Borsalarda yüksek volatilite

Salih NEFTÇİ

Konumuz gelişmiş hisse senedi piyasalarının bugünlerdeki psikolojisi.

Dolaylı da olsa İMKB'deki hisse senedi yatırımcılarını ilgilendiriyor.

BUGÜNLER

Avrupa borsaları ve Tokyo bugünlerde Wall Street'teki fiyat hareketlerine göre hareket ediyor. Örneğin, New York'ta hisse senedi piyasaları sabah 08.30 gibi açılmaya başlıyor. (İlk açılanlar vadeli piyasalar.)

Bu Avrupa saati ile 14.30 ediyor.

Eğer Wall Street'in açılışı ‘‘yukarı'' ise Avrupa borsaları hemen olumlu tepki veriyor. Wall Street ‘‘düşerek'' açılırsa, Avrupa borsalarında fiyatlar birden inişe geçiyor.

Evvelsi gün olduğu gibi.

CUMA GÜNÜ

Wall Street cumaya satışla başlamıştı. Nisan'dan beri yüzde 40 yukarı gitmiş olan Amsterdam Borsası, birden yüzde 5 düştü. Benzer bir düşüş İsviçre'de de yaşandı. Gün sonu gibi iki piyasa da bir miktar toplanmış, düşüş yüzde 3.4 olmuştu. Bu gibi bir hareket çok daha yüksek bir volatiliteye sahip olan İMKB'de bile önemli.

Cuma günü Almanya'da ve Tokyo'da da ciddi düşüşler yaşandı.

Oysa, Avrupa'da piyasalar kapandıktan çok sonra New York toparlamış, günü sıfıra yakın bir kayıpla kapamıştı.

Piyasalar arasındaki bu çeşit ilişkileri nasıl açıklarız?

WALL STREET

Amerikan borsası Wall Street'te bir süredir gerçek bir spekülatif balon yaşanıyor.

Hisse senetleri sadece bu yıl başından beri yüzde 30'dan fazla yükseldi. Oysa Amerikan ekonomisinin büyüme hızı yüzde 3-4 civarında. Buna, yüzde 4'lük bir risk primini de ekleyin, eder yüzde 8. Demek ki Wall Street'in yıllık normal artış hızı yüzde 8-10'un fazla üzerinde olamaz. Olsa bile, bu uzun süre devam edemez.

Ama etti.

İşte bu gibi durumlar yatırımcıları iğne üstünde oturtuyor. Yatırımcılar bir yanda hızla yukarı giden hisselerdeki yüksek kazançları kaçırmak istemiyorlar, diğer yanda da hisselerin kısa zamanda yüzde 20-25 aşağı gitmesi tehlikesinin farkındalar.

İnanılmaz bir volatilite. Wall Street bir yükseliyor, bir düşüyor. İMKB'nin çalkantılı dönemlerinden farklı değil.

GARİPLİK

Bu düşüşler Avrupa ve Japonya piyasalarına da sıçrıyor.

Oysa bu ekonomilerde fiyatlar Wall Street kadar şişkin değil. Ayrıca Amerikan ekonomisi uzun bir büyüme döneminin ortalarındayken, Avrupa daha yeni yeni büyümeye başlıyor.

Demek ki Wall Street'te hisseler değer kaybedince, bunun Avrupa'ya sıçraması için bir neden yok.

Doğru. Avrupa ile Amerika arasında çok önemli ticari ilişkiler var. Ama Wall Street'te hisselerin değer kaybetmesi Avrupa ekonomilerinin büyümesini durduramayacak. Amerika'da derin iktisadi daralma tehlikesi yok. Düşüş şişmiş kâğıt fiyatlarında olacak.

Peki o zaman Avrupa ve Japonya piyasaları neden bu kadar çalkantılı?

SONUÇ

Günümüzün finansal piyasaları arasındaki ilişki elbette reel ekonomiyle ilgili. Ama fiyatların hızla yukarı gittiği dönemler yatırımcıları iğne üstünde oturtuyor.

‘‘Neme lazım, ben kazancımı realize edeyim'' dedirtiyor.

Tepki psikolojik. Belki kısa vadeli ama gerçek.