Bir anlaşma aracı olarak fotoğraf

“İnsan, içinde eşelendiği coğrafyada iz bırakmıyor ya da bıraktığı iz, bir sonraki değişimde silinmeye mahkûm bir iz oluyor." Münir Göle-İz

Dil, anlamın, anlaşmanın, söylenecek olanın temsilidir. Birbirinden farklı birçok alanda temsil sistemleri kurulur ve anlam var edilir. Edebiyat kelimelerin temsil gücüyle var olur, müzik gamlarla, fotoğraf ise ışığa duyarlı kâğıt üzerindeki görüntüler aracılığıyla konuşur. Münir Göle, ‘FOGO’da fotoğrafı bir anlatma/anlaşma aracı olarak kullanıyor. Göle’nin dili renkler, mekân ve doğa; anlatmak istediklerini ise apaçık bulmak mümkün değil. Her kare, her öge, her açı kendi anlamını içinde taşıyor ve alımlayıcıya, yani okura ufak ipuçları bırakıyor. Bu yazı, Göle’nin Alakarga Yayıncılık tarafından yayımlanan ‘FOGO’ isimli fotoğraf kitabını konu ediniyor.
Münir Göle ismi farklı alanlarla birlikte anılsa da kendisi hem yazar hem çevirmen hem de fotoğraf sanatçısı. Jorge Luis Borges, Antonio Tabucchi ve John Fowles çevirileriyle de tanınıyor, 10’dan fazla kitabın da yazarı. Sanatçının son kitabı ‘FOGO’nun ismi, Batı Afrika kıyılarının epey uzağındaki Fogo Adaları’ndan geliyor, kitaptaki fotoğraflar da Fogo Adası’nda çekilmiş. Fogo Adası, etkin bir yanardağa da yuvalık ediyor. Dolayısıyla adanın ruhunun, tahmin edilemeyen yanardağ patlamalarının yarattığı tedirginliği taşıdığı söylenebilir. Fotoğraflara yansıyan yolların kimi durgun denize, kimi çıkmaza kimi metruk bir binaya varıyor. Fotoğrafların ve yazarın yolculuğuna tanık olan okur da bu yollara, yolculuklara eşlik ediyor.

                                                      Münir Göle

‘FOGO’, Göle’nin ilk dijital çalışması. Fotoğraf sanatçısı olan Göle’nin farklı bir üslupla sanatının sınırlarını genişlettiğini söyleyebiliriz. Fotoğraflar, orada bir yaşamın yokluğunu kanıtlar gibi, dikkat çeken bir ıssızlık barındırıyor. Kitabı incelerken, bu kitap özelinde bir röportaja ihtiyaç duyuyorum, sanatçının aktarmak istediklerini onun sözcüklerinden okumak istiyorum.
Münir Göle’nin kadrajından yansıyan fotoğraflardaki binalara bakarken, 20. yüzyılın en tuhaf ve anlaşılmaz filozofu Wittgenstein’ın mimarlığını yaptığı evi anımsıyorum. Wittgenstein’ın münzevi kişiliğini yansıtan bu mimari yapı ile Göle’nin mekânları arasındaki benzerlik, terk edilmişlik duygusundan besleniyor. Fotoğraflara bakıldığında ıssız, terk edilmiş, ölü olmayan ancak yaşam dinamiğini kendi içerisinden türeten mekânlar görülüyor.
Bir fotoğraf kitabıyla konuşmak için tek bir sefer bir araya gelmek yetmiyor. Okur, kitapla ve sanatçının fotoğraflarıyla günler geçiriyor ve her karşılaşma yeni bir çağrışımın kapısını aralıyor. ‘FOGO’, okuruna nice çağrışımlar vaat ediyor. Okuru bol olsun!

FOGOÂ

Münir Göle
Alakarga Sanat Yayınları, 2017
75 sayfa, 17 TL.