Çanakkale’deki küçük depremler bize ne anlatmak istiyor? ‘Kuzey Anadolu Fayı’nın güney kolunda kırılmamış faylar var, 7 üzeri deprem bekliyoruz’ I 3 SORU 3 YANIT
Güncelleme Tarihi:
Çanakkale’de Biga merkezli küçük depremlerin son üç gündür ardı arkası kesilmiyor. Bölgede bugün henüz bu saate kadar bile 35’ten fazla küçük deprem meydana geldi. Küçük depremler bize ne anlatmak istiyor? Çanakkale ve İstanbul başta olmak üzere Marmara için büyük bir depremin tetikleyicisi olabilir mi? 3 kritik soruda Biga merkezli küçük depremleri ve risklerini inceledik
Çanakkale’de son üç gündür Biga merkezli sayısız küçük deprem meydana geliyor. En son 1912 yılında Ganos fayında meydana gelen 7,4’lük depremle sarsılan Çanakkale’de üç gündür durmadan devam eden küçük depremlerin, yaşanacak büyük bir depremin habercisi olup olmadığı merak ediliyor.
Çanakkale 9 Ağustos 1912’de meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki Mürefte-Şarköy depremiyle sarsıldı. Büyük yıkım alanı Şarköy ve Mürefte olduğundan deprem Mürefte Şarköy Depremi olarak anılsa da esas yeri Gaziköy ile Kavak arasında bulunan Ganos fayıydı. 12 bin 600 yapının yıkıldığı depremde, 216 kişi hayatını kaybetti. Kuzey Anadolu Fayı’nın kuzey kolunun batı ucu olan Ganos fayı, kuzeyde Saroz Körfezi’nde Gökçeada’dan başlayıp Marmara Adası’nın kuzeyine hatta Tekirdağ’ın güneyine doğru uzanıyor.
-- Çanakkale’de neden son günlerde bu kadar sık küçük deprem oluyor?
-- Bu depremler Kuzey Anadolu Fayı’nın (KAF) güney kolunda meydana gelecek yıkıcı bir depremin habercisi mi?
-- Beklenen İstanbul depremini etkiler mi?
Konuyla ilgili en merak edilen ve endişe uyandıran üç kritik detayı Jeoloji Mühendisleri Odası Deprem Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Süleyman Pampal ile Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şerif Barış'a sorduk.
GÜNEY KOLDA 6-7 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM ÜRETECEK KIRILMAMIŞ FAYLAR VAR
1- Çanakkale’de neden son günlerde bu kadar sık küçük deprem oluyor?
"Son günlerde sıkça deprem olan Biga civarı, Kuzey Anadolu Fayı’nın güney kolu dediğimiz yerin devamı niteliğindedir. Güney kol, Sakarya Gölyaka civarından başlıyor, Pamukova, İznik, Gemlik, Bandırma ve Erdek’ten bir diresek çizip Biga’dan geçiyor ve Edremit Körfezi’ne uzanıyor" diyen Pampal şu bilgileri verdi:
-- Güney kolda yakın dönemde üç tane büyük deprem meydana geldi. 1944’te Edremit Körfezi’nin güneyinde Bayramiç civarında 6,8’lik bir deprem oldu. 1953’te Yenice’de 7,2 ve 1964’te ise Gönen’de 7 büyüklüğünde deprem meydana geldi.
-- Küçük depremler bu bölgede her zaman oluyor. Şu anda biz Çanakkale civarını konuşuyoruz ama Batı Anadolu çok sık deprem olan bir bölge. Son günlerde çok fazla küçük depremin olduğu bölgede ise hala 6-7 büyüklüğünde deprem üretecek kırılmamış faylar var.
2017'DE 34 BİN DEPREM OLDU, KİMSENİN HABERİ OLMADI
Şerif Barış ise mikro olarak adlandırılan küçük depremlerin sismolojik açısında olağan olduğunun altını çizdi.
