Nagaland’ın savaşçı kuşları aralıkta havalanır

Naga kabilelerinden her biri Hıristiyan olsa da bir zamanlar doğaya tapmadan gelen animist geleneklerini yansıtan şenliklerini sürdürüyor. Kendi ay takvimlerine göre yılın belli günlerinde bir araya gelip, eski giysileriyle, yer yer yarı çıplak, eski araçlarıyla, müzik eşliğinde, eski kabile danslarıyla ritüeller yapıyorlar. Kimliklerini korumaya çalışıyorlar.

GEÇMİŞTE KAFA AVCISIYDILAR

Bir zamanlar ormanda yaşayan, ormanın gizemli ruhlarına tapan, birbirleriyle sık sık savaşan bu halkın çoğu ‘kafa avcısı’ymış. Kafa avcılıkları, yamyamlıktan farklı. Düşmanın ruhunun ensesinde bulunduğuna, ancak kafası kesildiğinde öleceğine inanıyorlarmış. Düşmanlarının kafalarını kesip köydeki morung adlı ‘gençlik yatakhaneleri’ne asarlarmış. Konyak gibi bazı kabilelerin bugün de tekrarladıkları dansların bir kısmı kafa avcılığı üzerine.
Her bir Naga kabilesinin kendi bölgesinde gerçekleştirdiği festivaller 2000 yılında bir araya toplanarak Hornbill Festivali (Festivallerin Festivali) oluşturulmuş. Hornbill, büyük renkli gagalı, soyu tükenmek üzere olan bir tropik kuş. Afrika’dan Uzakdoğu’ya geniş bir coğrafyada yaşıyor ve bazı ülkelerde muhalefetin simgesi olarak kullanılıyor.
Bu yıl ilk kez Türkiye’den büyük bir grubun izlediği Hornbill Festivali her yıl Nagaland’ın bağımsızlık günü 1 Aralık’ta başlıyor, bir hafta sürüyor. Bu yıl bağımsızlığın 50’nci yılı nedeniyle 10 gün sürdü.
‘Hornbill Festivali’nin amacı çok zengin, çok renkli Naga mirasını canlandırmak, onu koruyarak geleceğe taşımak. Bu amaçla eyalet başkenti Kohima’nın biraz dışında Kisama adını verdikleri yerde bir kültür merkezi yaratmışlar. Bu kültür merkezinde 17 ayrı kabilenin her biri bir zamanlar erkek çocukların buluğ çağından evlenene kadar kaldıkları ve yaşlı kabile üyeleri tarafından eğitildikleri binalar olan morung’ların (erkek yatakhaneleri) birer kopyasını yapmışlar.

TURİSTİK GÖSTERİ DEĞİL

Nagaların doğaya taptıkları animizm döneminden, atalara tapma, şamanlara inanma döneminden gelen sembollerini de içeren bu morunglar çevresinde her kabile kendi geleneksel danslarını, oyunlarını, müziklerini, yemeklerini ve içkilerini, el sanatı ürünlerini paylaşıyor. Festival, Eyalet Turizm, Sanat, Kültür Dairesi’nce organize edilmesine karşın bu bir turistik gösteri değil: Giyimleri değişmiş, pazar günleri kiliseye uğrayan Nagaların özgün kültürlerini koruma, tanıtma, yaşatma çabası. Fotoğraf çekerken sizi umursamıyorlar. Zaten buraya gelen turist o kadar az ki! Bu yıl festivali izleyen yabancı gezgin sayısı en fazla 100 dolayındaydı.
Festival bir törenle başlıyor. Ana etkinlik büyük meydanda. Her gün saat 10.00 - 12.00 ve 13.00 - 14.30 arasında 17 kabile sürekli değişen giysi, araç ve müzikleriyle geleneksel oyun ve şarkılarını paylaşıyorlar. Kabilelerin ana meydanın tribünlerinde oturacakları yerler belli. Sırası gelen gösterisi için meydana iniyor, gösterisi bitince tribünlerde yeniden yerini alıyor, diğer kabile üyelerini alkışlıyor. Bazı danslar çok komik. Onlara çok gülüyorlar. Mükemmel işleyen bir festival. Sunucular mükemmel bir İngilizceyle oyunları, müzikleri açıklıyor. Grupların sahneye girişi ve çıkışı olağanüstü düzenli. Hindistan’da şimdiye kadar bu tür çok festival izledim; Hornbill, türünün en organize olanı.
Şarkı ve danslarının konuları şunları içeriyor: Hasat şenlikleri; kuş, kaplan, kurbağa gibi hayvanları yakalama, kurban etme, yeni yılın gelişini kutlama, kötü ruhları kovma, düşmanlara karşı kahramanlık gösterileri, savaşa gidiş, kafatası avcılığı, vücut ve ruhları arındırma, yenilenme, bereket tanrıçasına, toprak anaya adaklar sunma, pirinç ekimi, yeni ev yapımı, evlenme törenleri, yarışmalar… Festival meydanının çevresine açılan standlarda yerel yiyecekler, bitkisel ilaçlar, el sanatları ürünleri, çiçekler satılıyor.

