Prof. Dr. Banu Coşar

Sosyal medyada göz yogası sıklıkla karşımıza çıkıyor… Peki göz yogası gerçekten iddia edilen yararları sağlıyor mu? Diğer yoga asanaları (duruşları) göz sağlığımızı nasıl etkiliyor?

Göz yogası, göz yorgunluğunu azaltıyor

International Journal of Yoga dergisinde 2020 yılında göz yogasının etkilerini araştıran bilimsel bir çalışma yayınlandı. Bu çalışmaya 32 üniversite öğrencisi dahil edilmiş ve öğrenciler 16’şar kişilik iki gruba ayrılmıştı. Gruplardan birinin 6 hafta boyunca yoga göz egzersizleri yapması sağlandı. Diğer grup ise yoga göz egzersizi yapmadı. Daha sonra her iki gruptaki göz yorgunluğu belirtileri değerlendirildi. Yoga göz egzersizi yapanlarda göz yorgunluğu belirtilerinin azaldığı saptandı, diğer grupta ise göz yorgunluğu belirtileri hayli fazla idi. Çalışmanın sonucunda, yoga göz hareketlerinin göz kaslarını çalıştırarak göz yorgunluğu belirtilerini ve göz çevresinde ağrı şikayetini azaltmaya yardımcı olduğu saptandı.

Göz yogası miyopi, hipermetropi ve astigmatizmayı düzeltmez

Göz yogasının miyopi, hipermetropi ve astigmatizma gibi göz bozukluklarını düzelttiği iddiası doğru değildir.
Ayrıca göz yogası iddia edildiği gibi göz kuruluğuna iyi gelmez ve gözaltı morluklarını azaltmaz.

Kimi yoga asanaları (duruşları) göz tansiyonunu yükseltiyor

2023 yılında yayınlanan bir bilimsel çalışmada ise yoga duruşlarının sağlıklı bireylerde göz tansiyonu üzerindeki etkileri araştırıldı. Bu çalışmaya yoga yapan 107 gönüllü alındı. Bu gönüllüler 12 hafta boyunca haftada en az 5 gün yoga yapmaktaydılar. Çalışmaya katılmadan önce ve çalışma boyunca 4 haftada bir her duruş öncesi ve sonrasında göz tansiyonları ölçüldü. Duruşların kimileri (“sun salutation, skull shining breath, downward facing dog, standing forward bend, legs up the wall pose”) , derin meditasyon ve alternatif nefes teknikleri göz içi basıncında düşüş sağladı. Ama yoga baş üstü duruşu, körüklü nefes ve nefes kontrolü; geçici olarak göz içi basıncını yükseltti.

Günümüzde göz lazer tedavileri çok yaygın olarak uygulanıyor… Miyopi, hipermetropi ve astigmatizma gibi göz bozuklukları lazer ile başarıyla tedavi ediliyor. Bu hafta göz lazer tedavileri ile ilgili İnternet arama motorlarında en çok sorulan soruları derledim ve cevapladım.

1. Göz lazer tedavisinin etkisi ömür boyu sürer mi?

Göz lazer tedavisinden sonra 3 ay içinde iyileşme tamamlanır ve dereceler sabitlenir. Ancak çok fazla dijital ekran kullanımı olanlarda veya okuma gibi yakın görme aktivitelerini çok yapanlarda; yıllar içinde tekrar miyopi oluşabilir. Miyopi tekrar oluşsa bile, ilk tedavi olunan seviyede değil; daha küçük derecelerde oluşacaktır.

2. Göz lazer tedavisi kaç dakikada yapılır?

Benim en tercih ettiğim yöntem olan iLASIK tedavisi iki göz için toplam 15 dakika kadar sürer. No touch gibi PRK yöntemleri ise iki göz için toplam 10 dakika kadar sürer.

3. Göz lazer tedavisinden sonra ne zaman net görme başlar?

iLASIK yönteminde, görme tedaviden 3-4 saat sonra netleşir. (No touch gibi PRK yöntemlerinde ise ilk 3-4 gün gözünüzde koruyucu bir kontakt lens olur ve bu sürede görmeniz tam net olmaz. Görmenin tam netleşmesi birkaç hafta sürebilir. Ama 1 ay sonunda iLASIK ile PRK aynı seviyede görüş sağlar.)

