Kurabiyeci Anna’nın Nürnberg’i

Nürnberg’in tarihi pazar meydanı (Hauptmarkt) yakınındaki geleneksel restoranlardan Bratwurst Röslein’de, saat 20.00’de buluşacaktım rehberimle. Pazartesi gecesi olmasına rağmen hangar büyüklüğündeki restoranın uzun masalarında tek boş yer yoktu. Meydandaki Noel pazarını gezenler, sonra burada buluşuyordu. Sosis ve kallavi porsiyonlu et yemekleri eşliğinde butik üretim yerel biralar yudumlanıyor, hararetli sohbetler sık sık toplu kahkahalarla kesiliyordu.

SÜRPRİZ ANİMASYON

Saat geldiğinde sözleştiğimiz gibi kapıya yöneldim. Rehberim bir elinde kurabiye sepeti, diğerinde kandiliyle beni bekliyordu: “Ben Anna Kucherer (Kurabiyeci Anna)” dedi elimi sıkarken. Sürpriz olmuştu bu animasyon. “Şimdi birlikte tarih içinde bir yolculuğa çıkacağız. Fakat önce benim yaşadığım çağda Nürnberg nasıl bir şehirdi, size bunu anlatmam lazım.”
Sabah hava durumuna bakmıştım. Sıcaklık eksi 6 dereceye düşecekti o gece. Sokaktaki Noel kalabalığı soğuğu umursamadan köşe başlarında sıcak şarap yudumlayıp, ayakta sohbet ediyordu. Küçük bir meydanda durakladık. Anna kandili, sepeti yere bıraktı. Başladı anlatmaya:
“İşte bu belediye binasında karar verilmişti lebkuchen’in Nürnberg’e özel bir ürün olmasına. 1643’e kadar sadece 14 fırıncının üretmesine izin verildi. Komşu şehirlere satıldı. Fırıncıların diğer şehirlerde şube açıp lebkuchen pişirmesi, hatta izinsiz Nürnberg dışına çıkmaları bile yasaktı. Öylesine önemli bir üründü ki tarihi bina cephelerindeki fresklerde yer alıyordu... Formülü gizli tutulurdu.”

PROTESTANLIK DARBESİ

Arkamızdan iki beyaz katananın çektiği büyük fayton geçti o sırada. Kral 3’üncü Friedrich’i taşıyormuşçasına vakur bir edası vardı sürücünün. O kral ki lebkuchen’i stratejik ürün ilan etmiş, Noel’de kentin tüm çocuklarına ücretsiz dağıtıp tarihe geçmişti.
Kulesi karanlığa gömülmüş St. Sabaid Kilisesi’nin görkemi masal atmosferini pekiştiriyordu. Anna hızlı adımlarla yokuş yukarı yürüyüp, kilisenin arkasındaki Albrecht Dürer Meydanı’nın ortasında durdu. Geçen yaz bu yokuştan çıkıp, Dürer Evi’ni ziyaret etmiştim. Bir başka tematik turla Nürnberg’in bira mahzenlerini gezmiştim. Sanat eserleri 2. Dünya Savaşı’nda bu meydanın altındaki mahzenlerde korunmuştu.
“Arkamdaki kilise lebkuchen’in satıldığı ilk yerlerden biriydi” dedi
Anna: “Ortaçağda ayinler 5-6 saat sürerdi. Rahipler acıkanlara bu
kurabiyeyi satar, kiliseye gelir elde ederdi. Şehir Protestan’laşınca dini ritüeller sadeleşti, kısaldı. Kurabiyeye gerek kalmadı.”
Eldivenlerimi giymiş, yün çobanımın şapkasını başıma geçirmiştim. Yine de üşüyordum. “Bu kıyafetle donmuyor musun” dedim rehberime. Gülümsedi, Kurabiyeci Anna kimliğiyle konuşmayı sürdürdü: “Ben bu işi dört mevsim yapıyorum, kurabiyeciler hazırlıklıdır...” Eteğini kaldırıp kalın yün çoraplarını, şalının altındaki kazağı gösterdi.