Barış, "Türkiye bir deprem ülkesi. Türkiye'nin farklı bölgelerinde zaman zaman küçük depremlerin sayısı artar zaman zaman da bazı yıllarda bazı deprem sayılarında artışlar olabilir. Örneğin yaklaşık 15-20 binden 40 bine kadar olan depremlerin olduğu yıllar olur. Mesela 2017 yılında Türkiye ve yakın çevresinde 34 bin deprem oldu, kimsenin haberi yoktu. 2016 yılında ise bu rakam 20 bin civarındaydı. Biz deprem sayılarını yıllara bölüp ortalamaya bakarız ama ayrıntılı incelendiğinde zaman zaman bazı bölgelerde küçük deprem etkinliğinin sıklaştığını ve sonra normale döndüğünü söylemek mümkün. Çanakkale'de Biga merkezli olan bu mikro depremler de bizim için sismoloji açısından olağandır" dedi.
ÖNCÜ DEMEK DOĞRU OLMAZ AMA...
2- Yaşanan bu küçük depremler Kuzey Anadolu Fayı’nın güney kolu için büyük depremin habercisi mi?
Şerif Barış bu soruya, "Bu tür depremlere bakarak bir bölgede büyük deprem olacağını her zaman söylemek mümkün değildir. Çünkü burada karıştırılan kavram depremlerin öncü karakteri olup olmadığıdır. Aktif fay zonlarında küçük küçük depremler sürekli olur. Bu küçük depremlerin sayılarına bakarak arkasından olabilecek büyük depremi tahmin etmek hem doğru değildir hem de mümkün değildir" cevabını verdi.
KÜÇÜK DEPREMLER BİZİ UYARIYOR, ‘BÜYÜK DEPREM GELEBİLİR’ DİYOR
Süleyman Pampal ise "Öncü deprem şeklinde nitelendirmek çok doğru olmaz. Küçük depremler büyük depremi tetiklemesi de söz konusu değil. Ancak şunu söyleyebiliriz ki; bu depremler bölgenin hareketli, aktif olduğunu gösteriyor. Bu da demek oluyor ki küçük depremler bizi uyarıyor, 'Büyük deprem gelebilir' demek istiyor. Büyük deprem ne zaman olur bunu bilemeyiz" dedi.
BÜTÜN MARMARA ETKİLENECEK
Pampal şöyle devam etti:
"Şunu söyleyebiliriz ki KAF’ın güney kolu için zaten büyük bir deprem bekleniyor. Bu kolda meydana gelecek büyük deprem bütün Marmara’yı etkileyecek. Güney kolda yaşanacak yıkıcı bir deprem başta Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Yalova’yı etkiler. Kuzeyde ise Tekirdağ ve İstanbul’a kadar etkileri uzanır.
Kuzey Anadolu Fayı’nın güney kolu Gölyaka civarından başlayıp Çınarcık’tan geçiyor. Pamukova, Gölyaka, İznik, Gemlik üzerinden Biga’ya giden güney kolunun parçaları var. Bu arada Sakarya ile Gönen arasında da kırılmamış, 7 ve üzeri deprem üretecek faylar var.
Prof. Dr. Süleyman Pampal'7 ÜZERİ BİR DEPREM DİĞER FAYLARI DA ETKİLEYECEKTİR'
3- Güney kolunda meydana gelecek yıkıcı bir deprem, beklenen büyük İstanbul depremini tetikler mi?
Süleyman Pampal, KAF'ın güney kolunda büyük bir deprem olursa, beklenen İstanbul depremini etkilemesinin mümkün olduğunu söyledi ve ekledi:
-- Bunun örneğini 6 Şubat’ta yaşadık. Birbirine yakın ama farklı parçalarda olan faylardan biri, diğerinde meydana gelen büyük depremden etkilendi ve aynı gün yıkıcı bir deprem üretti.
-- Ama şunu belirmekte fayda var; bizler zaten kuzeyde bir tetiklenme olmasa da deprem yaşanacağını biliyoruz. Orta Marmara fayının herhangi bir tetikleyiciye ihtiyacı yok. En son 1766’da kırılan ve İstanbul’u yıkan Orta Marmara fayının enerjisini tamamladığı, sismik boşluk konumunu kazandığı ve kırılmaya yakın olduğu görülüyor.
-- Ancak KAF’ın güney kolunun da 7’den büyük deprem üretme potansiyeli var. Bu kolda uzun yıllardır kırılmamış parçalar söz konusu. Bunlardan herhangi biri kırıldığı anda meydana gelen 7 üzeri bir deprem, diğer fayları da etkileyecektir.