4. Göz lazer tedavisi acıtır mı?

Gözlerde kaşıntı ve kızarıklığa yol açan göz alerjileri (alerjik konjonktivit) bugünlerde hayli yaygın… Alerjiye yol açan polen, küf, toz veya evcil hayvan tüyü gibi maddelere “alerjen” adı verilir. Alerjenler, göz kapakları ve gözlerde kaşıntı, kızarıklık ve şişmeye yol açarlar. Ayrıca gözlerde yanma ve yaşarmaya neden olabilirler.

Göz alerjisi olan kişilerin genellikle burun alerjisi de (alerjik rinit) vardır.

Alerjenlerden nasıl kaçınabilirsiniz?

Göz alerjilerini tedavi etmenin anahtarı, soruna neden olan madde (alerjen) ile teması önlemek veya sınırlamaktır.
Neye alerjiniz olduğunu, alerji uzmanının yaptıracağı cilt veya kan testleri ile öğrenebilirsiniz…

Polenlerden kaçınmak için:

• Polene alerjiniz varsa, polen sayısının en yüksek olduğu zamanlarda (sabah ve akşamüstü) dışarı çıkmaktan kaçının.

• Polenlerin etrafa savrulduğu rüzgarlı havalarda, dışarı çıkmayın.

• Polenlerin gözlerinize girmesini azaltmak için dışarıdayken gözlük takın.

Yüzmek, harika bir egzersiz ve serinlemenin rahatlatıcı bir yolu… Ama sudaki klor, tuz ve mikroplar gözlerimize zarar verebiliyor…

Havuz suyundaki klor “kimyasal konjonktivit”e yol açabilir

“Gözyaşı filmi” adı verilen ince bir gözyaşı tabakası gözümüzün ön yüzeyini kaplar. Bu gözyaşı filmi; gözlerimizi nemli, pürüzsüz ve berrak tutar.

Havuz suyunu temiz tutmak için kullanılan klor ve diğer kimyasallar ise gözyaşı filmini yıkayarak, gözlerde rahatsızlık ve kızarmaya yol açabilir. Bu duruma “kimyasal konjonktivit” adı verilir. Sık yüzmek, görüşte geçici bir bulanıklaşmaya da yol açabilir.

Havuz suyundaki mikroplar “mikrobik konjonktivit”e yol açabilir

Klor sudaki çoğu zararlı mikroorganizmayı öldürür ama adenovirüs gibi bazı virüsler ve kimi bakteriler klorlu suda hayatta kalabilir ve enfeksiyona neden olabilir.

Havuzda gözünüzü açmak gözünüze zarar verir mi?

Havuzda kısa bir süre yüzmek ve havuzun dibinden bir şey almak göze belirgin bir zarar vermez… Ancak daha uzun süre yüzecekseniz, yüzücü gözlüğü takmanızı tavsiye ederim.

Yaz mevsimi genellikle güneşte uzun saatler anlamına gelir. Çoğu insan güneş kremi uygulayarak cildini korumayı hatırlar ama ne yazık ki güneşin ultraviyole ışınlarının gözleri için oluşturabileceği tehlikelerin farkında değil…

Güneş gözlüğü takmadan güneşe her çıktığınızda, aşağıda başlıcalarını sıraladığım göz hastalıkları için riskinizi artırırsınız:

- Katarakt (gözün içindeki lensin şeffaflığını yitirmesi)

- Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı (görme merkezinde bozulma)

- Pterjiyum (göz yüzeyinde et yürümesi)

Her yaştan insan –özellikle de bebekler ve çocuklar- dışarıdayken gözlerini korumak için güneş gözlüğü takmalıdır.

Güneş gözlüğü satın almadan önce UV derecesini kontrol etmeyi unutmayın: %100 UV veya UV400 koruması sağlayan veya hem UV-A hem de UV-B ışınlarını engelleyen güneş gözlüklerini seçtiğinizden emin olun.

