Böbrek taşınızı doğal yolla düşüreyim derken hastalanmayın

Böbrek taş oluşumu en sık görülen ürolojik bozukluklardan biridir. Böbrek taş hastalığı, sanayileşmiş ülkelerde nüfusun %10 -15'ini etkileyen yaygın bir hastalıktır. Taş hastalığı en sık 20 ile 40 yaşları arasında görülürken, 40 yaşından sonra görülme sıklığı azalır.

Böbrek taşı ağrısı bilinen en şiddetli ağrılardan biri olup sıklıkla hastalar bu ağrı nedeniyle acil servise başvurur. Bu şiddetli ağrı nedeniyle insanlar doğru ya da yanlış bir an önce bu sorununa çözüm bulma arayışına girer. Maalesef toplum içinde birçoğu uzak doğu bir kısmı da halk arasından kulaktan kulağa yayılan birçok yanlış bulunuyor. Özellikle halk arasında kulaktan kulağa yayılan taş düşürmeye iyi geldiği düşünülen bitki ve sıvıların büyük bir kısmı normalde zaten düşecek olan böbrek taşının kullandığı bu maddelere bağlayıp etrafındaki kişilere söylemesinden kaynaklanır. Halk arasından bununla ilgili birçok doğru bilinen yanlış var.

Üroloji Uzmanı Op. Dr. Nuh Aldemir doğal yollarla böbrek taşı düşürme ile ilgili çoğunlukla kulaktan kulağa yayılan doğru bilinen yanlışları hurriyet.com.tr okurları için anlatıyor.

Mısır püskülü (Zea mays ): Literatürde sistin taşı ile ilgili bir çalışma var. Mısır püskülü özü içeren bir kaba sistin taşı ( tüm taşların yüzde 1’ini oluşturur) konulup 2 ay boyunca bekletilmiş, 2 ay sonunda taşın kuru ağrılığın belli bir miktarda azaldığı gözlenmiş. Muhtemelen buradan yola çıkılarak mısır püskülünün taşı erittiği öne sürülmüş. Ancak mısır püskülü ile ilgili ne bir hayvan ne de insan çalışması var.

Eşkina balığı: (Sciaena umbra)  Bu balığın kafasındaki taşın bir şekilde eritilip içilmesiyle böbrekteki taşlarını erittiği ya da taşın düşmesine yardımcı olduğuna dair hiçbir bilimsel çalışma yoktur. Ama ilginç bir şekilde internette nasıl hazırlandığına kadar videolar bulunmaktadır.

Soda ve bira: Zaten günlük tükettiğimiz mısır, pirinç, arpa gibi tahıllardan yapılan bira ile ilgili literatürde taş eritici veya taş düşürmeyi kolaylaştırıcı bir çalışma yok. Tam tersine taş oluşturma ihtimaline yönelik araştırmalara var. 2013 yılında 200.000 kişi katılımlı bir çalışmada katılımcılar 8 yıl boyunca izlenmiş, kahve ve çayla birlikte biranın düşük riskli taş oluşturabileceği bulunulmuş. Yine bu çalışmada seker katılan sodanın da taş oluşturma potansiyeli açısından yüksek riskli bulunmuş.

Isırgan otu (Urtica dioica) Isırgan otu ile ilgili literatürde sadece 1 çalışma var. 2014 yılında Çin’de yapılmış deneysel olarak sıçanlarda böbrek taşı oluşturulmuş, sonrasında ısırgan otu ile beslenen sıçanlarda taşın azaldığı gösterilmiş ama sonrasında insan deneyleri de dahil hiçbir çalışma yapılmamış.

Karahindiba (Taraksakum officinale): Karahindiba ile ilgili yine literatürde İran'da yapılmış 1 adet çalışma var. Yine sıçanlar üzerinde taş oluşumu azalttığını gösterilmiş ama sonrasında hiçbir çalışma yapılmamış

Kırkkilit otu-atkuyruğu otu (equisetum arvense ) Bu otlara dair yapılmış taş erittiğine ve taş düşürmeye yardımcı olduğuna dair bir çalışma yok.

