Türkiye Arjantin'e benziyor mu?

Uygulanan kur rejimi ile uyumlu olmayan maliye ve para politikaları vardır. Arjantin'in sorunu kur rejiminin son dört-beş yıldır uygulanan maliye politikalarıyla uyumlu olmamasıydı.

IMF'nin Arjantin'in bu hale gelmesinde doğrudan bir sorumluluğu yok. Çünkü, maliye politikalarının kur rejimiyle uyumlu olmamasının sorumlusu IMF değildi. Geriye baktığımızda, IMF'nin tek kabahatinin maliye politikalarının düzeleceği umuduyla Arjantin'i son üç yıldır desteklemesi olduğunu görüyoruz.

ASIL SORUN

Verilen destek Arjantin'i bir anlamda atalete itti. Destek, kur rejimiyle uyumlu olmayan maliye politikalarının devamını mümkün kıldı ve kolaylaştırdı. Halbuki, Arjantin üç yıl evvel kur rejimini değiştirme cesaretini gösterebilseydi, bugün durumu çok farklı olabilirdi. Bu anlamda, IMF son bir yıldır yaptığı önerileri üç-dört yıl evvel yapmalıydı.

Bize gelince. Biz hiçbir zaman Arjantin kadar katı bir istikrar programı uygulamadık. Uyguladığımız istikrar programlarını da çok çabuk bıraktık. Kur rejimi ile maliye politikaları çatıştığında, ya maliye politikalarını değiştirdik ya da kur rejimini terk ettik. Dolayısıyla, daha yüksek enflasyonu tercih ederek krizler çıkardık, ama ekonomik çöküntüyü her zaman ertelemeyi başardık.

Söylendiği gibi, Türkiye'nin bugün Arjantin gibi olmamasının nedeni uygulanan dalgalı kur rejimi değildir. Aksine, uygulandığı şekliyle dalgalı kur rejimi Türkiye ekonomisinin sıkıntılarını daha da artırmıştır.

1997-1999 yılları arasında uygulanan kur rejimine ‘‘dalgalı kur’’ demiyorduk. Ama, şartlara göre değişen ve öngörülebilir kur ayarlamalarıyla Türkiye o dönemde hem Güneydoğu Asya hem de Rusya krizlerini en az zararla atlatabildi. O zaman da, uygulanan kur rejimi övülmüştü.

Dünya ekonomisinin çalkantılı döneminde, bugünkü gibi, ‘‘dalgalı kur’’ rejimi uygulasaydık zararlarımız çok daha büyük olurdu. O krizler yabancı yatırımcıların asabını bozmuştu, ama yerli yatırımcıların asabı bozulmamıştı. Dalgalı kur rejimiyle, şimdi hem yabancı hem de yerli yatırımcıların asabını bozduk. Sorun da burada.

SEVİNELİM Mİ?

Arjantin ekonomisinin de kurtuluşu enflasyon yaratmak olacaktır. Paraları ya devalüe edilecektir ya da başka ülkelerin paralarını kullanacaklardır. Kendi paralarını kullanmaya karar verirlerse, dalgalı kur sistemine geçmeleri kaçınılmazdır.

Bizden farkı, onlarda enflasyonun çok düşük olmasıdır. Buna rağmen, tamamen dolarize olmuş Arjantin ekonomisinde de, bizdeki gibi kontrolsüz dalgalı kur uygulaması ekonomik çöküntüyü artıracaktır. Bu anlamda, biz Arjantin'e değil, Arjantin Türkiye'ye benziyor.

Görünen o ki, Türkiye'nin Arjantin'e benzemediğine çok seviniyoruz. Her gün gazetelerde sayfalarca neden Arjantin'e benzemediğimiz anlatılıyor. Benzemediğimiz kanaatine ulaşılıp şimdi Türkiye'de uygulanan politikaların doğru olduğu izlenimi ortaya çıkıyor. Bu çok doğru bir yaklaşım değil. Devam edeceğim.