Bebeklerde pişik neden olur, nasıl tedavi edilir?

PİŞİK (DİAPER DERMATİT) NEDİR?

Pişik, çocuk bezinin temas ettiği bölgede gelişen reaksiyondur. Bebeklerde en sık görülen deri hastalığı olup bebeklerin %7-35'inde ve genellikle de 8-12. aylarda gelişir. Pişik, anne sütü ile beslenen çocuklarda, hazır gıda ya da inek sütüyle beslenenlerden daha az görülür.

PİŞİK NEDEN OLUŞUR?

Pişik, çocuk bezinin kapatıcı yapısı dolayısıyla derinin nemli-ıslak bezlerle uzun süre temasından kaynaklanmaktadır. Suyla aşırı yüklenen derinin üst katmanı, koruyucu (bariyer) işlevini yitirmekte ve zararlı (tahriş edici) etmenlerin etkisine engel olamamaktadır.İdrarda bulunan maddeler, dışkıda bulunan bazı enzimler, safra tuzları ve diğer maddeler, temizleme bezleri ve ağızdan alınıp bağırsaklardan atılan ilaçlar bu zemin üzerinde kolayca tahrişe neden olabilir. Bebek dışkısındaki proteaz ve lipazların deri için en önemli tahriş ediciler olduğu gösterilmiştir. Bu enzimlere uzun süre ve kapalı ortamlarda maruz kalındığında, deride şiddetli eritem ve deri bütünlüğünde bozulma tespit edilmiştir. İnek sütüyle beslenen çocuklarda da dışkıda çok sayıda üreaz pozitif bakteri bulunduğundan, pişik gelişme riski artmaktadır.

Dışkılama sayısı arttıkça pişik görülme oranı fazlalaşır. İshal varlığında bağırsak geçişi hızlı olur ve gaitadaki sindirim enzimlerinin miktarı artar. Bu nedenle de ishal durumlarında pişik daha sık olur. Bebeğin antibiyotik kullanması ya da anne sütü ile beslenen bebeklerde annenin antibiyotik kullanması durumunda pişik daha sık görülür. Deri bakımı uygun şekilde yapılmadığında, bebeğin derisi pişik için uygun hale gelir.Bebeğin altını sıvı sabunlarla temizlemek, çocuk bezini sık değiştirmemek, talk pudrası kullanmak gibi yanlış uygulamalar sonucu pişik gelişmesi kaçınılmazdır.

PİŞİK BELİRTİLERİ NELERDİR?

Pişik tipik olarak idrar temas eden bölgelerde yerleşir. Göbeğin alt bölgesi, uyluk üst kısımları ve iç kısımları, genital ve gluteal bölge en şiddetli tutulan alanlardır. Özellikle derinin birbirine sürtünen yerlerinde görülür. Pişiğin ilk belirtileri deri kuruluğu olabilir. Erken dönemde deride kızarıklık, hafif maserasyon ve ödem görülür. Zaman içinde lezyon yayılmaya başlar. Şiddetli evrede ise ülserasyonlar ve açık yaralar gelişir. 72 saatten uzun süredir bulunan pişikte mantar da oluşabilir. Mantarlar direnci azalmış olan deriyi kolayca enfekte ederler.

PİŞİK TEDAVİSİ VE ÖNLENMESİ

Pişik tedavisinin en önemli iki amacı; hasarlanmış derinin iyileşmesini hızlandırmak ve tekrarlamaları önlemektir. Bezin idrar ya da dışkılamadan hemen sonra değiştirilmesi pişik riskini azaltır. Çocuk bezi yenidoğan döneminde her saat, bebeklik döneminde ise 3-4 saatte bir değiştirilmelidir.10-12 saatlik gece uykusu olan bir bebeğin bezi gece boyunca en az bir kez değiştirilmelidir. Çocuk bezlerinin deriye sıkıca yapışmasını önlemek için uygun bedende ya da bir beden büyük bez kullanılmalıdır. Bu sayede bezin iç kısmı ve içeriğinin deriye daha az temas etmesi sağlanabilir.Bebek mümkünse belli sürelerle bezlenmemeli ve bölge derisinin kuruması ve havalanması sağlanmalıdır. Bez değiştirme sırasında bölge yalnızca ılık suyla hafifçe temizlenmelidir. Hafif pişik tedavisinde ve önlenmesinde topikal bariyer kremler kullanılabilir. Bu ajanlar bez her değiştirildiğinde kullanılmalıdır. Bu şekilde derinin hasarlanması ve enfeksiyonu önlenmiş olur.

Ülkemizde pişik genellikle hastalık olarak kabul edilmemekte ve aileler doktora danışmaksızın çeşitli uygulamalar yapabiliyor. Aileler bu tür uygulamalardan kaçınması önemlidir.