Uluslararası öğrenci hareketliliği ve Türkiye

UNESCO İstatistik Enstitüsü verilerine göre 2000 yılında 2.1 milyon olan uluslararası dolaşımdaki öğrenci sayısı 2005 yılında 3 milyona, 2012’de ise 4.1 milyona ulaştı. Bu sayının 2020 yılı itibariyle 7 milyonu aşacağı tahmin ediliyor. Dünyada dolaşım halinde olan 4.1 milyon uluslararası öğrencinin yaklaşık 2 milyonu Avrupa ülkelerinde, 880 bini Kuzey Amerika’da eğitim görüyor. Ülke bazında baktığımızda en çok uluslararası öğrenci kabul eden ilk beş ülkenin sırasıyla yüzde 18 oranıyla ABD, yüzde 11 oranıyla Birleşik Krallık, yüzde 7 oranıyla Fransa, yüzde 6 oranıyla Avustralya ve yüzde 5 oranıyla Almanya olduğu görülüyor. Kanada ve Yeni Zelanda da dâhil edildiğinde uluslararası öğrencilerin yarıya yakınının İngilizce konuşulan ülkelerde bulunduğu dikkat çekiyor.

Hangi ülkeler yurtdışına en çok öğrenci gönderiyor?

Tüm dünyada yurtdışına eğitime giden öğrencilerin yüzde 52’si Asya Kıtası’ndan, yüzde 23’ü Avrupa’dan, yüzde 12’si Afrika kıtasından. Yurtdışına en fazla öğrenci gönderen beş ülkeye baktığımızda; ilk sırayı yurtdışına 694 bin (yüzde 17) civarı öğrenci gönderen Çin alırken, onu 194 bin (yüzde 5) öğrenciyle Hindistan, 124 bin (yüzde 3) öğrenciyle Güney Kore, 118 bin (yüzde 3) öğrenciyle Almanya ve 63 bin (yüzde 1.5) civarı öğrenciyle Suudi Arabistan izliyor.

Türk öğrenciler ABD’ye gidiyor

Türkiye yurtdışına öğrenci gönderen önemli kaynak ülkelerden biri konumunda. UNESCO’nun verilerine göre Türkiye’den 45 bin civarında öğrenci yurtdışında eğitim görüyor. Bu sayıyla Türkiye, yurtdışına en çok öğrenci gönderen ilk 10 ülke bandına yakın. Türkiye’den uluslararası dolaşımda bulunan öğrencilerin 11 bin civarı ABD’de, 5’er bin civarı Almanya ve Bulgaristan’da, 3’er bin civarı ise Birleşik Krallık, Avusturya ve Azerbaycan’da eğitim alıyor.

En çok Azerbaycan’dan geliyor

Türkiye’ye eğitim görmek amacıyla gelen yabancı uyruklu öğrenci sayısı; YÖK’ün verilerine göre 1990’da 7 bin 661, 2000 yılında 16 bin 656, 2012 yılında 43 bin ve Nisan 2014 itibariyle 55 bine ulaştı. Özellikle 2010’dan sonraki yıllarda ivmesi düşük olsa da, Türkiye’de eğitim gören yabancı uyruklu öğrencilerin sayısında düzenli bir artış olduğu görülüyor. Türkiye’ye en fazla öğrenci gönderen üç ülke; 7 bin civarı öğrenciyle Azerbaycan, 6 bin civarı öğrenciyle Türkmenistan ve 4 bin civarı öğrenciyle Kuzey Kıbrıs. Bu üç ülkeden gelen öğrenci sayısı, Türkiye’deki toplam yabancı uyruklu öğrenci sayısının yüzde 40’ını oluşturuyor. Onları da 1000 civarı öğrenciyle Almanya, Yunanistan, İran, Bulgaristan ve Afganistan izliyor. Almanya, Yunanistan ve Bulgaristan gibi ülkelerden gelen öğrencilerin büyük bir kısmının Türk kökenli olması dikkat çekici.

