Ercan Kumcu: Latin Amerika sallanırsa...

Ercan KUMCU

SON günlerde Latin Amerika ekonomileri yine çok konuşulmaya başlandı. Arjantin'de işler iyi gitmiyor.

Arjantin'de çıkabilecek bir ekonomik kriz, anında Brezilya'ya atlayacak, oradan da diğer kıtalardaki yükselen ekonomileri vuracaktır. Doğal olarak, Türkiye de krizden nasibini alacaktır. En azından, genel beklentiler bu yöndedir.

Arjantin 1991 yılında tarihinin en ciddi ekonomik istikrar programlarından birini uygulamaya başladı. Parasını bire bir dolara bağladı. Merkez Bankası, para kuruluna dönüştürüldü. Yani, Merkez Bankası'nın yalnızca döviz karşılığı para basmasına izin verildi. İstikrar programları bizimkine göre daha ortodoks idi.

MALİYE POLİTİKALARI

Programın başlarında maliye politikaları da para politikasına paralel götürüldü. Enflasyon dört haneli rakamlardan hızla tek haneli rakamlara geriledi. Bir süre sonra da, ekonomik büyüme başladı. Bankacılık reformunu daha önce tamamladıklarından, istikrar programının uygulanması sırasında bankacılık sektörü fazla zorlanmadı.

İlerleyen yıllarda para politikası aynı kaldığı halde, maliye politikaları hem merkezi hükümet hem de mahalli idarelerde gevşemeye başladı. Bütçe açıkları arttı. Dış denge bozuldu. Cari işlemler açığı giderek arttı.

Son üç yıldır, bazen sıkılaşan, ama çoğu zaman gevşek olan maliye politikaları nedeniyle para politikası sürdürülemez bir noktaya gitti. İlk ciddi tehdit, Asya ve Rusya krizleri ile beraber geldi.

İki yıl önce, dış piyasalardaki olumsuzluklarla beraber, Arjantin'in parasının değerini dolara karşı bire bir sabit tutup tutamayacağı sorgulanmaya başlandı. IMF'nin de yardımlarıyla bir kriz çıkması önlendi. Daha sonra da dış piyasalar açılmaya başladı. Arjantin, Brezilya ve dolayısıyla tüm yükselen ekonomiler kurtuldu.

Şu sıralarda aynı kaygılar yeniden duyuluyor. Arjantin'in para politikası iki yıl öncesine göre daha da sürdürülemez bir hale geldi. Parasının dolara karşı sabit tutulması giderek daha da zorlaşıyor. Fakat, vazgeçilemiyor da. Arjantin'in para politikasının kurallarını değiştirmesi ekonominin iflası anlamına gelecek.

KORUNMALIYIZ

IMF yine devrede. Maliye politikalarında yapılacak reformlar karşılığı Arjantin ekonomisine 20 milyar dolara varan bir yardım söz konusu. Herkesin umudu Arjantin ekonomisini kurtarıp global bir krizin önüne geçmek.

Arjantin'deki bir sallanma, önce Latin Amerika'yı sallar. İstikrar programının daha başında olan Türkiye için, ikinci bir global kriz, ekonomik istikrarın ‘‘bir başka bahara kalması’’ anlamına gelebilir.

Önlemlerimizi şimdiden almak zorundayız. Türkiye ekonomisinin dış borçlanma ihtiyacını azaltıp kamu sektöründeki küçülmeyi hızlandırmak durumundayız. Yani, bu yılki hovardalığı bırakacağız. Cari işlemler açığını küçülteceğiz. Geçici de olsa, ekonomik büyümeden bir süre vazgeçeceğiz.

Arjantin sallanırsa, yıkım, bu haliyle Türkiye'de olur.