Yeni yılda bol şans ve para ama hepsinden önemlisi sağlık, mutluluk ve huzur dileklerimle...
1. İLAVE İŞ
Reklam Ajansı: DDB, New York, ABD
“İlave iş yapmadan ilave para kazan.”
2. O DERECE
Alkollü sürücünün kaza yapmasının, kendisinin ve başkalarının hayatını riske sokmasının iki temel sebebi var: İçkinin insan üzerindeki uyarıcı ve uyuşturucu etkileri.
Uyarıcı etkiler psikolojik olanlar. Daha ilk bardakla birlikte kişide çekingenlik azalması görülüyor. Aynı zamanda korkunun azalması ve aşırı özgüven hissi doğuyor. Böyle bir ruh halinde direksiyon başına geçen kişi risk almaya yönelik davranışlar sergiliyor.
Ardından, kandaki alkol miktarının artmasıyla, uyuşturucu etkiler başlıyor. Kişinin denge, görme ve işitme gibi fonksiyonlarında azalmalar ortaya çıkıyor, kas kontrolü ve dikkat gibi çok önemli duyu ve kontrol kabiliyetleri azalıyor.
Doğrudan insan hayatını ilgilendiren bu çok önemli sorunun önüne geçilmesinde yapılması gerekenlerden biri de insanların bilgilendirilmesi. İçki tükettikten sonra direksiyon başına geçmenin insan hayatına mal olacağı bilincinin çok daha yaygınlaştırılması gerekiyor.
Bu bilinç seviyesinin yaratılmasında reklamcılara da görev düşüyor. Aşağıda içkili otomobil kullanılmasının tehlikesini vurgulayan ve asla yapılmaması gerektiğini söyleyen, çeşitli ülkelerde yayınlanmış reklam örneklerini görebilirsiniz.
1. RUS RULETİ
Reklam Ajansı: Lowe GGK, Avusturya
Türkiye’de yasalar izin vermediği için yapılamayan doğrudan tüketiciye yönelik reçetesiz ilaç reklamı, pek çok ülkede yaygın ve serbest bir uygulama. Bu pazarlarda ilaç üreticilerinin tüketicileri bilgilendirmek için başvurdukları temel yollardan biri de reklam. Ne var ki reçetesiz ilaç reklamı yoğun tartışılan bir konu. Bir bakış açısı, tüketicinin bilgilenme hakkı nedeniyle reçetesiz ilaç reklamlarının serbest olmasını savunurken diğer bakış açısı ise gereksiz veya aşırı ilaç kullanıma neden olabileceği için bu reklamlara karşı.
Ülkeden ülkeye farklı kurallar söz konusu olsa da, bu tür reklamların sadece reçeteye ihtiyaç duyulmadan tezgah üstü satılan ilaçları kapsadığı söylenebilir. Bu pazarlarda ağrı kesiciden öksürük şurubuna kadar pek çok farklı ilacın reklamını görmek mümkün.
Aşağıda çeşitli ağrı kesici ilaç reklamlarından 60 ilan içeren 21 farklı kampanya örneği yer alıyor. Baş ağrısı gibi son derece sıkıcı bir konu olmasına rağmen bu reklamların yaratıcıları, hedef kitlelerine mesajlarını verirken dikkat çekici, farklı ve kimi zaman eğlenceli yollar bulmayı başarmışlar.
1. İŞ AĞRILARINA
Reklam Ajansı: BBDO, Şili
Osmanlı’da devlet ve bürokrasi nezdinde yılbaşına ilgi, bazı kaynaklara göre 1800’lerin başından itibaren başlar. Bir kaynağa göre 1829’un yılbaşı günü İstanbul’daki İngiliz elçisinin Haliç’te bir gemide verdiği baloya Osmanlı devlet adamlarının katıldığı yer alır.
Yatsı namazını Tersane Divanhanesi’nde kılan Osmanlı paşalarının sandallarla balonun verileceği gemiye gidip yılbaşı kutlamasına katıldıkları ve ertesi gün Serasker Hüsrev Paşa’nın kendisine baloyu soran Kazasker Yahya Bey’e, katıldığı balonun kâfir işi olduğunu ancak resmi görevi dolayısıyla katılmak zorunda olduklarını anlatır.
Toplumsal Tarih Dergisi’nde Osmanlı’dan günümüze yılbaşı kutlamaları şöyle anlatılır:
“Refik Halid Karay, Müslüman halkın yılbaşı eğlenceleriyle işgal ve mütareke devirlerinde tanıştığını söyler. Yabancı ordu komutanlarının düzenlediği kutlamalarla İstanbul halkı saat 24:00’de ışıkların söndürülmesiyle tanışır.
