Toplumların sosyo-ekonomik gelişiminde girişimcilerin rolünün ne kadar fazla olduğunu biliyoruz. Bildiğimiz bir diğer gerçek daha var ki kadınların gücünü her alana dahil etmeden ekonomik, insani ve sosyal kalkınmada sıçrama yapmak mümkün değil. Dolayısıyla toplumsal cinsiyet eşitliğinin belki de en fazla iş hayatında sağlanması gerekiyor. Hayallerinin peşinden giderek, girişimleriyle başarılı olan kadınlar kendilerinden sonraki nesillere ilham ve cesaret vermeye devam ediyor. İlham... Bizim de Girişimcilik Vakfı olarak üzerinde en çok durduğumuz kelime.
Gelin şimdi Türkiye’nin ilham veren beş kadın girişimcisinden bahsedelim.
TÜRKİYE’NİN STK DESTEKÇİSİ İLK İŞ MODELİ
Türkiye’nin #modernkahramanlarını ortaya çıkaran sosyal girişimci Bahar Süer, givin’in kurucusu. Türkiye’nin sivil toplum kuruluşlarına destek olmak için geliştirilen ilk iş modelini hayata geçirdi. givin, tüm kişi ve kurumların, her türlü ürün ve hizmeti bağış karşılığında verebilecekleri, yenilikçi, şeffaf bir mobil uygulama. Geçtiğimiz yıl toplamda 140 binin üzerinde bağış toplanan ve 20 bin yeni modern kahramanın dahil olduğu givin’le Bahar Süer, pek çok kadına ilham vermeye devam ediyor.
Yurtdışından ilhamla kurulan platform
Hayatın her alanında karşımıza çıksa da riskler özellikle girişimciliğin kaçınılmaz bir parçasıdır. Bir girişimcinin işini büyütmek ve sürdürülebilir olmak için risk yönetimini bilmesi oldukça önemlidir. Risk yönetimi, ortaya çıkabilecek risklerin önceden dikkatli bir şekilde tüm ayrıntılarıyla tanımlayıp değerlendirilmesi ve riskleri minimize edecek veya tamamen kaldıracak önlemlerin alınmasıdır. İyi bir pazar araştırması, sağlam bir ekip ve doğru bir finansal bilgiyle riskleri yönetebilirsiniz.
Peki riskleri önceden tahmin etmek ve gerekirse azaltmak için izleyebileceğiniz adımlar neler?
BİLGİ SAHİBİ OLUN
Öncelikle yapılması gereken bilgi sahibi olmaktır. Pek çok insan yeni bir işe başlarken o alan hakkında yeterli bilgiye sahip olmayabiliyor. Oysa alanınızla ilgili sağlam bir piyasa araştırması yapmış olursanız işinizde ilgili sonradan karşılaşabileceğiniz riskleri kolayca halledebilirsiniz.
Türkiye’de son yıllarda topluma fayda sağlamak için kurulan sosyal girişimlerin sayısında büyük bir artış yaşanıyor. Sosyal girişimlere yönelen ilgi, enerji ve kaynak her geçen gün artıyor. Toplumsal sorunları girişimci yaklaşımlarla çözmeyi hedefleyen ve sosyal fayda sağlamak için çalışan bu yapıların tüm sektörler tarafından desteklemesi oldukça önemli. Peki Türkiye’de dikkat çeken başarılı sosyal girişimler hangileri? İşte herhangi bir sıralama olmaksızın topluma fayda sağlayan 10 sosyal girişim.
OtsimoOtsimo, otizm sendromlu çocuklara ücretsiz eğitsel oyunlar ve çocukların ailelerine yapay zekaya dayalı kontrol imkanı sunan mobil bir platform. 2018 yılında tam 167 ülkede kullanıcılara ulaşan Otsimo, iOS ve Android olmak üzere yaklaşık 5 bin farklı cihazda kullanılmış. Toplam oynanan oyun sayısı ise 2 milyona yaklaşmış. Otsimo, otizmli çocukların yoğun ve kaliteli bir eğitim almaları için çocuklara gereken ve eksik kalan eğitimin tablet bilgisayarlar aracılığıyla evde verilmesini amaçlıyor.
Askıda Ne Var2012 yılında kurulan Askıda Ne Var, üniversite öğrencilerine yemek, kıyafet, tiyatro ve konser bileti, kitap, yurtdışı stajı gibi ürün ve hizmetlerin ücretsiz sunulmasını sağlayan bir sosyal girişim. Gönüllü kişiler üniversite öğrencileri için askıya yemek bırakabiliyor, markalar ise ürün veya hizmetleriyle destek sağlayabiliyor. Eski bir Osmanlı geleneği olan “askıda ekmek” uygulamasından esinlenerek tasarlanan bu sosyal girişim, gençlerin paylaşım kültürü kazanmalarını ve kısacası kendilerini geliştirebilmelerini hedefliyor.