SANKİ KAR KÜRESİ

Tırmandığımız yokuşun sonunda tüm görkemiyle Kraliyet Nürnberg Şatosu yükseliyordu. Işıklandırma, serpiştiren kar, ortaçağ binaları, boş sokaklar zihnimde birden meşhur Noel oyuncağına dönüştü. Sanki kar küresini sallamış, dileğim gerçekleşmiş, avucumdaki küreye balıklama dalmıştım. Anna anlatıyordu: Baharatlar, pişirme teknikleri, gizlenen formüller, çevredeki yerleşimler... Arada fısıldadı: “Benden duymuş olmayın ama kentin en güzel lebkuchen’ini bu yokuştaki iki tarihi fırından alabilirsiniz...”
Şatonun girişine, Dürer Evi’nin bulunduğu geniş meydana gelmiştik. Çevredeki tüm tarihi yapılar tablo gibi ışıklandırılmıştı. Yazın altındaki banka oturduğum asırlık atkestanesi ağacı şimdi çırılçıplak kış uykusundaydı. Temmuzda turist kalabalıklarıyla çevrelenen bronzdan dev Dürer tavşanı da...
Kurabiyeci Anna, meydanda Dürer’in, kurabiyesever kral ve kraliçelerin öykülerini anlattı. Sonra sepetindeki örtüyü açıp, taze, çıtır bir lebkuchen ikram etti.
Saat 21.00’i geçiyordu. “Daha erken bir saat olsa sizi fırınıma götürür, nasıl pişirildiğini de gösterirdim. Tüm konuklarıma gösterdiğim gibi” dedi Anna. Turumuz bitmişti. Rehberim Claudia Radtke’yle ıssızlaşan sokaklardan aşağıya yürüdük. Sonra sıcak bir kafede çay eşliğinde sohbet ettik...
Dışarıdaki kar tipiye dönüşmüştü...

Bademi Anadolu’dan

Ortaçağ Avrupası’nda egzotik karışımlı bir çörek Nürnberg lebkuchen’i. Frankon keşişlerin icat ettiği düşünülüyor. Ana maddesi bal ve Anadolu’dan ithal edilen badem. Kimi zaman ceviz, fındık da kullanılıyor. Zencefil, karanfil, anason, kişniş, yenibahar ve tarçınla tatlandırılıyor. Hiç un kullanılmıyor. Altına ince, nişastadan yapılmış bir tabaka konuluyor. Çikolata ya da şeker tozuyla kaplanan türleri de var. Hazırlamak, pişirmek yaklaşık yarım gün sürüyor.

Kılıktan kılığa giriyor

Nürnberg Turizm Ofisi, kentte 20’ye yakın tematik tur düzenliyor. Bazıları kostümlü. Bunlarda görev alan üç rehberden biri Claudia Radtke. 40 yaşlarında, iki çocuk annesi, Çince, Endonezce, yeminli İngilizce tercümanı ve lisanslı rehber. ABD, Endonezya ve Tayvan’da yaşamış. Kostümlü turlarda dört farklı karakteri canlandırıyor. Anna Kucherer, kurabiyeci. ‘Şehrin İncisi’ Helene Scheurl ise bir aristokrat. Kenti gezdirip siyaset, ticaret, saray entrikaları, evlilikler, aldatmalar, görgü ve giyim kurallarını anlatıyor. Özel istek üzerine yanına İmparatoriçe Elisabeth’i alıp saray odalarında yaşananları küçük dedikodularla aktarıyor. ‘Barbie ve Herkül’ turu ise 1950’lerin dünyasına odaklanmış. 1.5 saatlik İngilizce kostümlü turların ücreti, özel ya da gruplar için toplam 375 TL. Ayrıca, bira, Nazi gösteri alanları, Eagle treni, FC Nürnberg futbol kulübüyle ilgili turlar da düzenliyor. İkişer saatlik İngilizce turların ücreti 250 TL. (www.nuernberg.de / www.radtke-claudia.de) �