Aytmatov’un kitaplarında telif krizi

Türkiye’de daha çok sinemaya da uyarlanan ‘Selvi Boylum Al Yazmalım’ın yazarı olarak tanınan Kırgız edebiyatçı Cengiz Aytmatov’un kitaplarının telif hakkı iki yayınevini mahkemelik etti. Nora Kitap, 2017 yılında Aytmatov’un kitaplarını yayımlayabilmek için yazarın telif hakkını yasal varislerinden satın aldı. Ancak Ötüken Neşriyat, Aytmatov’un eserlerini yayımlayamaya devam etti. Bunun üzerine Nora Kitap, Ötüken Neşriyat’a dava açtı.
Hürriyet’e konuşan Nora Yayınevi’nin sahibi Özgür Güvenç olayı, “Biz 2017 yılında Cengiz Aymatov’un eserlerinin telif hakkını yazarın yasal temsilcisi Onk Ajans’tan çok ciddi bir bedel ödeyerek satın aldık. Ancak Ötüken Neşriyat eserleri basmaya devam ediyor. Bizden önce Aytmatov’un eserlerinin telif hakkı sahibi olan Elips Yayınları, Ötüken Neşriyat’a dava açmış ancak davada bir hukuk skandalı yaşanmış, bilirkişi raporuyla dava reddedilmiş. Biz yeniden dava açtık. Telif haklarını ailesinden izin alarak ücreti karşılığında aldığımız bir yazarın eserlerini sadece bizim basabilmemiz gerekli” sözleriyle anlatıyor.
Ötüken Neşriyat’ın avukatı Konuralp Özdemir ise Ötüken Neşriyat’ın kitapları yayımlamaya başladığı yılda geçerli olan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre herhangi bir telif ödemesi yamadan yayımlama hakkı olduğunu vurgulayarak “Cengiz Aytmatov o dönemde SSCB vatandaşıydı. Bizim bu tarihte sadece tercümana ödeme yapma yükümlüğümüz vardı. 1995 yılında bu yasa değişti ancak bizim kazanılmış hakkımız olduğu için biz o tarihten önce bastığımız Aytmatov kitaplarını basmaya devam ediyoruz” diyor. Daha önce Elips Yayınları’nın açtığı davanın sonucunda basılmasında kesin olarak bir sorun olmadığına kanaat getirildiğini vurgulayan Özdemir, “Daha sonra Aytmatov’un varisleri telif haklarını Ötüken Neşriyat’a vermek istedi ancak koşullarda anlaşamadığımız için biz bu şekilde basmaya devam etme kararı aldık. Bize göre Nora Kitap’ın açtığı dava da usülen mahkemece reddedilmeli” ifadelerini kullanıyor.
2008 yılında hayatını kaybeden ve eserleri 176 dile çevrilen Cengiz Aytmatov’un aralarında ‘Selvi Boylum Al Yazmalım’, ‘Dişi Kurdun Rüyaları’, ‘Toprak Ana’ ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın önerdiği ‘100 Temel Eser’ listesinde yer alan ‘Beyaz Gemi’ gibi kitaplar da olmak üzere 20’yi aşkın eseri bulunuyor.

Türk Yayıncılar Birliği Avukatı Abdullah Egeli:
HİÇBİR KİTAP ORİJİNAL ESER SAHİBİNDEN İZİN ALINMADAN BASILAMAZ
Türk Yayıncılar Birliği olarak davayı takip ediyoruz. 1995 yılına kadar yabancı yazarlar için geçerli uygulama şöyleydi: Son 10 yıl içerisinde hiçbir yayınevi ya da şahıs o yazarı basmadıysa kitap tercüme edilip yayımlanabilyordu. Ancak 1995 yılında çıkan yeni yasaya göre yayınevleri yabancı yazarları basabilmek için varislerinden izin almalı, telif ücretini ödemeli. Yasa, bu yıla kadar telifsiz olarak basan yayınevlerine de bir yıl içerisinde baskı kalıplarının mühürlenmesi gerektiğini, satışları sona erdirmeleri gerektiğini söylüyor. Burada Ötüken Neşriyat’ın bu yasaya uymadığını görüyoruz. Daha önce Elips Yayınları ile Ötüken Neşriyat arasında yine böyle bir dava yaşanmıştı. 5846 nolu kanuna göre o davada verilen karar yanlıştı. Cengiz Aytmatov’un ya da diğer yabancı yazarların eserlerinin yayımlanabilmesi için eser sahiplerinden mutlaka izin alınması lazım. Bir kitabın orijinal eser sahibinden izin alınmadan basılması mümkün değil.