GivinTüm kişi ve kurumların, her türlü ürün ve hizmeti bağış karşılığında verebilecekleri, yenilikçi, şeffaf bir mobil uygulama olan Givin, Türkiye’nin sivil toplum kuruluşlarına destek olmak için geliştirilen ilk iş modeli. Elektronikten giyime, tiyatro biletlerinden pilates dersine kadar her türlü ürün ve hizmet satılarak Sivil Toplum Kuruluşları (STK) için alışveriş yoluyla bağışa dönüştüğü Givin’le örneğin evde duran bir çantanin bile eğitime ya da iyi bir amaca destek olabilmesini sağlıyor. Tüm alışveriş gelirlerinin sivil toplum kuruluşlarına aktarıldığı Givin, ilk senesini 500 bin TL’lik bağış potansiyeli yaratarak tamamlamış.
YuvarlaYuvarla, 2014 yılında Türkiye’deki bireysel bağış kültürünü geliştirmek ve bunu yaparken de sosyal ve çevresel sorunların çözümü için çalışan sivil toplum kuruluşlarına kaynak yaratmayı hedefleyerek kurulmuş bir sosyal girişim. Hâlâ devam eden teknik geliştirmeler, banka entegrasyonlarıyla bugün Yuvarla, sosyal fayda amaçlı bir finansal teknoloji girişimi olarak değerlendiriliyor. Gerçekleşen ilk Yuvarla bağışından itibaren bugüne kadar toplamda 1.1 milyon adet küsuratlı harcama işleminde kuruşlar iyilik için 17 farklı sivil toplum kuruluşuna bağışlanmış. Bu 1.1 milyon adet bağış işlemi toplamda yaklaşık 400 bin bağışçı tarafından gerçekleştirilmiş.
KodluyoruzKodluyoruz.org, teknolojiyi kullanarak toplumun her kesimini kalkındırabilmek için kod okuryazarlığını yaygınlaştıran ve yazılım alanında gençlerin geleceklerine değer katan bir yazılım hareketi. Kodluyoruz.org, Türkiye’nin her yerinden gençlere kod okuryazarlığını yaymak ve teknoloji alanında fırsat eşitliği sağlamak amacıyla mevcut imkanları bir araya getirerek kaynak yaratıyor.
EvrakaEvreka, akıllı şehirler konseptinde teknolojiler üreten bir Ar-Ge firması. Geliştirdiği teknolojilerle, nesnelerin interneti sektöründe uzmanlaşmış kadrosuyla yazılım ve donanım çözümlerini bir arada sunarak müşterilerine hizmet veriyor. Güncel olarak, atık toplama sistemlerini iyileştirme amaçlı geliştirdiği atık konteyner doluluk ölçüm sensörleri ve rotalama algoritması ile atık toplama firmaları ve belediyelerle çalışıyor.
FazlaGıda
Seneler önce, daha Markafoni’yi kurmadan, sürekli eticaretin perakendeyi ne kadar değiştireceğini konuşuyorduk. Ben genelde eticaretin olumlu taraflarını anlatırken, çevremdeki insanların bir bölümü kuşkularını dile getiriyor, “denemeden giyim eşyası alınır mı?” diyordu. Eticaretin tüm avantajları ortadaydı:
Son 10 senede eticaretin dünyada ve Türkiye’de perakendeyi nasıl değiştirdiğine şahit olduk. Tüm perakende şirketleri için online stratejiler artık olmazsa olmaz.
Bugün esporda eticaretin 10 sene önceki durumundayız. Esporun izlenme sayıları net bir şekilde buradan yayılan çekim gücünü gösteriyor. Rekabetin yeni bir boyutunu deneyimliyorsunuz, istediğiniz zaman istediğiniz yerden oyuna giriliyor. Devletin veya özel şirketlerinin stadyum, antrenman sahası gibi devasa yatırım yapması gerekmiyor. Dünyanın en iyi oyuncusunu her zaman izleyebiliyorsunuz ve çok çalışırsanız onu yakalama şansınız olduğuna inanabilirsiniz.
