Şiddete karşı kızınızı eğitin

Danışan: Kadına şiddete karşı “1 Milyar Ayaklanıyor”
(1 Billion Rising) organizasyonuna ben de katıldım. Katılım muhteşemdi ve bütün dünyada aynı gün yapılması, kadınların dayanışması beni çok etkiledi. Fakat aklımda en çok yer eden, “yeryüzünde her üç kadından biri şiddet görüyor” gerçeği oldu. Benim üç tane kızım var. Bu demek oluyor ki, kızlarımdan birinin şiddet görme olasılığı var. İnsan böyle düşününce bu korkunç gerçeği daha iyi fark ediyor.
- Dr. Başak: Amerika’da yayınlanan bir araştırmaya göre, başka bir gerçek de şu; kadınlara şiddet çoğunlukla beraber oldukları kişi tarafından uygulanıyor ve aşağı yukarı yüzde 70’i, ilk kez 25 yaşından önce şiddete maruz kalıyor. Beraber oldukları kişi tarafından tecavüze edilen kadınların yüzde 40’ının, tecavüze uğradığında yaşı 18’in altında.
Danışan: Yani daha flört ederken mi şiddete maruz kalıyorlar?
- Dr. Başak: Evet, çoğu anne-baba farkında olmasa da evlilik öncesinde de genç kızlar fiziksel, duygusal veya cinsel tacize, şiddete maruz kalabiliyorlar.
GENÇ KIZLAR, ŞİDDETİ GİZLİYOR
Danışan: Böyle bir şeyi anne-baba fark etmeyebilir mi?
- Dr. Başak: Başına gelenden çok korkan çoğu genç kız, bunu anne-babasıyla paylaşmak yerine saklamayı tercih ediyor. Onlara anlatırsa daha korkunç şeyler olabileceğini düşünüyor; erkek arkadaşının ona daha kötü davranacağından, onu terk edeceğinden veya anne-babasının kendisini anlamayıp, destek olmayıp, ağır bir şekilde cezalandıracağından korkuyor. Bu da maalesef şiddetin devam etmesine neden oluyor.
Danışan: Saklayıp saklamadığını nasıl anlayabiliriz?
- Dr. Başak: Kızıyla yakın ilişkide olan anne-baba, kızında ortaya çıkan değişiklikleri daha kolay fark eder. Kızının bedeninde morluklar veya başka türlü “kazalar” olabilir, ders notlarında düşme gözleyebilir, kızının eskiye nazaran depresif, ilgisiz ve neşesiz olduğunu fark edebilir. Kızının odasına kapanıp sık sık ağladığını gözleyebilir. Kızın davranışlarında da değişiklikler olacaktır; telefonlara, mesajlara anında cevap verme telaşı, korkusu, kaygısı gösterebilir. Giyimi daha kontrollü olabilir, arkadaşlarıyla daha az zaman geçiriyor olabilir. Kendinden daha büyük biriyle çıkan bir genç kız, cinsel zorlama ile karşılaşma açısından daha fazla risk altındadır. Bu arada bazı şeyleri fark ettiğinizde, konuyu saklamaya çalışıp erkek arkadaşının davranışları hakkında size bahaneler üretebilir.
Danışan: Onu korumak adına herhalde.
- Dr. Başak: Evet, hem onu korumak adına, hem korktuğu için hem de aşık olduğu için olabilir. Erkek arkadaşı onun gönlünü aldığında her şeyi unutmak isteyebilir.
Danışan: Kızlarımı böyle durumlara karşı nasıl koruyabilirim?
- Dr. Başak: Kendilerini koruyabilmeleri için onları çok küçük yaştan itibaren eğitmeli ve bilinçlendirmelisiniz. Çünkü flört etmeye başladığı yaşlardan itibaren -ki bu yaş 13-14’e kadar düşebiliyor erkek arkadaşı tarafından aşağılanan, duygusal baskı gören, cinselliğe zorlanan, tartaklanan, dövülen, bıçaklanan, hatta öldürülen birçok genç kız var.
“BENİM KIZIMA OLMAZ” DEMEYİN
Danışan: Bu durumda
asıl erkekleri eğitmemiz gerekmez mi?
- Dr. Başak: Müdahale edilmesi gereken elbette şiddeti uygulayandır. Erkek anne-babaları kesinlikle oğullarını eğitmeli, oğullarının öfke, kıskançlık, düşük özgüven, alkol bağımlılığı gibi, şiddet göstermesine neden olan psikolojik problemleri varsa bir profesyonelden yardım almalı, oğullarını tedavi ettirmelidir. Diğer yandan kız anne-babası olarak sizin de kızlarınızı, kendilerini koruyabilmeleri için eğitmeniz gerekli. Bu arada şiddet deyince aklınıza sadece “dövülen eşler” gelmesin. Maalesef gençler arasında da birçok farklı şekilde şiddet gözleniyor.
Genç bir kız, bir fiske bile darbe almadan şiddete maruz kalıyor olabilir:
? Erkek arkadaşı küfür ediyor, konuşmalarında, telefon mesajlarında “salak, gerizekalı” ve bunun gibi aşağılayıcı kelimeler kullanıyor olabilir.
? Kıyafetlerine, davranışlarına, konuşmalarına karışıyor, aşırı kıskançlık yaparak arkadaşlıklarını kısıtlıyor olabilir.
? Her dakika nerede olduğunu bilmek istiyor, rahatsız edici yoğunlukta mesaj atıyor, telefonla arıyor olabilir.
? Kızın ailesi hakkında aşırı eleştirel konuşarak, anne-babasını aşağılayarak, kızın ailesinden uzaklaşmasına yol açıyor olabilir.
? Okulunda, mahallesinde hakkında kötü dedikodu yaymakla tehdit ediyor veya “beni bırakırsan kendimi öldürürüm” gibi sözlerle üzerinde ağır bir baskı kurmaya çalışıyor olabilir.
? Öfke patlamaları yaşayarak bağırıyor, kendini kontrol edemiyor, eşyalarını fırlatıyor, vurmakla tehdit ediyor, duvarı tekmeliyor, masaya vuruyor ve kızı bu şekilde korkutmaya çalışıyor olabilir.
? Cinsel yakınlaşma için zorluyor ve kız hazır olmadığı şekilde cinsel isteklerde bulunuyor olabilir.
Danışan: İnsan hep “benim kızıma olmaz” şeklinde düşünüyor. İtiraf etmeliyim ki “şiddet görüyorsa karakteri zayıftır, benim kızım kendisini koruyabilir” şeklinde bir inancım vardı. Ama sanırım işin boyutu farklıymış.
- Dr. Başak: Birçok kişi sizin gibi düşünüyor ve bu nedenle kızlarıyla bu konuları konuşmanın, onları eğitmenin gereksiz olduğuna inanıyor. Bu çok hatalı bir düşünce tarzı. Siz şiddet gören kişinin, ‘karakteri zayıf’ olduğunu düşünürsünüz, başka bir kişi de ‘hak ettiğini’ düşünebilir. Her iki durumda da başınızı kuma gömmekten başka bir şey yapmamış olursunuz.
“HAYIR” DİYEBİLMEYİ ÖĞRETİN
Danışan: Kızıma öğretmem gereken en önemli şey ne?
- Dr. Başak: En önce onlara “hayır” diyebilmeyi öğretin. Korktukları zaman, bu korkunun yersiz olmadığını, duygularının bir tehlikeye işaret ettiğini ve böyle bir durumda yardım almalarının şart olduğunu onlara anlatın. Kızınızla “sağlıklı ilişki nasıl olur” konusunda sık sık konuşun. Karşılıklı saygının sınırlarını ona öğretin. Sağlıklı olmayan bir ilişkinin, problemli bir kişinin ne tip işaretler taşıdığı hakkında onu bilgilendirin. Sağlıksız bir ilişkiyi bitirebilmesi için ona destek olun. Onu yargılamadan, eleştirmeden dinleyin ki hatalarını da sizinle konuşup sizden yardım alabilsin. Yoksa suçluluk ve utanç duyguları yüzünden size açılamaz ve tehlikeli, sağlıksız ilişkiden kendini kurtaramaz. Cinsellik konularını, problemler ortaya çıkmadan konuşun ki, ilişkisinde baskı hissettiğinde, ne yapacağını bilemediğinde veya hata yaptığını düşündüğünde, içinde bulunduğu problemli durumla nasıl baş edeceği konusunda sizden yardım alabileceğini bilsin. Çoğu genç kız, alternatif bir çözüm bulamadığı için yanlış davranışlara devam eder.

