Bir soru beş cevap

Ferai TINÇ

Suriye Apo'yu yıllardan beri barındırıyor. Neden böyle sert bir tepki şimdi gösteriliyor?

Bu sorunun cevabı tek değil. Nedenleri şöyle toparlamak mümkün.

1) Türk Silahlı Kuvvetleri, yıllardan beri bölgede süren olağanüstü savaş koşullarının artık sona ermesini ve kendi normal görevine dönmeyi istiyor. Bunun mesajı tam bir yıl önce Genelkurmay'ın gazeteciler için bölgeye düzenlediği gezi sırasında verilmişti. Oysa Suriye'nin PKK liderine sağladığı destek, olağanüstü koşulların devamı anlamına geliyor.

***

2) Avrupa ve Amerika platformlarında terörün ve terör örgütlerinin artık hiç şansı olmadığını anlayan PKK siyasi faaliyete ağırlık vererek özellikle Avrupa platformuna siyasi kimlik ile çıkmayı hedefliyor. Sürgünde parlamento girişimi ile bir kurtuluş hareketi kimliği kazanmayı amaçlıyor. Böylece Türkiye'yi kendi istemediği bir siyasi çözüme zorlayacak uluslararası desteği sağlayabileceğini hesaplıyor. Türkiye ile müttefiklerinin arasını açacak olan böyle bir gelişme kesinlikle istenmiyor. Bu sürecin bir an önce durdurulması gerektiği düşünülüyor. Bunun için Suriye'nin Apo'yu, Türkiye'ye iade etmese bile mutlaka Türkiye'den uzak üçüncü bir ülkeye sürmesi isteniyor. Böylece, siyasallaşma sürecinde PKK liderliğinin zayıflayacağı düşünülüyor.

***

3) Susurluktan bu yana ortaya dökülen çete rezaletleri devletin zaaflarını gözler önüne serdi. Bu hastalığın kökeninde güneydoğuda yıllardır süren olağanüstü durum yatıyor. Uyuşturucu trafiği bölgedeki savaştan ve onun koşullarından yararlanarak yolsuzluk ve yozlaşmaya yol açan büyük para sirkülasyonuna neden oluyor. Devlet zaafa uğruyor. Siyaset kirleniyor. Türkiye'yi parya devlet konumuna itekleyen bu durumu değiştirmek zorunluluğu getiriyor. Bıçak kemiğe dayanıyor.

***

4) Son bir yılda Türk Dışişleri Bakanlığı'nın ilişkileri yumuşatma girişimlerine rağmen Suriye sürekli olumsuz mesajlar gönderdi. Diyalog kanallarının canlandırılması için görüşmeler sürerken Hatay'ı gösteren tabelalarda Türkiye levhaları kalktı yerine Antiyokya ibaresi yer aldı. Suriye ile Türkiye arasında, normalleşme dönemlerinde sorun olmayan ama her zaman zulada duran Şah İsmail türbesinin yer değiştirilmesi gibi sorunlar kaşınmaya başlandı.

Bununla da kalmadı Suriye, Irak ile ittifak içinde Türkiye'yi su konusunda sıkıştıracak yaptırım kararları aldırtmak için harekete geçti. Geçtiğimiz haftalarda, GAP projesine destek veren ya da onunla ilgilenen tüm yabancı şirketlerin Arap dünyasında boykot edilmesi için Irak ile Suriye anlaştı. Bu önerinin Arap Birliği örgütünde kabulü için ağırlık koymaya başladılar. Suriye'nin, Türkiye-İsrail anlaşmasını bahane ederek ipleri germesi de Türkiye'de Suriye'ye artık net bir tavır gösterilmesi gerektiğine inananları güçlendirdi.

***

5) Ortadoğu barış sürecinin yeniden canlandırılma süreci içine girmesi de gerilimin tırmanmasında bir etken. Washington, Türkiye ile Suriye arasında silahlı bir çatışmaya karşı olduğunu söylese de şu sıralarda Ankara-Şam ilişkilerinin gerginleşmesi işine yarar. Krizden sonra sağlanacak bir yumuşamada mutlaka Suriye ile İsrail'in yeniden görüşmelere dönmesi de sağlanacaktır.

***

İŞTE ‘‘Neden şimdi?’’ sorusunun görünürdeki cevapları.

Dileyelim bu tırmanma diplomatik girişimlerle çözülür de artık esas soruya cevap arayacak koşullar oluşur.

‘‘Şimdi nasıl?’’ sorusuna.