Yargıda yeni yol haritası
Güncelleme Tarihi:
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ‘Yargı Reformu Stratejisi Belgesi’ni açıkladı. Belgede, hâkim ve savcılara coğrafi teminat getirilmesi, hukuk fakültelerinin 5 yıla çıkarılması, avukatlara yeşil pasaport verilmesi, tutuklama tedbirinin ölçülü uygulanması, internet sitelerinin tamamına değil bir kısmına erişim engeli getirilmesi gibi önemli başlıklar yer aldı. Erdoğan, dün Beştepe’deki toplantıda 9 madde, 63 hedef ve 256 faaliyetten oluşan belgeye ilişkin özetle şunları söyledi:
ADALETİ ÇÜRÜK TOPLUM AYAKTA KALMAZ
“Tarih bize gösteriyor ki, adaletin güçlü, güçlülerin de adaletli olduğu toplumlar hızla büyür, kalkınır, zenginleşir. Buna karşılık, adalet temeli çürük olan hiçbir toplumun ve devletin, uzun süre ayakta kalma şansı yoktur. Adaletin küçüldüğü yerde zulüm büyüyor demektir. Bu reform belgesiyle, her ne kadar bize verilen sözler tutulmuyorsa da, AB tam üyelik sürecine bağlılığımızı da ifade etmiş oluyoruz. İfade özgürlüğünü, demokrasinin en önemli şartı olarak görüyoruz. Bu belgeyle, ifade özgürlüğünün güçlendirilmesi ve daha ileriye taşınması konusunda yeni yaklaşımlar ortaya koyuyoruz.
TUTUKLAMAYA YÖNELİK YENİ ADIM
Tutuklama tedbirinin ölçülü kullanılmasına yönelik yeni adımlar atıyoruz. İnternet üzerinden ifade özgürlüğü konusu, günümüzün önemli tartışma alanlarından biri haline gelmiştir. İfade özgürlüğüne ilişkin kararların istinaf aşamasından sonra bir de Yargıtay tarafından incelenmesini sağlayacağız. Tutuklamayı istisnai tedbir, tutuksuz yargılamayı asıl yöntem olarak görüyoruz. Bu anlayışla, tutukluluk tedbirine ancak zorunlu hallerde başvurulmasını sağlayacak değişiklikler yapacağız. Tutukluluk sürelerinin, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenmesini planlıyoruz. İnternet erişim engelleme usullerini gözden geçiriyoruz. Bu çerçevede, bir internet sitesinin tamamına değil, sadece engellenmesine karar verilen kısmına erişimin sınırlanmasına imkân verecek bir düzenleme yapılacaktır.
Hâkim ve savcılar için coğrafi teminat getiriyoruz. Mevcut tayin sistemi, mesleki verimliliği olumsuz etkiliyor. Coğrafi teminat, hâkim ve savcıların isteği olmaksızın çalıştığı yerden başka yere tayin edilememesi anlamına geliyor.
HUKUK FAKÜLTELERİNE 5 YILLIK EĞİTİM
Hukuk fakültelerinin eğitim süresi ve kontenjanları ile fakülteye girişte aranan başarı sıralaması ölçütünü yeniden belirliyoruz. Eğitim süresinin 5 yıla çıkartılması, kontenjanların azaltılması, başarı sıralamasının 190 binden 100 bine yükseltilmesi gibi düzenlemeler planlıyoruz. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı, önümüzdeki dönemin en önemli yeniliklerinden biri olacaktır.
HÂKİM VE SAVCI YARDIMCILIĞI GELİYOR
Reform belgemizde yer alan bir başka yenilik de, hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getiriliyor olmasıdır. Hâkim ve savcılar eğitimin ardından doğrudan kürsüye çıkmayacak, önce yardımcı olarak göreve başlayacaklar. Bu sürenin sonunda ikinci bir sınavla hâkimlik ve savcılık mesleğine geçecekler. HSK bünyesinde Yargıda Performans Ölçüm ve Takip Merkezi kuruyoruz. Uzun süren soruşturma ve davalar, bu merkezde oluşturulacak bir sistem vasıtasıyla takip edilecek. Hâkimleri ceza ve hukuk hâkimi olarak ihtisaslaştırıyoruz. Reform düzenlemesiyle birlikte, mesleğin başında hâkimleri ceza ve hukuk hâkimi olarak ayıracak ve alanlarında uzmanlaşmalarını sağlayacağız.