ORKİDE DİYARI

Değişik kesimlerin, özellikle gençlerin daha çok ilgisini çekebilmek için Hornbill Festivali şu tür yan etkinliklerle zenginleştirilmiş: Festival Kraliçesi seçimi, fotoğraf, film, müzik yarışmaları, maraton koşusu, güreş, sanat ürünleri sergileri…
Şarkılar ve danslar süresince sürekli giysi değiştiriyorlar. Bazen erkekler neredeyse çıplak geliyor. Çoğunlukla Hornbill tüyü takıyorlar. Çapalarıyla, silahlarıyla, avladıkları kafataslarıyla dans ediyorlar. Özellikle en savaşçı kabul edilen Konyak kabilesi her dansında kurusıkı atıyor. Nagaland; orkide, rododendron ve bambu diyarı. Geleneksel mimaride, el sanatlarında, giyimde ve yemeklerde bambu kullanılıyor. Tabii ki bambu danslara ve şarkılara da yansıyor.
Nagalar sürekli gülümseyen, konuksever insanlar. Hemen elinizi sıkıp evlerine davet ediyorlar.

Kalküta’dan karayoluyla 3 saat

Nagaland’a ulaşmanın en kolay yolu Kalküta’ya (Kolkata) uçarak oradan uçakla Dimapur’a geçmek. Dimapur, Nagaland’ın ticari merkezi gibi. Eyaletin tek havalimanı ve tek tren istasyonu burada. Tik ağaçları ve ananas tarlaları arasından kıvrılarak geçen karayolundan Kohima’ya üç saatte ulaşılıyor. Siyasi başkent Kohima, 2’nci Dünya Savaşı’nda Japon ilerlemesinin durdurulduğu yer. Savaşın kaderini değiştirmiş. Kent çevresinde Devlet Müzesi, Dzukou Vadisi, Khonomo Doğal Koruma Alanı, Nagaların antik göç yolları üzerindeki Tgeminyu kasabası, Guinness Rekorlar Kitabı’na göre dünyanın en yüksek dağ gülü (rododendron) ağacını barındıran Capfi Tepesi, birer Angami kabilesi köyü olan Kigvema, Cakama gezilebilir. Nagaland içinde kabile köylerini gezmek isterseniz, başkent Kohima’dan virajlı yollarla yaklaşık 7 saat içinde Mokokçung’a gidip çevredeki Ao köylerini görebilirsiniz. Nagaların en savaşçı kabilesi varsayılan Konyakların köylerini gezmek için Mokokçung’dan çok bozuk bir karayolunda 7-8 saat daha yol alarak Mon’a gitmeniz gerekir. Otel ve yemekler konusunda beklenti yüksek olmamalı.

Misyonerlere rağmen geleneklerini korudular

Nagaland yani ‘Naga Diyarı’ Hindistan’ın kuzeydoğusundaki dağlık bir eyalet. Resmi dili İngilizce. Doğusunda Myanmar (Burma) var. Diğer yönlerden Hindistan’ın Assam, Arunaçel Pradeş ve Manipur eyaletleriyle çevrili. Bağımsızlığı seven Naga savaşçıları 1947’de İngiliz sömürgeciler bölgeden çekilince devlet kurmanın yollarını aramış. 1963’te Hindistan’ın eyaleti olmayı kabul etmişler. Nagaland’ın nüfusu yaklaşık 2 milyon. Yüzde 85’ini Naga kabileleri oluşturuyor. 17 değişik kabile ve çok sayıda klan var. Nagaların geçmişine ilişkin elimizde yazılı belge yok. 1816’da komşu Burmalıların işgaline uğramış, ardından 1826’da bölge İngiltere’nin denetimine girmiş. Nagalar, 1876’da Assam’dan bölgeye gelen Amerikalı Baptist misyonerler tarafından Hıristiyanlaştırılmışlar. Şu anda hemen hemen hepsi Baptist. Küçük bir grup Katolik hatta bir kısmı hâlâ animist. Misyonerlerin yoğun çabasıyla giyim-kuşamda, okuma-yazmada önemli değişimler gerçekleşmiş. Yine de Nagalar büyük ölçüde geleneklerini sürdürmüş. Dillerini korumuşlar. Hemen hemen her kabilenin ayrı bir dili var. Hatta aynı kabile içinde birbirlerinin dilini anlamayan alt kabile grupları var. Sözgelimi kuzeydeki Angami kabilesi üyeleri, güneydeki Angami kabilesi üyelerinden farklı dil konuşuyor.