Dünyanın en gizemli yeri: Por-Bazhyn

Bozkırın ormanla kucaklaştığı engin bir plato... Sularında balıkların oynaştığı dupduru bir göl ve zamana direnen duvarları o gölde yansıyan bir kale... Bugünkü Rusya Federasyonu'na bağlı Tuva Özerk Cumhuriyeti'nde, Tere Gölü'nün barındırdığı ada üzerinde 1250 yıllık Por-Bazhyn Sarayı'nın kalıntıları bulunuyor. İşte tüm gerçekleriyle Por-Bazhyn...

Fotoğraflar:Siberian Times, Amusing Planet, projectavalon.net, Alamy

Por-Bazhyn Tıva Özerk Türk Cumhuriyeti'nin güneydoğusunda bulunan, Tere Gölü'nün tam ortasındaki bir adanın üzerine kurulmuş 6 hektar alanı kaplayan 1200 yıllık bir yapı.

Por-Bajin aslında küçük bir kale. Dört yanı surlarla çevrili ve dört köşesinde burçlar yükseliyor.

Güney tarafına bakan burçtaki delikler, inşa sırasında kullanılan ağaçların zamanla çürümesiyle oluşmuş.

Şehirde yangın sonucu yok olduğu anlaşılan bazı kısımlar var. Ve araştırmacılar bu yapının Uygur Türkleri tarafından yapıldığı görüşünde.

'Por Bayın' adı, 'Toprak Ev' anlamına geliyor. 'Bayın' sözü bu açıdan 'Bayındırlık' sözcüğüyle aynı kökenden sayılabilir.

Por-Bazhyn ilk keşfeden Avrupalı, Rus Arkeolog D.A. Klementz'dir. Klementz, Doğu Sibirya'ya bir coğrafya araştırması için gittiğinde bu yapıyı keşfetmiş...

Klementz, bu yapının 200 km. ötesindeki bu günün Moğolistan sınırları içinde kalan Kara Balasagun kentinden ayrı bir yapıda inşa edildiğini fark etmiş.

Ondan 60 yıl sonra ise USSR etnografya enstitüsü çalışanı olan S.I Vainshtein burada araştırmalarını yapmış.

Vainshtein, araştırmalarından sonra Klementz'in söylemlerine benzer olarak bu yapının MS 750 yılında Uygur Hanı Bayançur Han tarafınca yapıldığını ortaya sunmuştur.

Kenti çevreleyen surların, mimari biçim benzerliklerinden dolayı bazı Çinli ustalara yaptırıldığı düşünülmekte...

Vainshteinin teorisinden başka öne sürülen bir teori olmasa da yinede bazı tartışmalar süre gelmekte.

Selenge yazıtlarında ise burası ''Sonbahar geldiğinde ordumu ayarlamak için burasını kurdum'' şeklinde geçiyor.

Bu ilginç yapının etrafında uzun zaman boyunca kazılar yapıldı.

Bu kazı çalışmalarına günde yaklaşık 100 kişi katılıyordu.

Yöneticiler, uzman araştırmacılar ve gönüllü öğrencilerden oluşan kazı ekibi dönüşümlü olarak kesintisiz çalışıyordu.

Tere Gölü, etrafı dağlarla çevrili 1300 rakımlı bir platoda yer aldığı için kazı çalışmaları rahat yapılamıyordu.

Kazıların rahat yürütülebilmesi için göl içindeki kaleye özel olarak yapılmış 1400 metre uzunluğundaki tahta köprüden ulaşılıyordu.

Por-Bajin kazısı, hâlâ büyük çaplı bir kurtarma ve araştırma faaliyeti olarak biliniyor.

Tuva'ya gidenler için ilgi çekici yerlerden biri de 'ovo'lar.

Dağların zirve noktalarına yapılan ovolar, Tuvalılar için kutsal ibadet yerleri.

Adak, dua, dilek içeren ve genellikle mavi bezlerle süslenen ovo, Por-Bajın yolunda bir dağ geçidinde yer alıyor.

Ayrıca Por-Bajin ve çevresinde Türk anıtmezarları ve yazıtlar da bulunuyor.

Üzerindeki yazılar neredeyse silinmek üzere olan bu mezar taşları, kazı ekibinin başkanı Prof. Dr. Dimitry Vasilyev tarafından saha araştırmalarında tespit edilmiş.