Ticari olarak yaklaşınca da yapısal değişiklikler kendini belli ediyor. Öncelikle esporda ara katmanlar yok denecek kadar az. Yıldız bir oyuncu isterse sadece kendi sosyal medya veya yayın kanallarından taraftarlarla etkileşime geçebiliyor. Bireysel antrenmanlarını paylaşıyor, deneyimlerini aktarıyor ve doğrudan iletişim kuruyor. Bu çok büyük bir değişim. Bunu klasik spor dallarında yapmak çok daha zor ve böyle bir kültür yok.
Yeni bir yıla girdiğimiz şu günlerde pek çoğumuzun aklında aynı soru var: Acaba bu yıl bizi neler bekliyor? Teknolojiden sanata, spordan girişimciliğe 2019 yılında dünyada ve Türkiye’de bizi bekleyen önemli gelişmeleri sizler için derledim.
2018 yılı kitle iletişim aracı olarak televizyonun internetin karşısında etkisini kaybettiğini gördüğümüz bir yıl oldu. Neilsen’in 2018 yılında yayınladığı Total İzleyici Raporu, ABD’de genç kitlenin giderek daha az oranda ve daha az süreyle televizyon izlediğini ortaya koydu. Görüyoruz ki artık gelenekseli değil, alternatif mecraları tercih eden bir nesil var. Bu yeni nesil Netflix, YouTube veya Türkiye’deki Blutv gibi internetten film veya dizi izleyebileceği platformları tercih ediyor. Özellikle giderek büyüyen bir Netflix izleyici kitlesi mevcut. Kanada merkezli veri analitiği şirketi Sandvine'in 2018 yılı veri kullanımına ilişkin yaptığı araştırmaya göre Netflix'in dünya internet trafiğinin yüzde 15'ini tek başına tükettiği görülüyor. Bu yıl ilk defa tüm dünyadaki internet üzerinden dizi ve film izlenme oranlarının televizyon yayınlarından daha fazla olacağını göreceğiz.
Peki dizi ve filmlerden konu açılmışken 2019’da izlenme rekoru hangi yapımın olacak? Tabii ki büyük bir merakla son sezonu beklenen Game Of Thrones en çok konuşulan dizi olacak. Yedinci sezon finali tam 31 milyon kişi tarafından izlenen, ünlü yazar George R.R. Martin'in kitap serisinden televizyona uyarlanan dizinin sekizinci sezonu 2019’un nisan ayında yayınlanacak.
Sürücüsüz arabalar için hukuki altyapıSon yıllarda en çok gündemde olan konulardan biri de sürücüsüz araçlardı. Bu araçların ne zaman hayatımıza gireceğine dair pek çok tarih ortaya atılıyor. Araçlar yola çıkmayı bekliyor beklemesine ama fiziksel altyapı çalışmalarının yanı sıra hukuki bir altyapı düzenlenmesi de gerekiyor. İşte 2019 yılı AB veya ABD’nin sürücüsüz arabalar için hukuki altyapıyı oluşturacağı yıl olacak.
Başarıyla, sevinçle, kimi zaman hayal kırıklıklarıyla dolu bir yılı geride bırakmaya hazırlanırken, 2019 için yeni fikirler, yeni umutlar ve yeni hayaller şimdiden filizlenmeye başladı. Peki geride bıraktığımız 2018 yılı Türkiye’de girişimcilik ekosistemi ve girişimciler için nasıl geçti?
Öncelikle yabancı sermayenin Türk startuplarını geçmiş yıllara kıyasla pas geçtiği bir sene olduğunu söylemek yanlış olmayacak. Ancak yabancı sermayenin gelmemesi Türk startuplarını durdurdu mu? Elbette durdurmadı. Bu yıl pek çok startup’ın yurt dışına açıldığına şahit olduk.
Bunların içinde bu senenin en önemli haberi ne diye bakacak olursak, İstanbul ve Londra’da iki stüdyoda toplam 77 çalışanıyla faaliyet gösteren Türk mobil oyun şirketi Gram Games’in 250 milyon dolar karşılığında dünyaca ünlü oyun geliştiricisi Zynga’ya satılmasıydı kuşkusuz. 1010! ve Six! gibi bulmaca oyunlarının üreticisi olan ve dünya çapında 170 milyondan fazla oyuncuya sahip Gram Games, bugüne kadar pek çok oyununu Amerika ve Avrupa mobil platformlarında da ön plana çıkartmayı başarmıştı. Bu satış rakamı da bu başarıyı taçlandırmış oldu.
Esasında tüm dünyada startuplar olanın dışında yepyeni bir alan açabildiği takdirde yabancı yatırımcıların dikkatini çekebiliyor. Bir girişimle ilgili en önemli kriterlerin iş fikri, ekip ve gelir modeli olduğunu düşünecek olursak, pazarın ihtiyaçlarına karşılık veren girişimler seneyi şanslı kapattı. Özellikle yeni alanlar açan startuplar yatırımcıların yakın markajındaydı.
