Saat kulemiz Feti Usta’ya emanet

ŞEHRİMİZİN simgesi olan İzmir Saat Kulesi’nin Türkiye’nin en hassas çalışan mekanik saati olduğunu biliyor muydunuz? Peki, bu hassas mekanizmanın ustasının kim olduğunu? 1936’dan bugüne üç kuşaktır saat ustalığı yapan Pamukoğlu ailesinin günümüzdeki temsilcisi Feti Pamukoğlu, dedesi ve babasından sonra mesleğini daha da geliştirerek antika saat restorasyonu ve tamiri de yapmaya başlamış. Tıpkı dedesi ve babası gibi İzmir Saat Kulesi’nin ustalığını da yapan Feti Pamukoğlu kadar çok saat kulesi bakımı yapan usta yok. İnsanlarla sohbet etmekten her zaman keyif alıyorum ama Feti Pamukoğlu kadar işini çok seven ve felsefesini özümseyen bir usta ile sohbet ise her zaman nasip olmuyor. Bir İzmirli olarak, İzmir Saat Kule’mizin bakımını bu kadar özenle ve sevgiyle yapan bu ustaya saygıyla teşekkür ediyorum.

HERKES SAAT KULESİ BAKIMI YAPAMAZ
- İzmir Saat Kulesi’nin bakımını dedeniz, babanızdan sonra şimdi de siz yapıyorsunuz. Bu bir gelenek mi olmuş?
- Aslında bu iş babadan oğula sirayet etmemiş, işini kim iyi yapıyorsa tamir için o çağrılırmış. Bizim ailede ise dedemden sonra babam ardından da ben Saat Kulesi’nin tamiri için çağrıldık. 1901’de Sultan Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yılında yapılmış. Başında bir personel varmış ama arıza yaptığında iyi saat ustaları çağrılırmış. Bunlardan biri de dedemmiş. Sonrasında sıra bize geldi.
- Yani her saat ustası yapabilir diye bir şey söylemek mümkün değil...
- İhale yapılıyor ama sözleşmeler çok önemli. Bazen temizlik firmaları talip oluyor. Oysa her önüne gelen kule saat tamiri ve bakımı yapamaz. Önceden mutlaka mekanik bakım yapmış olmalı. Çalıştığımız alanlar dar, kirli, paslı, yüksek; kışın çok soğuk, yazın çok sıcak. Bizim üstümüz başımız kötü oluyor. Hatta Ayvalık’ta kuleden inip otele kalmaya gittiğimde öyle kötü görünüyordum ki beni almak istemediler önce. Saat kuleleri genellikle şehrin göbeğinde olduğundan her türlü kire, pasa maruz kalıyor. O nedenle bakımları çok önemli.

ÇALIŞMADIĞI HER GÜN İÇİN 100 TL

- İzmir Saat Kulesi’nin bakımında nelere dikkat ediyorsunuz?
- İzmir Saat Kulesi’ni 6 günde bir kurmaya gidiyorum. 3 ayda bir periyodik bakımı var. Bazen bakım için durduruyoruz, akşama kadar telefonum susmuyor, ‘Aman saat durdu’ diye. Anlaşmamıza göre saat kulesinin çalışmadığı, arızalı olduğu her gün 100 TL ceza ödüyorum. İzmir Saat Kulesi, Türkiye’nin en hassas çalışan mekanik saatidir. Bana göre İzmir’in mabedidir.
- İzmir Saat Kulesi’nin yanında başka hangi kulelerle ilgileniyorsunuz?
- Benim kadar çok kule saat bakımı ve tamiri yapan usta yok. İzmir Saat Kulesi’nin yanı sıra Balıkesir Koca Saat, Ayvalık Saatlı Camii, Eşrefpaşa Saat Kulesi, Alsancak Garı Saat Kulesi, Muğla Saat Kulesi, Manisa’daki kadransız Ulu Cami Çan Saati, Çanakkale Saat Kulesi, Hatta Çanakkale’dekine ‘duran saat’ diyorlardı ben bakımını aldıktan sonra ‘çalışan saat’ demeye başladılar. Benim 1 tane ev anahtarım var ama farklı illerde 10-12 saat kulesi anahtarım var. Ben seyahatlerime giderken bile gece yarısı gelip kurar, öyle giderim.

