Şi-Zelenski görüşmesi tartışma tetikledi... Çin, Ukrayna’da arabulucu olur mu

İŞGALİN başından beri Rusya yanlısı tutum almakla eleştirilen Çin’in Devlet Başkanı Şi Cinping’in önceki gün Ukraynalı mevkidaşı Volodimir Zelenski ile ilk telefon görüşmesini yapması yeni bir tartışmayı tetikledi. Daha önce mart ayı içinde gerçekleşmesi beklenen gecikmiş görüşme sonrası Pekin’in tarafları bir ateşkese ikna edip edemeyeceği tartışılıyor. Bu anlamda Şi-Zelenski görüşmesinde somut adımlar da atıldı.

ELÇİLER GÖREVLENDİRİLDİ

Karşılıklı güven ve diyalog tesisi için Kiev yönetimi, 2021’den beri boş duran Çin Büyükelçiliği koltuğunu doldurma kararı aldı. Zelenski, eski Sanayi Bakanı Pavel Ryabikin’i Çin’e büyükelçi olarak atadı. Ülkenin Pekin’deki eski diplomatı Sergey Kamışev, 2021 yılında 64 yaşında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetmiş, sonrasında yeri doldurulmamıştı. Çin de 2009-2019 yıllarında Rusya’da büyükelçilik yapan diplomat Li Hui’yi savaşa bir çözüm umuduyla Ukrayna’ya özel temsilci olarak atadı. Hui zamanında Rusya lideri Vladimir Putin’in elinden “dostluk” nişanı almıştı. Bu arada görüşmenin, tam da Çin’in Fransa Büyükelçisi Lu Shayi’nin “Eski Sovyet cumhuriyetleri tam bağımsız devletler değildir. Kırım yarımadası da Rusya’nın” şeklindeki açıklamalarının tartışıldığı bir dönemde gerçekleşmesi dikkat çekti.

PEKİN’DEN DENGE ARAYIŞI

Uzmanlara göre Şi Cinping’in Kiev’e elçi gönderme planının arkasında, Moskova’ya verdiği desteğe yönelik Batı ülkelerinden gelen eleştirileri savuşturma niyeti ve diplomatik bir güç olarak etkinliğini arttırma hedefi var. Şi, Kremlin’i ABD’nin küresel hâkimiyetine karşı koyabilecek bir ortak olarak görüyor ancak diğer yandan Batı ile ekonomik ilişkilerinin zarar görmesinden endişe ediyor.

TARAFLAR HAZIR DEĞİL

Ancak önümüzdeki haftalarda çatışmaların şiddetleneceği beklentisiyle cephede tahkimatları arttıran tarafların, henüz savaşmayı bırakmaya hazır olmadığı değerlendiriliyor. Şi, bu görüşmeye de zemin oluşturan ve geçen şubatta ilan ettiği 12 maddelik barış önerisinde, büyük ölçüde Rus tezlerine destek verirken, savaştan Batı’yı sorumlu tutuyor. Ayrıca Pekin’in görüşme sonrası Çin lideri Şi Cinping’e atfen yaptığı “Bu savaşın kazananı olmaz. Nükleer savaş ise tüm dünyayı yok eder. En iyi yol müzakere” şeklindeki sözleri kimi uzmanlar tarafından “Ukrayna, savaşta ısrar ederse Rusya nükleer silaha başvurabilir” diye yorumlandı ve Kiev’e bir uyarı niteliğinde olduğu belirtildi.