Karaciğer yağlanması neden olur, nasıl tedavi edilir?
Sağlık kontrolleri sırında kişilerin büyük bir çoğunluğunda karaciğer yağlanması olduğu görülmekte. Peki bu kadar sık görülen karaciğer yağlanması nedir?
Karaciğer yağlanması, adından da belli olduğu gibi karaciğer dokusunda yağ birikmesi sonucu görülen bir durumdur. Normalde kişilerin karaciğerinde fark edilmeyecek düzeyde yağ bulunması normaldir, fakat çeşitli sebeplerle depolanan fazla yağ miktarı karaciğer fonksiyonlarında bozulmaya neden olur.
Karaciğer vücudumuzdaki en büyük organdır. Başlıca görevi vücudumuzdaki zararlı maddeleri süzerek zararsız hale getirip vücuttan atılmasını sağlar. Zararlı madde miktarı ne kadar fazla ise karaciğer o kadar çalışır ancak bir noktada maruz kaldığı metabolik olaylar sebebiyle depoladığı yağ miktarında artma meydana gelir. Karaciğerde depolanan yağ miktarı arttıkça karaciğere zarar veren iltihaplanma görülür. İltihaplanma ilerledikçe karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
Karaciğer yağlanmasının tipleri nelerdir?
Karaciğer yağlanması, sebebine göre temelde iki guruba ayrılır. Fazla alkol tüketime bağlı oluşan karaciğer yağlanması, alkole bağlı yağlı karaciğer hastalığı olarak adlandırılırken, alkol tüketimi dışındaki sebeplere bağlı oluşan karaciğer yağlanması ise alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı olarak adlandırılır.
Alkole bağlı yağlı karaciğer hastalığı, fazla alkol kullanımı sonucu karaciğer metabolizmasındaki enzimlerin işlevlerinin bozulması sonucu olur. Alkolün metabolizmasında oluşan ürünler karaciğerde yağ üretimini arttıran uyaranlar oluşturur ve yağ transportunu engeller. Çevre dokularda yağ yıkımının artmasından dolayı karaciğerde serbest yağ asitleri birikir ve biriken bu yağ asitlerinin oksidasyonu yani sindirilmesi azalır. Yaşanan bu olayların hepsinin sonucunda karaciğere gelen ve karaciğerde oluşturulan yağ ürünleri sindirilemeyip, gönderilemediği için karaciğerde birikmeye neden olur. Alkol alımı devam ettikçe sistem kısır bir döngüye girer ve karaciğerde biriken yağ miktarı aratarak karaciğerinin boyutunun büyümesine neden olur. Yağ birikmesi ve karaciğerde oluşabilecek hasarlar en başta geri döndürülebilir olduğundan alkol alımı kesildiğinde karaciğer kendini onarmaya ve tedavi etmeye başlar. Alkol alımı devam ettiği sürece karaciğer hasarı artar ve karaciğer iltihaplanması ve sonucunda karaciğer yetmezliği görülebilir. Hastalarda genelde non-spesifik bulgular olan iştahsızlık, kilo kaybı, halsizlik, üst karın bölgesinde rahatsızlık görülebilir.
Alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı, ağır alkol kullanmayan kişilerde görülür ve obezite, Tip 2 diyabet, insülin direnci ve dislipidemi (kan kolesterollerinin yüksekliği) ile yakın ilişkilidir. Karaciğer hücrelerinde özellikle trigliseritlerden oluşan büyüklü küçüklü yağ birikimleri görülür. Sindirilen gıdalardan alınan yağ asitleri normal olarak karaciğere taşınır. Karaciğere alınan bu yağ asitleri birçok metabolik basamaktan geçerek kolesterol oluşturur. Oluşan bu kolesteroller kana verilerek çevre dokularda yağ birikimine neden olur. Karaciğerde gerçekleşen metabolizma basamaklarının her hangi birinde oluşan bir sorun sonrası karaciğerde biriken yağ miktarında artmaya sebep olur.
Alkole veya beslenme ile alınan yağ miktarının fazla olması sonucu karaciğerde yağlanma görülse de, ilaç kullanan kişilerde de karaciğerde yağ birikmesi görülebilir. Karaciğeri vücudumuzun detoks merkezi gibi düşünürsek, vücudumuza aldığımız her şey bağırsaklardan emildikten sonra karaciğere gönderilir ve orada zararsız hale getirilerek vücuttan atılır veya depolanır. Bu yüzden sürekli kullanılan ilaçlar karaciğer yağlanmasına ve karaciğer hasarına sebep olabilir.
Karaciğer yağlanması olanlar ne yapmalıdır?
Karaciğer yağlanması olan kişilerde öncelikle sebep araştırılmalıdır. Ayrıntılı yapılacak olan muayene, kan tetkikleri ve görüntülemelerle karaciğerdeki yağ birikim miktarı ve hasarın boyutu belirlenmelidir. Öncelikle çok iyi bir diyet yaparak alkolden ve kalorisi yüksek olan yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Yapılabilirse egzersiz yapılmalı ve vücuttaki fazla kilolar verilmelidir. Fazla kilo, karaciğer yağlanması yapabildiği gibi çok hızlı kilo kaybetmek de karaciğerde yağlanma sebebi olabilir, bu yüzden mutlaka bir uzman takibinde olmak gerekir.
Karaciğer yağlanmasının belirli bir ilaçla tedavisi yoktur. Beslenme alışkanlıkların değiştirilmesi ve egzersiz karaciğer yağlanmasını geriye çevirebilecek en iyi yöntemlerdir. Bunların yanı sıra ozon tedavisi metabolizmayı düzenlediği ve hızlandırdığı için yardım alınacak en iyi uygulama olabilir.
Hürriyet.com.tr