Eminönü’nde han gezisi

Bu hafta Eminönü’nün önemli altı tarihi hanını geziyoruz. Rehberimiz ‘İstanbul’u Geziyorum Gözlerim Açık’ kitabının yazarı Haldun Hürel. Marmara Ãœniversitesi Ä°letiÅŸim Fakültesi’nde Sanat Tarihi dersi de veren Hürel, ‘Tarihi hanları hafta içi ve pazar günü ayrı ayrı gezin. Çünkü tarihi doku kalabalık içinde ve kepenkler inikken farklı tatlar veriyor’ diyor. Rotamız Eminönü Meydanı’ndan baÅŸlayıp, Çakmakçılar yokuÅŸu sonunda bitecek.Gezdikten sonra dinlenmek için farklı adreslerde mola vereceÄŸiz. Eminönü’nün unutulmuÅŸ bu hanları ÅŸu anda bakımsız ve ilgi bekliyor; çoÄŸuna daha sonradan birçok ek yapılmış, bazı yerleri yıkılıp yok olmuÅŸ. Buna raÄŸmen hanların içinde gezerken, zamanda bir yolculuÄŸa çıktığını hissediyor insan. EÄŸer siz de bu haftasonu unuttuÄŸumuz bu mekanları hatırlamak istiyorsanız, fotoÄŸraf makinenizi alıp yola koyulun.Gezimize Eminönü Meydanı’ndan baÅŸlıyoruz. Yeni Cami Caddesi’ne saptığımızda, gitmemiz gereken Çakmakçılar YokuÅŸu’na doÄŸru yola çıkıyoruz. Çünkü tarihi hanların çoÄŸu bu sokakta bulunuyor. Bu yolun sonunda iÅŸ Bankası’nı takip edince Hacı Küçük SokaÄŸa varıyoruz. Bu bölge alışveriÅŸ yapabileceÄŸiniz irili ufaklı hanlarla dolu. Kürkçü Han’ın yanından dönüşte uÄŸramak üzere geçip, Çakmakçılar YokuÅŸu’nun başına geliyoruz. Yolun başına gelip yukarı baktığımızda Sultan 3. Mustafa Camii’ni görüyoruz. YokuÅŸu yavaÅŸ yavaÅŸ çıkmaya baÅŸlıyoruz. Ä°lk karşılaÅŸtığımız tarihi yapı, Büyük Yeni Han. ÜÇ KATLI BAROK HAN Haldun Hürel anlatıyor: ‘Büyük Yeni Han almaşık ve eskiliÄŸini olanca görkemiyle hissettiren duvarlarıyla, kemerli büyük kapısıyla, yolun bir tarafını sur gibi kaplar. Büyük bir avlusu bulunan bu eser 18. yüzyılda 3. Mustafa tarafından yaptırılmıştır. Büyük Yeni Han, az da olsa barok sanatı izlerini taşır. Hanın üç katlı olması, onu benzer yapılardan ayıran en büyük özellik. Dönemin baÅŸmimarı Tahir AÄŸa’nın eseri olduÄŸu tahmin ediliyor. Ä°lk yıllarında devrin bankerleri iÅŸlerini görürken, bir ara bu tarihi han, iÅŸgal kuvvetlerinin de merkezi oldu. Han en ilginç iÅŸlevini Üçüncü Selim zamanında, aynı yılın 11 Nisan’ında yaÅŸamıştır. Ermeni cemaatinin BaÅŸpatriklik seçimi nedeniyle, bu han içinde toplantılar yapılmıştır.’ BUGÃœN ÇOK AZ DÃœKKAN VARBüyük Yeni Han’a bugün baktığımızda içinde az sayıda dükkan bulunduÄŸunu görüyoruz. DiÄŸer hanlarda da durum aynı. Genellikle bu maÄŸazalar gümüşçü, havlucu ve eÅŸarpçı. Dükkanların ortak talebi hanların bir an önce restore edilip, güzelleÅŸtirilmesi. Büyük Yeni Han’ın tam karşısında Sümbüllü Han bulunuyor. İçinde tarihi bir çeÅŸme de bulunan Sümbüllü Han’ın birçok bölümü bugünlere ulaÅŸamamış. Bu tarihi hanı geride bırakıp gezimize devam ediyoruz. Çakmaçılar YokuÅŸu’nu çıkarken solda Üçüncü Mustafa