar. Kitaplığımızda mutlaka bulunması gereken bir çalışma.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Koparıldığımız Topraklar   Mahir Öztaş   YKY
Küçüğe Bir Dondurma   Tuna Kiremitçi   Doğan Kitap
Avrasyalı Olmak   Banu Avar   Remzi
Kayıp Delil   Michael Connely   Altın
Cadılar Dışarıda   Terry Pratchett   İthaki