Haber Giriş: 17.04.2000 - 00:00 | Son Güncelleme: 17.04.2000 - 00:01

O ŞEHİR BİR BAŞKADIR: ŞEHİR DEĞİL BİR ÜLKEDİR Geçtiğimiz dört gün boyunca İstanbul'daydım. Geçtiğimiz dört sabah bir böcek olarak uyandım desem aynı şey

O ŞEHİR BİR BAŞKADIR: ŞEHİR DEĞİL BİR ÜLKEDİR Geçtiğimiz dört gün boyunca İstanbul'daydım. Geçtiğimiz dört sabah bir böcek olarak uyandım desem aynı şey aslında…Bazı nedenler dolayısıyla üç İstanbul arasında savrulup durdum. Vapurdan indim, tramvaya bindim, ondan indim otobüse, dolmuşa derken çoğu kez yürümeyi tercih ettim. Yoruldum. Uyanalı daha altı saat olmasına rağmen sırtıma giren ağrılara, ayaklarıma inen karasulara direndim. Terkedilmiş apartmanların arasından, tökezlesem yuvarlanacağım dik yokuşlardan, her saat yüzlerce insanın yürüdüğü aydınlık caddelerden geçtim. Yorgunluğuma duyarsız kalarak daha çok yürüdüm. Delilerin, sarhoşların, yerlilerin, yersizlerin omuzlarına çarptım. Ailemle yaşadığım evin salonundan daha küçük bir evde uyudum, ondan biraz daha büyüğünde sohbet ettim, bir başkasında yeni evli İstanbullu çiftin yaptığı güzel yemeklerle karnımı doyurdum. Bir başka öğünde belediye otobüsleri kadar kalabalık bir yerde ekmekarası midye yedim. Ağzımda çiğneyip durduğum şeyin midye değil de kokoreç olduğunu anladığımda kendi elimdekini değil yanımda duran bir diğer müşterinin ekmeğini ısırdığımı farkettim…Misafirperver İstanbul sakinlerinin şerefime verdiği bir başka akşam yemeğini birleştirilmiş dört masada yedik. Ben sandalyelere dizilmiş o tatlı insanların benim için orada olduğunu sandım. Yemeğini bitirenlerin hemencecik kalkmasından ve bana İstanbul gözlemlerimi sormamasından onların da benim gibi müşteri olduğunu anladım.İstanbul'da yaşadığım dört gün boyunca bir mekanın en verimli şekilde nasıl kullanılacağını da öğrenmiş bulunuyorum. Ankara'ya gelir gelmez semtteki duraklara ilanları yapıştırdım bile. Odamı iki öğrenciyle paylaşacağım. Bu kötü esprileri yapmayı İstanbul'da mı öğrendiğimi merak eden okurlara da hemen cevap vereyim. Evet. "Opel Corsa, Toyota Corona" geyiğini İstanbul'da duydum çünkü.Gelir gelmez telefonlara sarıldım. Yıllardır İstanbul'dan iş teklifi alıp, gitmemeyi ve Ankara'da bazen işsiz bazen de çok az paralara çalışmayı tercih eden bir arkadaşımı arayıp, bu kararından dolayı hararetle kutladım. Yarın ilk işim şehre inip, geniş sokaklarda dolaşmak ve yandaki müşterinin koluma, elime değmediği bir yerlerde bir şeyler yemek olacak. Geçtiğimiz yıllarda bir belediye başkanının İstanbul'a vize koymak istemesinin nedenini anladım. Hayır kalabalık, göç, kirlenen deniz hava filan değil bu vize meselesinin nedeni. İstanbul başka bir ülke. Başka bir şehir değil! Bunu düşündüm… Hareket, arı gibi çalışan insanlar, Cumartesi akşamı saat altıda başlayan "eğlenelim, kurtlarımız dökelim" çılgınlığı, yeni İstanbullulardaki o insana korku veren güven, durak boyunca otobüsün peşinden birbirlerini çiğneyerek koşan insanlar, para üstünü eksik veren büfeciler, müşterilere neden geldin ya da yedin hadi git şeklinde davranan garsonlar, sokakta dolaşanların hiçbirinin kodaman olamayacağını bilmenin rahatlığıyla sorulan her soruya bağırarak cevap veren polisler, gecenin bir yarısında açık olan lokantalar, kitapçılar, kasetçiler, o gece o sokaklarda hayat kadınlarına ilanı aşk eden Anadolu erkekleri, her şeyiyle, elinde salladığı tespihi, garsona sipariş vermesi ve elbette kirli sakalları ve deri ceketiyle bir maço ve onun içmek için garsondan "sıkılan şeylerden" isteyen erkek sevgilisi... Bütün bunlar başka bir şehirde hayır ülkede var mıdır? Ama bütün bu hareketten başı dönen bendeniz, bindiğim takside cep telefonumu unutmasaydım, o harekete kendimi kaptırabilir, taşralı kimliğimi unutabilirdim belki. O zaman bir yabancı gibi bakmazdım o şehre. Ama İstanbul bu işte… Sesi hala kulaklarımda çınlıyor: hey sen küçük adam, hey sen küçük adam! Buyrun efendim, emrinizdeyim! İşte o şehrin büyüsünde kendini