Ege Cansen: Yavaş sür geç öl

Ege CANSEN

BİR zamanlar ‘‘hızlı yaşa, genç öl’’ diye hayat felsefesi vardı. Anlaşılan bu felsefe tutmuş ki; maalesef hızlı yaşayıp genç ölen birçok talihsiz insan çıkıyor aramızdan. Üstelik, hızlı yaşayıp genç ölmeyi tercih edenler, sadece kendilerine zarar vermiyor. Hatta bazen, kendilerine hiç zarar vermeden başkalarını yakıyorlar. Demek ki, ‘‘hızlı yaşayıp, genç ölmek’’ kişisel bir tercih olamaz. Madem insan denilen canlı, başka insanlarla beraber yaşıyor ve kaderini başkalarıyla paylaşıyor, öyleyse kişinin kendi hayat tarzını belirlemede dilediği kadar özgür olmaya hakkı yok. Mutlaka, toplumun selameti için konmuş bulunan kurallara uymak mecburiyeti var.

‘‘Hukukun üstünlüğü’’ sadece Cumhurbaşkanı Sezer'in, Anayasa'ya aykırı bulduğu KHK imzalamaması demek değildir. ‘‘Hukukun üstünlüğü’’ (Rule of Law) ‘‘bu ülkede, kanunların dediği olur’’ demektir. Hepimiz, her gün, önemli veya önemsiz çeşitli davranışımızla, bu ilkeye uygun yaşamak mecburiyetindeyiz. Medeni olmanın başka yolu yok.

* * *

Trafik kurallarının en önemlisi ‘‘hız sınırlaması’’dır. Trafikte kaza ihtimalini azaltmak ve vuku bulacak bir kazada, ölü veya yaralı sayısını en aza düşürmek için sürücünün alacağı ilk önlem, hızla ilgili kısıtlamalara uymaktır. Aracı hızlı sürmek, insana müthiş zevk verir. Özellikle genç yaşlarda ‘‘hız, bir tutkudur.’’ Üstelik çağdaş yaşam bizi, gitgide daha hızlı hareket etmeye teşvik etmektedir. ‘‘Vakit, nakittir’’ deyip, bir yerden bir yere en kısa zamanda gitmenin ekonomik olduğunu da söyleyebiliriz. Bunların hepsi doğrudur. Ancak, hayat tek değişkenli, tek dereceli bir denklem değildir. Hızın yarattığı fayda ve haz, yine hız yüzünden, hem de küçücük bir hız farkı yüzünden bir anda zarar ve eleme dönüşebilir.

* * *

Karayolları Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlıkları, Gazi Üniversitesi ile İsveç'in Sweroad firması, bir ‘‘Trafik Güvenliği Projesi’’ yürütmekteler. Verilen bilgiye göre bu proje kapsamında ‘‘hız kampanyaları’’ düzenlenmekte. Bu vesileyle bana da yollanan dosyadaki bazı çarpıcı bilgileri dikkatinize sunmak istiyorum.

1. İçinde 10 kişi bulunan bir araç, bir başka araca veya engele, saatte 40 km. hızla çarparsa, içindeki yolculardan ikisi ölüyor.

2. Eğer çarpma hızı 60 km/saat ise, 4 kişi ölüyor.

3. Eğer çarpma hızı 75 km/saat ise, 8 kişi ölüyor.

4. Eğer çarpma hızı 100 km/saat ise herkes ölüyor.

Şimdi de çarpma hızı nasıl ortaya çıkıyor ona bakalım.

1. Normal hava şartlarında, şehirlerarası düzgün bir yolda 90 km/saat hızla giden bir aracın, önüne aniden çıkan bir başka araca çarpma ihtimali sıfıra yakın. Yani çarpma hızı sıfır. Kimseye bir şey olmuyor.

2. Aynı araç, aynı şartlarda eğer 110 km/saat hızla gidiyorsa, çarpışma kaçınılmaz ve çarpma hızı 75 km/saat. Bu durumda araçta bulunanların onda sekizi ölüyor. (Son söz, dosyadan).

SON SÖZ: Hızınızdaki küçük artışlar, büyük acılar getirebilir.