Sperm şekil (morfoloji) bozukluğu nedir?
Erkek kısırlığı (erkek infertilitesi) önemli sağlık sorunlarından biridir. Çiftlerin çocuk sahibi olmalarında erkeklerle ilişkili sorunlar tüm infertil çiftlerin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Erkeklerde üremeyi sağlayan hücreler spermlerdir. Spermler testis adı verilen erkek yumurtasında üretilir ve kadın yumurtasını dölleyerek gebeliğin başlatılmasına katkıda bulunur. Normal gebelik oluşumu için sağlıklı spermlerin oluşumu şarttır.
Sağlıklı normal gebelik için yeterli sayıda sperm olması gerekir. Dünya Sağlık Örgütü sağlıklı bir erkekte 1 ml’de en az olması gereken sperm sayısını 15 milyon olarak belirlemiştir. Sayı dışında mevcut spermlerin yeterli hızda olmaları ve yumurtaya ulaşabilecek süratte hareketlilik özelliğine sahip olması gereklidir. Hareketlilik dışında spermlerin normal şekilde olmaları da zorunludur. Normalde spermlerin kendilerine özel boyutlarda bir başı, bir boynu ve bir de kuyruğu bulunmaktadır.
Sperm şekil bozukluğu nedir?
Kısırlık nedeni ile müracaat eden erkeklere ilk yapılan test sperm analizidir. Bu test 2-7 günlük cinsel perhiz sonrası alınan meni örneğinde sperm sayısı ve sperm özelliklerinin incelenmesini sağlar. Sperm analizinde sperm sayısı, spermin hareketliliği (hareketli sperm yüzdesi), sperm morfolojisi (normal şekilli sperm yüzdesi) ve sıvı hacmi değerlendirilir.
Sperm morfolojisi (sperm şekil bozuklukları) spermin boyutu ve şeklini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Sperm şekil bozuklukları dünya sağlık örgütü (WHO) tarafından sınıflandırılmıştır.
Sperm morfolojisi nasıl değerlendirilir?
Sperm morfolojisini değerlendirmek için spermler mikroskop altında incelenir ve anormal şekilli spermlerin yüzdesi tahmin edilir. Bir bireyin tüm spermleri tam olarak aynı görünmez. Baş, orta kısım veya kuyrukta, sperm boyutunda ve şeklinde anormallikler meydana gelebilir. Tüm erkeklerin anormal sperm ürettiğini ve "normal" bir meni örneğindeki spermlerin yarısının anormal şekilde şekillendiğini bilmek önemlidir.
Normal bir sperm:
- 5-6 mikrometre uzunluğunda ve 2.5-3.5 mikrometre genişliğinde (bir iğne ucundan daha küçük) pürüzsüz, oval şekilli bir baş bulunur.
- Sperm başının% 40 ile % 70'ini kaplayan iyi tanımlanmış bir başlık (akrozom) vardır.
- Boyun, orta kısım veya kuyrukta görünür bir anormallik yoktur.
- Sperm başında sperm kafa boyutunun yarısından büyük olan sıvı damlacıkları yoktur
- Spermin orta kısmı (baş ve kuyruk arasındaki bölüm) kafa ile yaklaşık aynı uzunlukta ancak çok daha ince olmalıdır
- Sperm başından ve orta parçasından daha ince olması gereken 45 μm uzunluğunda kıvrılmamış kuyruk vardır.
- Baş veya kuyruk kusurlu değildir.
Anormal spermin baş veya kuyruk kusurları vardır (büyük veya şekilsiz bir kafa veya çarpık veya çift kuyruk gibi). Bazı durumlarda, bu mutasyonlar veya değişiklikler spermin genel işlevselliğini etkilemez. Diğer durumlarda sperm, yumurta zarına ulaşmak, delmek veya girmek için yeterince hızlı veya düzgün hareket edemeyebilir.
Sperm analizi yapılırken meninin küçük bir kısmı cam üzerine konur ve havada kurutulur. Daha sonra boyanarak mikroskop altında incelenir. Sperm morfolojisi testleri, bilgisayar destekli sperm morfometrik değerlendirmesi (CASA) gibi görüntü analiz teknolojisi kullanılarak da değerlendirilebilir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre bilgisayar tabanlı testler, insan hatası riskinin ortadan kaldırılması nedeniyle manuel testlerden daha kesin ve güvenilirdir. Semen veya sperm kalitesini tam olarak değerlendirmek için bir tur test yeterli değildir.
Farklı kişiler arasında ve aynı kişiden alınan örnekler arasında yüksek düzeyde farklılık vardır. İnsan hatası, kontaminasyon, yanlış etiketleme ve işlemden önceki süre gibi faktörler de birden fazla testi gerekli kılar. Bir numunede çok sayıda anormal şekilde oluşturulmuş sperm ve az sayıda normal şekilli sperm olmasına teratozoospermi adı verilir.
Kesin aralık değişebilir, ancak tipik olarak normal veya sağlıklı bir sperm morfolojisi aralığı yüzde 4 ila 14 arasındadır. Yüzde 4'ün altında bir puan, hamileliğe ulaşmanın normalden daha uzun süreceği anlamına gelebilir.
Normal sperm morfolojisine sahip sperm yüzdesi 0 ise genellikle in vitro fertilizasyonun (IVF) gerekebileceği ve tedavi başarısını etkileyebileceği bilinmektedir. Anormal boyut veya şekildeki spermin sağlıklı genetik materyal taşımamış olma ihtimalini hatırlamak da önemlidir.
Hürriyet.com.tr