Sağlıklı ilişkide korkunun yeri yok!

Danışan: Kızlarımla bu konuları nasıl ve ne zaman konuşmamı tavsiye edersiniz?
- Dr. Başak: 12-13 yaşlarına geldiklerinde, ergenlikle birlikte karşı cinse ilgi başlar. Dolayısıyla bu yaşlarda konuşmaya başlamak gerek: “Artık büyüyorsun, senin de dünyadaki tüm insanlar gibi, başkalarına romantik bir şekilde ilgi duyman çok normal ve doğal. Benim için en önemlisi, sana saygılı davranan, kendini iyi hissettiren bir kişiyle arkadaşlık yapman ve o kişiyle sağlıklı bir ilişki kurman.”
Danışan: Sağlıklı bir ilişkiyi nasıl anlatabilirim?
- Dr. Başak: Sağlıklı bir ilişkide şiddetin, korkunun, kaygının, mutsuzluğun yeri olmadığını söyleyebilirsiniz. Bir insanın başka bir insanla vakit geçirmesinin tek nedeninin “iyi hissetmek” olduğunu ona hatırlatarak, iyi hissetmediğinde bunun bazı şeylerin yanlış gittiğine çok önemli bir işaret olduğunu anlatabilirsiniz. İlişkiler konusunda hiçbir tecrübesi olmayan bir genç kızın arkadaş seçiminde hata yapma olasılığı olacaktır. Yanlış kişiye aşık olabilir ve onu bırakmak imkansız gibi gözükebilir. Burada en önemli konu, bu düşünce ve duygularını sizinle konuşabilmesi ve kendini koruyabilecek bir ailesi olduğunu bilerek kendisine ve size güvenmesidir.�

Psikoterapi diyalogları, yaşanmış hikayelerden esinlenilerek, psikoterapi sürecinde kullanılan yöntemlere örnek oluşturmak amacıyla yaratılmıştır. İçeriği psikolojideki bilimsel gelişmelere paralel olmakla beraber genel bilgilendirme ve tavsiye niteliğindedir.