Çoban kesesi ya da çantası otu ( capsella bursa-pastoris) ile yapılmış taş erittiğine ve taş düşürmeye yardımcı olduğuna dair bir çalışma yok.

Böbrek taşı nasıl oluşur?

Kesin sebebi bilinmemekle beraber özellikle beslenmeye bağlı faktörler önem taşıyor. Bunların en önemlisi de yetersiz su tüketilmesi. Beslenme alışkanlığında yüksek hayvansal protein alımı, bol miktarda tuz (sodyum tüketimi) , şekerlerin çok kullanılması, kahve ya da kakao tarzı gıdaların çok tüketilmesi de nedenler arasında sayılabiliyor. İdrar yolu enfeksiyonları, böbrekteki yapısal bozukluklar, bazı ilaçlar ve genetik faktörler de taş oluşumunda etkili olabiliyor. Tüm bu nedenlere bağlı olarak idrardaki bazı minerallerin çözünemeyip birikmesi daha sonra bu minerallerin birleşerek kristalleri oluşturması son olarak da bu kristallerin de birleşerek taş oluşturması şeklinde meydana gelir.

Böbrek taşların yaklaşık yüzde 80’ini kalsiyum oksalat taşları oluşturuyor. Bunun dışında enfeksiyonlara bağlı taşlar ile ürik asit taşları, sistin taşları ve kalsiyum fosfat taşları da görülmektedir.

Böbrek taşı belirtileri nelerdir?

• En sık çok şiddetli yan ve kasık ağrısı
• Bulantı-kusma
• İdrar yaparken yanma
• İdrar kan gelmesi
• Sık idrar çıkma, idrar zorlanma
• Ateş, üşüme-titreme şeklinde sayabiliriz.

Böbrek taşı düşürdüğümüzü nasıl anlarız?

Birincisi taş küçük değilse taşın düştüğünü görürüz. Bazen idrarla atılan kan pıhtıları ile taşlar karışabiliyor ya da küçük taşlar fark edilemiyor. Bu tür durumları önlemek amaçlı hastalar idrarını bir kaba biriktirmesini öneririz.

İkinci olarak ağrı, bulantı gibi şikayetlerinin geçmesinden de anlayabiliriz fakat bunun bir sakıncası var şikayetler geçip de taşın hala durması durumu bu nedenle mutlaka bir üroloji uzmanına görünmekte fayda var ilerde daha ciddi problemler yaşamamak açısından.

Böbrek taşı nasıl tedavi edilir?

Teorik olarak 5 mm e kadar olan taşlar bol su tüketimi ağrısı kesici ve spazm giderici ilaçlar kullanarak taşı düşürebilir ama bu kesin kural değildir böbreğinde ya da idrar kanalında yapısal anomalileri olanlar ya da idrar yollarından darlık olan hastalar çok küçük taşları da düşüremeyebilir.

5 mm'den büyük taşı olan hastalara taşın yeri, boyutu, böbreğin durumu, ek hastalıkların olup olmaması, hastanın ağrı eşiğinin durumu gibi konuları da göz önüne katarak tedavisine öyle karar vermek lazım.

Böbrek taşı tedavisi nasıl yapılır?

• ESWL denen ses dalgası ile taş kırma, genelde idrar kanalının üst kısımdaki ve böbrekteki küçük taşlara
• URS (üreteroskop) genelde idrar kanalının orta ve alt kısımdaki orta büyüklükteki taşlara
• Flexible urs genelde idrar kanalının üst kısım ve böbreğin herhangi bir yerindeki orta-büyük taşlara
• PNL (peruktan nefrolitotomi) genelde böbrekteki büyük taşlara müdahalede uygulanır.
• Bunların dışında daha nadir uygulanmakla beraber laparoskopik ve açık cerrahi gibi seçenekler de vardır.