Camii karşılıyor bizi. 3. Mustafa’nın 1760 yılında yaptırdığı tuÄŸla minareli, almaşık duvarlı, kubbeli, alt katı dükkanlara ayrılmış caminin köşesinde bir de çeÅŸme var. Bu çeÅŸmenin adı yüzünden eskiden cami, Saka ÇeÅŸmesi Camii olarak da biliniyor. KÖSEM SULTAN’IN HANIYokuÅŸ yukarı gezimize devam ettiÄŸimizde, Büyük Valide Han’a varıyoruz. DiÄŸer hanlara oranla basık bir giriÅŸi bulunan bu binanın duvarlarında eskiden kalma ÅŸekiller gözümüze çarpıyor. 16. yüzyılda IV. Murat’ın ve Sultan Ä°brahim’in (Deli Ä°brahim) annesi, IV. Mehmed’in babaannesi Kösem Sultan, büyük oÄŸlunun ve torununun saltanatında ilk yıllarda naiplik görevini üstlenmiÅŸ, Osmanlı tarihinin en güçlü ve en zengin kadınlarından biri. Kösem Sultan’ın yaptırdığı bu hanın bir efsanesi var. Kösem Sultan’ın gizli hazinesinin bu hanın bir köşesine saklandığı rivayet ediliyor. Tarihi kaynaklara göre 366 adet hücre odası bulunan handa bugün kaç odanın kullanıldığı belli bile deÄŸil. Büyük Valide Han’ı eskiden Ä°ranlı tacirler kullandığından hanın ortasında, Hasan ve Hüseyin’i anma törenleri de yapılmış. Büyük Valide Han’ın çatısında tarihi bacalar da var. YAPILIÅž TARÄ°HÄ° 1883 Büyük Valide Han’ın tam karşısındaki sokakta iki tarihi yapı bulunuyor. Bunlardan ilki Küçük Yeni Han. Bu hanın Çakmakçılar YokuÅŸu’na bakan taraftaki duvarları yol duygusuna uygun biçimde asimetrik çıkmaları bulunuyor. Bu yapıda yer yer sağır tuÄŸla kemerleri de kullanılmış. Bu yapının tam karşısında Büyük Ticaret Hanı bulunuyor. 19 Yüzyıl dokusu olan bu hanın giriÅŸinde öteki yapılarda göremediÄŸimiz bir yapılış tarihi de bulunuyor. Bu yazı hem Arap, hem de Latin rakamlarıyla belirtilmiÅŸ. Çakmakçı Han’ın en tepesine vardığımızda gezimizin dönüş kısmına baÅŸlıyoruz. Son uÄŸrayacağımız han yünleriyle ünlü, Kürkçü Han.YÃœNLERÄ°YLE ÃœNLÃœ HANKürkçü Han’a Birlik Han’ın içinden geçiliyor. Buranın en büyük özelliÄŸi birçok renkte yün satılması. DiÄŸer hanlar içinde tarihi dokusu en az hissedilen han burası. Kürkçü Han’ın içinde Diyana maÄŸazasına uÄŸruyoruz. MaÄŸazada 100 farklı yün çeÅŸidi var. Yünün kilosu da 10-50 YTL arasında deÄŸiÅŸiyor. Kürkçü Han’daki maÄŸazalardan yün, masa örtüsü gibi ürünler satın alabilirsiniz. HALİÇ’E KARÅžI MOLAKürkçü Han’dan yürüyerek Eminönü Meydanı’na çıktığımızda, Hamdi Restoran’da mola verip gezimizi bitiriyoruz. Urfa Bilecikli Hamdi Arpacı tarafından 1970’te kurulan Hamdi Restoran, Ä°stanbul’un en tanınmış lokantalarından biri. Buraya haftanın yedi günü saat 11.00-24.00 arası gidebilirsiniz. Yaz aylarında terası çok güzel. Lokantayı bugün de Hamdi Bey ve oÄŸlu Åževket Arpacı iÅŸletiyor. 400 kiÅŸilik mekanın önerileri arasında fındık lahmacun, içli köfte ve fıstıklı kebap baÅŸta geliyor. KiÅŸi başı fiyatlar 20-40 YTL arasında deÄŸiÅŸiyor. Â