Bugün bildiğimiz bir gerçek var ki girişimcilik Türk kültürünün ve dolayısıyla eğitim sisteminin bir parçası değil. Girişimcilik kültürünü geliştirmek için önce altyapı oluşturmanız ve buna temelden başlamanız gerekir. Burada en doğru başlangıç noktası da üniversitelerdir.
Üniversiteler, girişimcilik için doğru inkübasyon alanlarını oluşturuyor. Çünkü gençler, bu yaş aralıklarında ve üniversite ortamında risk almaya, farklı ve yeni şeyler öğrenmeye, en önemlisi de ilham almaya çok daha açıklar. Daha atılgan, heyecanlı ve beynin daha dinç olduğu bu yaşlarda kaybedecek hiçbir şey yoktur, tam olarak bu nedenle de girişimcilik için en ideal dönemdir.
Gençlerin girişimcilik kültürüyle erken yaşta tanışması ve bunu benimsemesi her şeyden önemli. Bugün bir araya geldiğim pek çok üniversiteli genç kendisindeki potansiyeli ortaya çıkarmak, girişimcilik konusunda doğru adımlar atmak için neler yapabileceğini soruyor. Belki de ilk defa öğrenciler, üniversite müfredatlarının önünde bir vizyona sahip olarak, girişimcilik gibi özel bir alanda daha fazla eğitim fırsatının sunulmasını bekliyor. Üniversiteler de yakın zamanda bu sese kulak verecek ve girişimcilik odaklı dersler daha fazla yaygınlaşacak.
Türkiye’de son beş yılı kapsayan bir girişimcilik ekosistemi dönüşümünün yaşandığını söyleyebiliriz. Eğitim müfredatları hâlâ yeterli seviyeye ulaşmamış olsa da üniversitelerde düzenlenen girişimcilik zirveleri ya da network buluşmaları çok değerli gelişmeler. Pek çok önemli kurum tarafından gençleri girişimciliğe teşvik etmek ve desteklemek üzere yarışmalar, programlar düzenlenmeye başlandı. Örneğin bunlardan en sonuncusu TÜBİTAK’ın genç girişimcilere 200 bin TL’yi bulan hibe desteği sağladığı BİGG programıydı.
Son dönemde en çok karşılaştığım soruların başında genç girişimcilere verebileceğim tavsiyeler olup olmadığı yer alıyor. Bugün baktığınızda neredeyse her gün yeni bir girişim haberi görüyorsunuz. Akıllardaki birtakım fikirler tomurcuklanıyor; kimi filiz veriyor, kimi gün ışığını göremeden yok oluyor. Peki başarılı girişimin yolu nerelerden geçiyor? Bu sorunun cevabı tabii ki buraya yazacaklarımızla sınırlı olamaz. Ama en temelde girişimcilere belki birkaç ipucu verebilir.
Yapılması gereken ilk şey aklınıza bir fikir geldiğinde bu fikre âşık olmadan soğukkanlı bir şekilde fikri değerlendirmek olmalı. Gerçekten bu fikre inandığınız takdirde fikri uygulamaya geçirmek, bir sıfır önde başlamanızı sağlar.
Girişimcilerin zaman zaman içine düştüğü hatalardan biri küçük düşünüp büyük adımlar atmaya çalışmaları oluyor. Burada bakış açısını değiştirmek lazım. Yapılması gereken bunun tam tersi. Yani büyük düşünüp küçük adımlar atılmalı.
Olabildiğince bilgi toplayınHer şey tamam; fikir oluştu ve hayata geçti, bir ürün ya da hizmet sunulmaya başlandı. Sıra yatırımcı bulmaya geldi. Bu noktada en önemli konulardan biri yatırımcılar hakkında bilgi toplamak olmalı. Yatırımcılarınızı seçerken onlar hakkında bilgi toplamak ve geçmişte yaptıkları yatırımlardaki girişimcilerden referans almak bir avantaja dönüşebilir. Genç girişimcilerin en sık yaptığı hata ilk yatırımcıyla anlaşmak oluyor. Yatırımcınızı iyi seçmeniz uzun vadeli başarınız için çok önemli. Yatırımcınızı kovamazsınız, ortaklarınızla bile ayrılmak çok daha kolaydır. İmzaladığınız hukuksal anlaşmalar çerçevesinde, yatırımcılar korunaklı bir konumdadır ki böylesi doğru olan zaten. Onun için yatırımcı seçerken bu sürece zaman ayırıp, iyi seçmek gerekiyor.