ESKİ SAATLER İŞİMİ KURTARDI

- Saatçilik ve saat ustalığı aile mesleğiniz olmuş. Siz yetişirken hiç farklı bir meslek seçeyim diye düşünmediniz mi?
- 1936’da dedem saat yapımı ile uğraşırmış. Tabii o zaman mekanik saatler vardı. Sonra babam da saat ustası olmuş. Ben dedemi göremedim ama babamla birlikte çalıştım. Tabi keşkeler herkesin hayatında olduğu gibi benim hayatımda da var. Biri 12 Eylül öncesi gazetecilik okulunu bırakmam. Aslında devam etseydim yine saatçi olurdum. Bir de o yıllarda Kanada’ya göçmen olabilirdim. Ona da bazen ‘acaba’ diyorum. Fakat şu var ki, ben Allah’tan bir şey istemiştim; hem çok sevdiğim bir iş yapayım, hem bu işten de geçimimi sağlayabileyim. İşte bu gerçek oldu.
- Eski saatlerle ilgilenmeniz nasıl başladı?
- Babam 29 yıl İzmir Saatçiler Odası Başkanlığı yaptı. Babam, dedem zamanında bizim şirketimiz eski saatlerle değil zamanın saatleriyle uğraşan bir şirketti. Fakat ben sonrasında eski saatlerle ilgilenmeye başladım. Eskiden dükkanımız Basmane’deydi ve ben o zaman eski saatleri tutmazdım. Dükkanı yeni saatlerle süslerdim. Tabi bu bilinç düzeyi ile ilgili, bu da ancak zamanla oluyor. 1990’larda biz de ekonomik sarsıntı geçirdik. O zaman eski cep saatlerini satarak işimi düzelttim ve sadece eski saatlerle ilgilenmeye karar verdim. Yenileri elden çıkardım ve eski saatlere döndüm. Bu saatler çok da para ettiklerinden işimi de sürdürebildim.

ZAMANIN NASIL GEÇTİĞİNİ ANLAMIYORUM

- İzmir’de eski saat meraklısı çok kişi var mı?
- Olmaz mı? İzmir’de bile size eski saat meraklısı olan, koleksiyonunu yapan birkaç aile sayabilirim. Hatta bazen beni onlar yönlendiriyor. Babam dedemden farklı bir ustaydı, ben onlardan da farklı oldum. Artık sadece mekanik ve tamir yapan bir saat ustası değilim. Kasalar için ahşap restorasyonu ile kadran için porselenle uğraşmalısın, bronz saatler için farklı ustalıklar öğrenmelisin. Benim yönüm çok değişti. Ama mesela babamdan kalan birçok eski saat malzemelerini de atmıştım, buna da pişmanım.
- Dükkanınızda çok farklı saatler var. Sanki siz saatçiliğe farklı bir boyut getirmiiş gibisiniz...
- Saat örolojik bir ilim dalı. İçinde matematik, fizik, mekanik var. Şu an benim yaptığım saatler aslına uygun restore edilmiş saatler. Benim yarattığım bu konsept bırakın İzmir’i, Türkiye’de hiçbir yerde yok. Ben saat ve zamanla ilgileniyorum ama zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorum. Çünkü işimi o kadar çok seviyorum. Yurtdışına gittiğimde de hemen saat kulelerini geziyorum. Orada saat kuleleri için ayrı ödenekler, bakım ekipleri, personeller çıkarılmış. Maalesef bizde böyle değil.

ZAMANIN ÖNEMİ GEÇİNCE ANLAŞILIYOR

- Elinizdeki en eski saat hangisi?
- 1670’lerden bir makine var. İstanbullu bir müşterimden almıştım. Ama benim için en değerli olanı ise 1860’ların İtalya’sından gelen kule mekanizması, bir de eski saat masası setim. Benim için tüm eski saatler önemli. Hatta ben bu saatleri alan kişilerin evlerine gider teslim ederim, ellerimle yerine asarım. Babam bana, ‘Oğlum ne işin var müşterilerin evinde’ der, oysa benim yaptığım işin konsepti bu.
- Peki zamanla bu kadar haşır neşir olan biri olarak zaman hakkında ne düşünüyorsunuz?
Zaman çok iyi kullanılması gerek bir şey. Ama maalesef zamanın önemini yaş ilerleyince, zaman geçtikçe anlayabilirsiniz.