kaybeden her eli kalem tutan adam gibi yazıyorum ben de. Hakkında yazılmış onca kitaba, şiire, yazıya rağmen yazıyorum.Suyu olmayan şehirleri çözmek zordur der Barthes. İstanbul ise bir su şehri. Orada yaşayan herkesi, İstanbul'da doğanları ya da daha geleli üç ay olmuş göçmenleri çok kısa süre içinde İstanbullu yapması da bu özelliğinden kaynaklanıyor. Çünkü İstanbul'da yaşarken İstanbul'a dışarıdan bakabiliyorsunuz. Avrupa yakasından gördüğünüz karşı yaka İstanbul; Beşiktaş'tan Üsküdar'a geçerken şehrin amblemi olmuş o muhteşem silüet de İstanbul, Üsküdar'dan karşıya bakınca görülen Dolmabahçe, Çırağan ve onların tepesinde yükselen aynalı camlı binalar da İstanbul; Karaköy'den bakınca karşıda görülen önde Yenicami, arkada Ayasofya, Süleymaniye, Beyazıt kulesi de İstanbul… Eminönüden görülen Galata Kulesi, Denizcilik İşletmesi, yokuş boyunca dizilmiş, içiçe geçmiş eski apartmanlar; Sarayburnu'ndan karşıya bakınca, Selimiye Kışlası, Marmara Üniversitesi ile Haydarpaşa tren garını göreceksiniz, o da İstanbul…Bindiğiniz vapur tam da boğazın ortasındayken, çoktan İstanbullu olmuş insanları rahatsız etmek cesaretini gösterebiliyorsanız eğer, vapurun kenarlarında dolaşın, görüp görebileceğiniz ne varsa İstanbul. Şehir size burdayım diyor: "ben kocaman bir şehir, sen küçücük bir adam!"Bu şehir çok kısa sürede tornadan çıkarır gibi Sivaslıları, Urfalıları, Trabzonluları, Karslıları, Çorumluları, Malatyalıları, Hataylıları birkaç ay içinde İstanbullu yapıyorsa bunun bir nedeni olmalı. Bırakın buralı olanları, Yenikapı İskelesinin arkasında Langa'da bir odada on kişi yatan Balkanlı kalabalıklar, Süleymaniye caminin çevresinde işsizlikten bütün gün boyunca kaldırımlara oturup gelen geçenleri yıllardır buralı gözlerle izleyen Afganlar ve Pakiler, Aksaray'da Laleli'de kendilerine güvenle çalkaladıkları kalçalarıyla dolaşan Slav ırkının "nezih" temsilcileri, eğer kendilerini bu şehirde güvende hissediyorlarsa bunun bir nedeni olmalı. Çünkü şehrin her yerinde birbirine yaslanarak yükselen yüzyıllık apartmanlar, hemen her yerinde asırlardır orada olmanın güveniyle gökyüzüne yükselen minareler ve kubbelerinin altında serin bir sessizliği saklayan camiler, onların geniş avluları, o camilerin çevresinde her yere uzanan çarşılar, günde beş vakit o minarelerden duyulan yanık sesli müezzinlerin şehre gönderdiği davet, dikkatli gözlerin görebileceği, çamaşır kurutulan terasların arasına saklanmış haçlar, her şey o şehirde, kendini göstererek bir İstanbullu kimliği yaratıyor. "Ben asırlardır buradayım küçük adam" diyor… "Sense benim üzerimden gelip geçecek olan bir yabancı"…Pazar günleri Galatasaray lisesinin Postaneye bakan duvarı boyunca sıralanmış telefonlardan bu ülkenin ya da bu dünyanın hangi köşelerine üç ayda İstanbullu olmuş seslerden ulaştırılan kaç özlem var. Orada durun dinleyin, anlamaya çalışın, kaç ayrı dil konuşuluyor, sayın. Ellerinde Pazar alışverişi torbalarıyla neden İstiklal Caddesi'ne gelip o insanlar, neden oradan telefon ederler evlerine düşünün. Düşünün oradaki renk, ırk dil zenginliği neden Üsküdar Postanesi'nde, neden Kadıköy'deki İskelede sıralanan telefonların önünde yoktur… Şehir kendine çağırıyor onları çünkü. "Gel" diyor "küçük adam, otur kucağıma, sana kendi masalımı anlatayım"...Dört gece boyunca dinlediğim o masalla uyudum. O uykulardan dört gün bir böcek olarak uyandım. Şimdiyse suyu olmayan bir şehirden yazıyorum. Barthes'ın söylediklerine rağmen, ben, kendi şehrimi çözdüm. Sokaklarında yürürken, bir arka sokakta ne var, en ucundan en sonuna, en kısa ve en çabuk nasıl gidileceğini bilirim. Herşeyiyle düz, yolları, binaların yüzeyleri ve belki de insanlarıyla herşeyiyle düz bir şehirde yazarak bir çıkıntı, bir çıkmaz sokak olabiliyorum. Ben bozkırın tembel ve gittiği her yere yayılmak isteyen korkak çocuğuyum İstanbul… Dar sokakların, küçük evlerin, bitişik masalarınla çok sıkıştırdın beni.HaKan KAYNAR - 17 Nisan 2000, Pazartesi �