Uluslararası öğrenci neden önemli?

Uluslararası öğrencileri barındırmak bir ülkeye çok farklı yönlerden önemli katkılar sağlıyor. Maddeler halinde sıralayacak olursak:

- Uluslararası öğrenciler eğitim kalitesinin artmasına,

- Uluslararası rekabete,

- Uluslararası proje ortaklıklarının artmasına,

- Üniversite sıralamalarında ön sıralara çıkmaya,

- Bilime,

- Kültür ve sanata,

- Ekonomiye katkıda bulunuyor.

Bu maddelerin hepsi ayrı ayrı incelenebilir. Fakat biz sadece ekonomik boyutuna bakalım. Bir yabancı uyruklu öğrenci bulunduğu ülkede barınma, sağlık, beslenme, eğlence, eğitim harcı gibi farklı kalemlerde harcamalar yapıyor. Bu harcamalar ülkelere ve eğitim görülen üniversiteye göre değişkenlik göstermekle birlikte, yıllık ortalama 30 bin dolar civarında. 2012 yılı itibariyle tüm dünyada hareket halinde bulunan 4.1 milyon uluslararası öğrenci bulunuyor. 2020 yılında bu öğrenci sayısının 7 milyonu geçeceği öngörülüyor. Dolayısıyla ekonomik açıdan bakıldığında 7 milyon uluslararası öğrenci toplam 210 milyar dolarlık bir pazar oluşturacaktır.

Eğitim kalitesi arttırılmalı

Bugün sayısı 180’i aşan yükseköğretim kurumu, 5.5 milyon civarı öğrencisi ve 140 bini aşkın öğretim elemanı bulunan Türkiye yükseköğretimi, uluslararasılaşma anlamında önemli avantajlara sahip. Fakat tüm dünyada dolaşımda bulunan uluslararası öğrencilerden sadece yüzde 1.4’ünü barındıran Türk üniversitelerinin, uluslararasılaşma anlamında henüz istenen düzeye gelmediği ve bu konuda atılması gereken adımlar olduğu görülüyor. Peki, bu konuda neler yapılabilir? Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim görmek için ülke ve üniversite belirlerken dikkat ettikleri ilk unsur eğitim kalitesidir (Becker, R., Kolster, R.,2012).

Dolayısıyla geliştirilmesi gereken en önemli nokta, üniversitelerimizde yapılan araştırma çalışmalarının sayısının ve niteliğinin yükseltilmesi ile verilen eğitimin daha kaliteli hale getirilmesidir. Yine yabancı dilde eğitim veren lisans ve lisansüstü programların sayısı ile uluslararası öğrencilere yönelik burs ve teşvikler artırılmalı. Vize, oturma izni, çalışma izni gibi bürokratik konularda kolaylık sağlanmalı.

Öğrencilere yönelik barınma imkânı çoğaltılmalı. Üniversite web sitelerinde çoklu yabancı dil seçeneği (sadece İngilizce değil) olmalı. Uluslararası öğrenci ofisi web siteleri iyi yapılandırılmalı ve öğrencilerin ihtiyaç duyacağı tüm bilgiler ve evraklar yüklenerek güncel tutulmalı. Daha önce başlatılan www.studyinturkey.gov.tr projesi genişletilerek devam etmeli. Eğitim fuarlarına katılım artırılmalı, farklı dillerdeki tanıtıcı dokümanlar (video, broşür vs.) hazırlanmalı, sosyal medya ve internet tanıtım faaliyetleri için etkin kullanılmalı.

Kapsamı daha genişletilebilecek bütün bu çalışmalar yapılarak, ülkemiz yükseköğretim alanında eğitim gören uluslararası öğrenci sayısı artırılabilir. Bu vesileyle bilimsel, ekonomik, kültürel gibi birçok alanda üniversitelerimize ve ülkemize önemli katkılar sağlanabilir.