Türkiye’nin en lezzetli 10 balığı

Hangi denizin balığı, hangi mevsim güzel olur? Hangisini nasıl pişirmeli? Balık kışın mı lezzetlidir yoksa yazın mı? En sevilen balık hangisi, hangi çifllik balığı listeye girdi? Hem küçüğü, hem büyüğü makbul olan balık hangisi? Jüri üyelerinin tamamının asma yaprağıyla yenmesini tavsiye ettiği balık hangisi? Hangi balık beyaz şarapla şahane pişiyor? İşte Türkiye'nin en lezzetli balıkları.

LÜFER: Yağlı lüfer ızgarada güzel

Lüferin Ağustos-Kasım ayları arasında yenmesi tavsiye ediliyor. En lezzetli lüfer İstanbul Boğazı'ndan çıkıyor. En iyi pişirme şekli ızgara yapmak. Gurme Engin Akın, eylül sonrasında yağlanan balığı mutlaka ızgarada yediğini söylüyor. Herkes iki yıl önce yaşanan lüfer bolluğundan bahsediyor. Bugün tanesi 10-12 milyon lira. Küçükten büyüğe defne yaprağı, çinekop, kabaçinekop, sarı kanat, lüfer, kabalüfer ve kofana adlarını alıyor. İstanbul Boğazı'nda Yeniköy Feneri, Çengelköy, Vaniköy, Üsküdar ve Kumkapı başlıca av yerleri. Balıkçılar kurnaz balığı avlamak için uzun olta, at-çek, kamış ve mavruka ya da çarpma kullanıyor.

PALAMUT: Kızartırken zeytinyağı kullanın

Eylül sonundan kasım ayı ortasına kadar yenebilir. Tam bir Boğaz balığı. Ancak ağustosta Karadeniz'in çingene palamutu da güzel oluyor. Izgarası tavsiye ediliyor. Tuğrul Şavkay kızartmasının mutlaka zeytinyağında yapılması gerektiğini söylüyor. Çifti 5-7 milyon lira arasında. Büyük sürüler halinde sonbaharda İstanbul Boğazı'ndan güneye iniyorlar. Boyuna göre palamut vanozu, kestane palamudu, palamut, zindandelen, torik, sivri, altıparmak ve peçuta (+65 cm) adlarını alıyor. Çingene palamutu için en uygun avlanma şekli çapari ile yapılanı.

HAMSİ: Büyüdükçe tatsızlaşıyor

Aralık-Ocak döneminde Karadeniz'in hamsisi güzel oluyor. Marmara hamsisi daha büyük ama daha az lezzetli. Buğulaması tavsiye ediliyor. İstanbul Su Ürünleri Hali Müdürü Hakan Farımaz ızgarasını da tavsiye edebileceğini söylüyor. Hafızası 8 saniye, kilosu 2 milyon lira. Ortalama boyu 12 santimetre. Ancak 20 santimetreye kadar olanlarına rastlanıyor. Olta avı yapılmamasına rağmen, Boğaz'da ince çapari takımına atladıkları oluyor. Ama iğnenin mutlaka sinek olması gerekiyor.

BARBUNYA: Pilakisi tavsiye edilir

Derin su balığı olduğu için Karadeniz gibi Ege ve Akdeniz'in de barbunyası lezzetli. Nisan-Mayıs ayları arası en uygun zamanları. Pilakisi tavsiye ediliyor. Gurme Hülya Ekşigil tavada yiyebildiği tek balık olduğunu söylüyor. Kilosu 35 milyon lira. Kumluk ve çamurlu diplerde yaşıyor. Ağ ve oltayla avlanıyor. Ağ kullanıldığında mutlaka güneş doğmadan toplamak gerekiyor, aksi halde diğer balıklara yem oluyor. Olta ile avlanacaksa yem olarak ya deniz kurdu, ya da deniz solucanı kullanılıyor.

LEVREK: Çiftlik balığı listeye girdi

Çiftlik levreği için en uygun dönem Haziran-Temmuz ayları. Ege'deki balık çiftliklerinde yetiştiriliyor. Izgarası tavsiye ediliyor. Hakan Farımaz kağıtta kebabını da öneriyor. Kilosu 6 milyon 500 bin lira. Ege ve Akdeniz'de 20 kilo ağırlığa kadar ulaşabiliyor. Avlarken kullanılan başlıca yem karides. Sese çok duyarlı bir balık olan levrek, sandala kepçe ile alınıyor. Avcıların en gözde av yöntemleri levrek çaparisi ve bırakma oltası. Bırakma oltası avcıya birden fazla yere olta atma imkanı veriyor ama sık sık oltalar ve yemler kontrol ediliyor.