ÇEVRE VE İMAR İÇİN ÖZEL MAHKEMELER
Çevre, imar ve enerji gibi alanlarda davaların daha hızlı ve etkin yürütülmesini sağlamak için özel mahkemeler kuruyoruz. Adliye bulunmayan ilçelerde ve büyük havalimanlarında uzaktan görüntülü olarak ifade alınabilmesine imkân sağlayan SEGBİS sistemi kuruyoruz. Mahkeme nöbet sistemini geliştirerek, ceza mahkemelerinin 24 saat esasıyla hizmet vermesini planlıyoruz. Avukatların bilgi ve belge temin etmelerine ilişkin yasal yetkilerini genişletiyoruz. Avukatlık hizmetlerinin vergilendirilmesi konusunda da iyileştirici düzenlemeler yapıyoruz.
AVUKATLARA YEŞİL PASAPORT HAKKI
Çocuk mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda olduğu gibi, aile hukuku ve tüketici uyuşmazlıklarında da vekalet ücretinin KDV oranını indirmeyi planlıyoruz. Avukatlara da yeşil pasaport hakkı vererek, uluslararası faaliyetlerini kolaylaştırmayı hedefliyoruz. Ülkemizde görevsizlik ve yetkisizlik sebebiyle bozma kararı verilme oranı da oldukça yüksektir. Yeni bir sistem kurarak, bu tür olumsuzlukların önüne geçmeyi planlıyoruz. Tanıklığı zorlaştıran uygulama ve yaklaşımların ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.
SAVCILARIN TAKDİR YETKİSİ GENİŞLEYECEK
Cumhuriyet savcılarının takdir yetkileri genişletilecektir. Sistemi, mahkûmiyet ihtimali az olan davaların açılmaması yönünde geliştirmemiz gerekiyor. Ülkemizde de, ön ödeme ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi uygulamalarının genişletilmesine ihtiyaç bulunuyor. Bazı fiillere yönelik soruşturmaların, faille savcı arasında anlaşmayla sonlandırılabilmesini sağlayacağız.”
CEZADA PAZARLIK
“Bu uygulama, cezada pazarlık yönteminin bir modelidir. Türkiye’de bu yöntemi, kanunda yüksek ceza öngörülmeyen suçlar için getirmeyi planlıyoruz. Cumhuriyet savcılıklarının ve adli kolluğun güçlendirilmesine, aynı zamanda iddianamenin iadesi müessesesine de işlerlik kazandırılmasına ihtiyaç vardır. Bunun için iade kapsamı yeniden belirlenecektir. Ülkemizde, mevzuatın taranarak bazı fiillerin idari yaptırıma dönüştürülmesi, mahkemelerin iş yükünü azaltacaktır. Şahsa karşı işlenen, özellikle basit yaralama ve tehdit gibi suçların nitelikli hallerinin şikâyete bağlı hale getirilmesi planlanıyor. Suç teşkil eden bazı fiillerde daha hızlı ve basit bir usulle sanıkların doğrudan mahkeme önüne getirilmesi, bir an önce yargılamanın başlamasını sağlayacaktır.”
ÇOCUKLARA ÖZGÜ MEKANİZMA
“Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiiller, soruşturma ve kovuşturmaya konu edilmeden çocuklara özgü koruma mekanizmaları içerisinde değerlendirilecektir. Mevcut uygulamada kamu davasının açılmasının ertelenmesi, yetişkinler ve çocuklar için aynı hükümlere tabidir. Bu uygulamanın çocuklara yönelik kısmı genişletilecektir. Ayrıca, çocuklar hakkındaki davaların ilk derece yargılamalarıyla istinaf ve temyiz incelemeleri öncelikli olarak yapılacaktır. Şiddet içermeyen bazı suçlardan hükümlü olan yaşlı, hamile ve çocukların cezalarının evde infazına imkân tanınacaktır. Çocukla şahsi münasebet kurulmasına yönelik kararların infazında, daha insani ve çocuğa uygun yöntemler geliştirilecektir. Noter yardımcılığı ihdası edilerek, noterliğin asli bir meslek haline gelmesi sağlanacaktır. Noterliklerin sayısı da arttırılacaktır. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri yaygınlaştırılacak, cezada uzlaştırmanın kapsamı genişletilecektir. Mahkeme temelli aile arabuluculuğu uygulaması getirilecektir. Yargı harçlarında da basitlik ve sadelik sağlayacak düzenlemeler yapılacaktır.”
PASAPORT SOHBETİ
CUMHURBAŞKANI Erdoğan, belgeyi açıkladığı program sonrası Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu’yla sohbet etti. Feyzioğlu, yeşil pasaportun 15 yıllık avukatlara verilmesini istedi. Erdoğan’dan, “20 yıllık avukatlara verelim” yanıtını alan Feyzioğlu da “Ağanın eli tutulmaz” diyerek bunu uygun bulduğunu gösterdi.