Ondan yaşadıklarını anlatmasını istemeyin

Uzmanlara hem maddi hem de manevi açıdan büyük kayıplar yaşayan depremzedelere gittikleri, sığındıkları yerlerde nasıl destek olunabileceğini sorduk. Depremzedelerin üzgün, öfkeli, kaygılı, durgun ya da tedirgin ruh hali içinde olabileceklerini söyleyen uzmanlar, önerilerini şöyle sıralıyor:

ACINI BÜYÜKLÜĞÜNÜ VURGULAMAYIN
Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Serkan Denizli:
1- Destek olmak için sürekli konuşup bir şeyler söylemek zorunda değilsiniz. Karşınızdakinin sessizliğine saygı duyun ve anlatmadıkça siz anlatmasını istemeyin, detayları ve olayları sormayın.
2- Onu dinlerken duygularınızı açıkça dışa vurabilirsiniz, birlikte üzülüp ağlayabilirsiniz. Ancak acıyı daha derinleştirecek yorumlar yapmaktan, acının büyüklüğünü sürekli vurgulamaktan kaçının.
3- Eğer size sarılırsa siz de ona sarılın, elinden tutun iyi gelecektir ama bunu onun istediğinden emin olmadan siz başlatmayın.
4- İhtiyaç hissettiğinde eğer gerçekten olabilecekseniz, ona destek olmaya hazır olduğunuzu belirtebilirsiniz. Bu destek duygusal da olabilir, yaşamını düzene koyarken ihtiyacı olan destekler de olabilir. Ancak, “her şey hallolur”, “her şeyi aşarız” gibi ifadelerden sakının.

KENDİ HİKAYENİZİ ANLATMAYIN
5- “Çok şükür sana ya da yakınlarına bir şey olmadı” şanslısın gibi ifadeler kullanmayın.
6- “Demek ki yaşanacakmış” gibi, “kaderde bu da varmış, “bu da senin sınavınmış” gibi acısını anlamaktan uzak ifadelerden kaçının.
7- Daha kötü durumda olanları örnek göstererek bu durumda da olabilirdin, yine de durum çok kötü değil gibi umut vermeye çalışan ancak empatik olmayan yaklaşımlar göstermeyin.
8- Kendi hikâyenizi ya da başkalarının yaşadıklarını anlatmayın. Yaşadığınız kayıpları veya mesela önceki depremde başınıza gelenleri anlatmak sizin ihtiyacınızı karşılar, karşıdakinin değil.
9- Üzülme, ağlama, güçlü ol, aileni ve çocuklarını düşün gibi duygularını paylaşmaktan çok bastırmaya davet eden davranışlardan uzak durun.
10- Farklı yerlere götürmeye çalışmak, dikkatini başka yöne çekmek için ilgisiz konulardan sohbetler açmak gibi davranışların da onun için bir faydası olmayacaktır.

UZMANA YÖNLENDİRİN
Dr. Ayşen Köse (Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı)
Güvenlik hissinin kaybı, bu süreçte yaşanan en derin duygulardan biridir. O nedenle, afet bölgesinden tahliye edilen depremzedelere destek olurken sadece yapabileceğimiz sözleri vermek önemli. Zira, söz verip yapmamak kaybolan güvenlik hissinin derinleşmesine neden olabilir. Engelli çocuğu, hastası ya da başka sebeplerle özel bakım gerektiren bireyleri olan ailelerin destek ihtiyacının daha fazla olabileceğini göz önünde tutmak ve onlara yönelik destek mekanizmaları oluşturmak oldukça değerli. Deprem olduğu günden bu yana, depremzedeler için gönüllü, ücretsiz, online ya da yüz yüze psikososyal destek vereceğini duyuran pek çok kurum oldu. Depremzedelerin kendileri bu kurumlara ulaşmakta güçlük çekebilirler ya da bunların farkında olmayabilirler. Ruh sağlığına yönelik bu hizmetlere ulaşmalarını sağlamak çok kıymetli bir yardım olabilir.

İLK MÜDEHALE ÖNEMLİ
PSİKOLOJİK İLK YARDIMLA İLGİLİ 6 SORU 6 CEVAP
“Psikolojik ilk yardım, travmaya maruz kalan bireylerde ortaya çıkan stresi azaltmak ve uzun vadeli uyumu ve başa çıkmayı artırmak için en uygun yöntem” diyen Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Engin Deniz , ilk müdahalenin önemli olduğunu belirtti. Prof. Dr. Deniz psikolojik ilk yardımla ilgili 6 soruya şöyle cevap verdi:

Psikolojik İlk Yardım (PİY) nedir?
Müdahaleci olmayan, pratik bakım ve destektir. Bireylerin kriz ya da travmatik bir olay sonrası ihtiyaçlarını ve endişelerini değerlendirir. Bireyleri dinlemeyi, ancak onları konuşmaya asla zorlamamayı kapsar.

PİY ne değildir?
Kişilerden başlarına ne geldiğini analiz etmelerini ya da zaman ve olayları sıralamalarını istemek değildir.

PİY hedefleri nelerdir?
Travmaya maruz kalan bireylerle, yönlendirici olmadan, şefkatli bir şekilde ve insancıl bir iletişim kurmak, olaydan etkilenenlerin fiziksel ve duygusal rahatlığını sağlamak, acil ihtiyaçlarını ve endişelerini gidermeye yardım etmek için pratik yardım sunmak gibi hedefleri vardır.

PİY kimler içindir?
Stres altındaki tüm yaş gruplarındaki bireyler için uygulanabilir.

PİY nerede verilir?
PİY, yeterince güvenli olan; krizden etkilenen kişinin mahremiyetini ve haysiyetini korumak için uygun olan her yerde verilebilir.

PİY ne zaman verilir?
Olayın ne kadar sürdüğüne ve çeşidine göre bazen günlerce ya da haftalarca sunulabilir.