TORİK: Lakerdanın iyisi parmak yedirtir

Bir Karadeniz balığı olan torik için en uygun dönem Ekim-Kasım ayları. Saldırgan ve yırtıcı bir balık olmasıyla ünlü. Izgarası öneriliyor. Mustafa Oğuz iyi yapılmış lakerdasını şiddetle tavsiye ediyor. Orta boylarının çifti 40 milyon lira. Avlarken yünlü kullanılıyor. Yünlü, balık şeklinde kurşundan dökülmüş zokaya deniyor. Av sırasında torik yünlüyü dişlediği için her atış çekişte matlaşma var mı diye yünlü kontrol ediliyor.

KALKAN: Izgarası mı, kızartması mı?

Bir başka Karadeniz balığı olan kalkan için en uygun zaman Aralık-Şubat ayları. Tavası öneriliyor ama Hülya Ekşigil kızartmanın küçük balıklara daha iyi gittiğini, kalkanda ise ızgarayı tavsiye ettiğini söylüyor. Kilosu 30 milyon lira. Kumluk, çamurluk ve midyelik alanlarda yaşıyor. Avcılığı dip ağları ve paraketayla yapılıyor. Paraketa çok uzun binlerce iğnesi olan bir olta ve bununla kalkan avlamak zahmetli bir iş. Kalkan insanlar kadar köpekbalıkları ve yunusların da mönülerinin başında yer alıyor.

SARDALYA: Sardalyanın tam zamanı

Sardalya için en uygun zaman içinde bulunduğumuz Eylül dönemi. Bir Ege balığı ama Çanakkale'nin sardalyası özellikle methediliyor. Bütün jüri üyeleri tartışmasız asma yaprağında pişirilen sardalyayı tavsiye etti. Ali Sirmen kağıtta da iyi olacağını söylüyor. Kilosu 3-4 milyon lira. Büyük sürüler halinde ilkbaharda Ege'den Marmara'ya geçiyorlar. 20-30 köstekli çapariyle bilhassa Çanakkale Boğazı'nda, Gelibolu ve Saros'ta avlanıyorlar.

USKUMRU: Beyaz şarapla şahane oluyor

En güzel uskumru Kasım-Ocak ayları arasında Marmara ve Karadeniz'den çıkıyor. Yağlı bir balık olduğu için ızgarası güzel oluyor ancak İsmail Cengiz bu balığı özellikle kapari ya da beyaz şarap soslu olarak öneriyor. Büyüklerinin tanesi 2,5 - 3 milyon lira. Altmışlı yılların ideal balığının kirlilik ve aşırı avlanma nedeniyle nesli tükeniyor. Bugün sadece Çanakkale Boğazı ve Saros'ta bir miktar av veriyor. Uskumru avlamak için kınalı kaz tüyünden yapılan uskumru çaparisi kullanılıyor.

MERCAN: İdeal yaz balığı

Lezzeti kadar pembe rengiyle görünümü de güzel olan bir balık. Temmuz-Haziran ayları arasındaki av yasağı döneminde yemek için ideal. Her yerden çıkıyor ama Ege mercanı daha bir meşhur. Izgarası tavsiye ediliyor, ancak Engin Akın mutlaka limon ve maydonozla yenmeli diyor. 1-3,5 kiloluk küçük kasalar, 30 - 45 milyon liraya satılıyor. Bir tanesinin ağırlığı 15-20 kiloya kadar çıkabiliyor, fakat lezzet açısından yarım ile bir kilo arası olanları makbul. En verimli ayları nisan ve mayıs. Başlıca yemleri arasında kalamar, karides ve midye var. Avcılar mercan avına zokalı mercan takımı, iskandilli mercan takımı ya da dip sürütmesi takımı ile çıkıyor.

Fiyatlar haftaiçi İstanbul Kumkapı Balık Hali'nden, av bilgileri Ali Pasinler’in ‘Balık ve Olta’ adlı kitabından alınmıştır.

GURME VE SU ÜRÜNLERİ UZMANLARINDAN OLUŞAN BÜYÜK JURİ SEÇTİ

İşadamı, gurme

Mustafa Oğuz

Engin Akın

Tuğrul Şavkay

Mehmet Yaşin

Ali Sirmen

Hülya Ekşigil

Hakan Farımaz

İsmail Cengiz

Necmettin Yay

Prof. Dr. Murat Kaya


Yemek kitabı yazarı


Yemek kültürü yazarı


Gezgin-gurme ve yazar


Damak tadının sayılan kılavuzlarından, gazeteci


Yemek kültürü programı yapımcısı


İstanbul Büyükşehir Belediyesi Su ürünleri Hali Müdürü


Deniz ve Balıkçılık Dergisi'nin Sahibi


Seafari Sportif Balıkçılık Kulübü Kurucusu


Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğr. Gör.