Güneş ışığı; yüksek rakımlarda, sudan/buzdan/kardan yansıdığında ve saat 10 ile 16 arasında en kuvvetlidir. Ama bulutlu havalarda da güneş ışınlarının bulutların arasından geçerek zarar verebileceğini unutmayın...

Sigara içmek dünyada her yıl 7 milyon ölüme yol açıyor. Sigara içenler, içmeyenlere kıyasla 10 yıl daha erken ölüyor. Sigara, göz sağlığımızı da olumsuz etkiliyor…

Sigara, yaşa bağlı sarı nokta hastalığı ve katarakt riskini artırıyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre yaşa bağlı sarı nokta hastalığı; sigara içenlerde içmeyenlere kıyasla 5.5 yıl önce gelişiyor. Ayrıca yaşa bağlı sarı nokta hastalığı gelişme riski sigara içenlerde 4 kez artıyor.

Ancak kendisi sigara içmediği halde sigara dumanına maruz kalanlarda da yaşa bağlı sarı nokta hastalığı riski 2 kez artıyor.

Ayrıca, sigara içenlerde katarakt gelişme riski de içmeyenlere kıyasla 2-3 kat daha fazla...

Elektronik sigara masum değil

Elektronik sigara da gözlerimize zararlı…

Elektronik sigara içindeki maddeler; serbest radikaller ve stabil olmayan atomların üretimini

Gözlerin arkasındaki basınç hissi; göz yuvalarının hemen arkasında, kafada bir zonklama, baskı veya sıkışma gibi hissedilebilir.

Göz arkasındaki basınç hissinin en sık nedenleri şunlardır:

• Baş ağrısı: Özellikle gerilim tipi baş ağrısı ve migren, göz arkasında basınç hissine neden olur.

• Gözleri yormak: Uzun saatler ekran karşısında çalışmak, gerekli olduğu halde gözlük kullanmamak veya gözlük derecelerinin yetersiz olması gibi nedenler; göz arkasında baskı hissine yol açabilir.

• Sinüzit: Gözlerimizin ve burnumuzun yakınında “sinüs” denen içi hava dolu boş alanlar vardır. Bu alanların iltihaplanmasına “sinüzit” denir ve göz arkasında basınç hissi yaratabilir.

• Diş sorunları: Diş ağrısı, gözün arkasında ağrı veya basınç olarak hissedilebilir.

• Açı kapanması glokomu: Göz tansiyonu (glokom) hastalığının çeşitli tipleri vardır. En sık glokom tipi olan açık açılı glokomda ağrı izlenmezken; “açı kapanması” denen glokom tipinde gözde ve göz arkasında basınç hissedilir.

Göz arkasında basınç hissedersek ne yapmalıyız?

Miyopi, uzağı görememeye yol açan bir göz kusurudur. Miyop olan insan sayısı endişe verici bir hızla artıyor… 2000 yılında dünya nüfusunun yaklaşık %25'i miyoptu. Araştırmalar, 2050 yılına kadar dünya nüfusunun kabaca yarısının miyop olacağını gösteriyor… Miyopi genellikle çocuklukta başlar ve 18-21 yaşa dek ilerler.

Miyopinin gelişimi ve ilerlemesi, çeşitli faktörlerden etkilenir:

• Genetik: Bir kişinin ebeveynlerinden biri miyop ise, miyop olma riski üç kat daha fazla olabilir. Her iki ebeveyn de miyopsa, altı kat daha fazla riskleri olabilir.

• Yakına bakmak: Okuma ve dijital ekran süresi gibi uzun süreli yakın çalışma, miyop olma ihtimalinin daha yüksek olmasıyla ilişkilidir.

Miyopiyi kontrol etme

Miyopinin ilerlemesini yavaşlatmak için:

• Çocuklarda gözlük derecesi TAM verilmeli, yani derece DÜŞÜK TUTULMAMALI.

• Miyopi kontrol gözlükleri – Belirli bifokal, progresif diğer özel olarak tasarlanmış gözlük camları miyopi ilerlemesini yavaşlatabilir.