Erzurum mutfağı Japon evi gibi

Küçük mekanda fonksiyonel yaşam için Erzurum mutfağı yol gösterebilir mi? İTÜ Mimarlık Bölümü üçüncü sınıf öğrencisi kızı Zeynep Karabekir'le İstanbul'dan Erzurum'a gelerek mutfakları inceleyen İç Mimar Oya Kılıç Karabekir'e göre evet: ‘‘Erzurum mutfağı, Japon evlerini andırıyor. Günümüz ev mimarilerine model olabilir.’’

Newsweek Dergisi'nde gördüğü bir makale yüzünden Erzurum mutfağını incelemeye karar vermiş İç Mimar Oya Kılıç Karabekir: ‘‘İki İngiliz mimar Londra'da artan ev fiyatları karşısında Japon mimarisini örnek gösteriyordu. Küçük, ancak fonksiyonel makanlarla ilgili yeni projelerin geliştirildiğini anlatıyorlardı. Önceden bildiğim Erzurum mutfağını incelemeye karar verdim.’’

Öteden beri eski Türk evleriyle ilgilenen Karabekir, çalışmalarını 1975'te Galatasaray'daki Yapı Kredi Sanat Galerisi'nde sergilemiş. ‘‘Çocukluğumda babaannemi görmek için geldiğimiz Erzurum'da beni en çok etkileyen yer, evlerin mutfaklarıydı. Kızım Zeynep'le ekip oluşturarak Erzurum mutfaklarını incelemek için Erzurum'a geldik.’’

Anne kız, eski Erzurum'da, ayakta kalmış evlerin mutfaklarında araştırma yaptılar: ‘‘Erzurum'da kışın çok soğuk geçmesi, içe dönük bir yaşayış ve mimari yarattı. Mutfak evin merkezi oldu. Mutfağa, tandırevi denilmesi verilen önemi belirtiyordu. Mutfakta yemek pişirme, oturma, misafir ağırlama ve yatma bölümleri oluşturulmuş. Ahşaptan bindirme tekniğiyle yapılan ve kırlangıç denilen kubbe görüntülü tavan, tepeden gelen gün ışığıyla ferah bir ortam yaratır. Bir metre kalınlığındaki duvarlar, yazın serinliği, kışın sıcaklığı korur. Seki denilen yükseltilmiş oturma platformuna, yandan merdivenle çıkılır. Altı depodur. Sekinin bir kenarında taştan kahve ocağı, diğer kenarlarda yüklük denilen dolaplar bulunur. Bu sekilerde oturulur, yatılırdı. Tandırbaşı içinde 2 veya 3 adet tandırın yer aldığı çok büyük bir ocaktır. İki tarafında bezemeli simetrik raflar vardır. Kurun denilen yekpare taştan oyulmuş su deposu, kapının yanındadır.’’