Miladi takvime geçilen 1926 yılını 1927’ye bağlayan gün hafta sonuna, yani cumaya denk gelmişti. O yıl yapılan eğlenceler büyük ilgi gördü. Elektrik idaresi ilk kez o gece kentin ışıklarını bir dakika söndürme geleneğini başlattı.
İlk özel yılbaşı piyangosu 1931 yılında ‘Teyyare Piyangosu’ adıyla düzenlendi.”
Firmaların gazetelere yeni yıl kutlama ilanları vermeleri de eski bir gelenek. Hürriyet gazetesinin yayınlanmaya başladığı 1948 yılından itibaren sayfalarında bu tür ilanlara rastlamak mümkün. Aşağıda 65 yıl öncesinden itiraberen onar yıllık dilimler halinde çeşitli nostaljik yeni yıl kutlama ilanı örnekleri görebilirsiniz.
1950’ler
Yeni yılın ilk gününe özel anlam yüklenerek kutlanması tarih öncesi çağa kadar dayanır. Yeni yıl kutlamaları hemen hemen bütün toplumların geleneklerinde mevcuttur. Güneş veya ay takvimini esas alan toplumlarda, yılın çeşitli mevsimlerine bağlı ve genellikle tarımsal faaliyetlere odaklanan farklı yılbaşı günleri görülür.
Antik Roma’da yılbaşının M.Ö. 45’den beri kutlandığı bilinmektedir ve erken dönem Roma mitolojisinde yılbaşı, kapıların ve başlangıçların tanrısı Janus’a atfedilir.
Orta Çağ’dan itibaren Hıristiyanlığın etkisiyle Noel’le birlikte kutlanmaya başlanmış olsa da günümüzde yılbaşı dini kimlikten büyük ölçüde sıyrılmış sayılabilir. Artık miladi takvimi esas alan bütün toplumlarda yeni yılın başlangıcı anısına kutlanan bir gündür. Bu günde insanlar yeni yıla yönelik sağlık, refah, huzur ve barış beklentilerini dile getirmektedirler.
Toplumsal kültürün bir parçası olan yılbaşı bu özelliği ile doğal olarak markaların ve dolayısıyla reklamcıların da ilgi alanındadır. Aşağıda çeşitli markalara ait farklı ülkelerden yeni yıl içerikli çeşitli reklam örnekleri görebilirsiniz.
1. THY
Reklam Ajansı: McCann İstanbul
“Dilediğiniz yerde mutlu yıllar”
Bugün büyük ölçüde yılbaşı ve yeni yıl hediyesi ile özdeşleşmiş olan, Batı kültürünün önemli ikonlarından biri Noel Baba, günümüze Hıristiyan tarihinden ve çeşitli Avrupa folklorlerinden farklı azizlerin ve kişilerin birleşmesiyle geliyor.
İngilizce konuşulan dünyada “Santa Claus” olarak bilinen; Kuzey Kutbu’nda cücelerle yaşayan, Noel’de ren geyiklerinin çektiği kızakla uçarak dolaşıp, yıl boyu uslu ve iyi davranmış çocukların evlerine bacadan giren, şömine üstüne asılmış çorapların içine veya süslenmiş çam ağaçlarının altına hediyeler bırakan bu hayali karaktere, Amerikan kültüründe ilk kez 19. Yüzyıl’ın başlarında rastlanıyor.
Noel Baba’nın bugünkü modern imajını ilk resmeden sanatçılardan biri Amerikalı karikatürüst Thomas Nast. Harper's Weekly dergisinin 29 Aralık 1863 tarihli sayısında yayınlanan karikatürde Noel Baba, Amerikan İç Savaşı’nda döneminde Birleşik Devletler bayrağı desenli ceketle yer alıyor. (1)
Noel Baba’nın Amerikan kültüründe iyice popülerleşmesi ve ticarileşmesini ise Coca-Cola’nın 1930’lardaki reklamlarında yer alması sağlıyor. Bu ilanlar o derece ilgi görüyor ki Noel Baba’nın bir Coca-Cola icadı olduğuna dair şehir efsaneleri doğuyor. Coca-Cola’nın yıllar içinde global bir markaya dönüşmesi Noel Baba’yı d Amerika sınırları dışında meşhur ediyor.
Coca-Cola’nın Noel dönemi reklamlarında Noel Baba’ya yer vermesi aslında daha da erken, 1920’lerde başlar. Ancak o tarihlerdeki ilanlarda Noel Baba çok daha ciddi görünümlü, Thomas Nast’in İç Savaş döneminde karikatürize ettiği tarzdadır. Aşağıda 1920 tarihli The Saturday evening Post dergisinin kapağında sanatçı Norman Rockwell’in Nobel Baba yorumu görüyüyor.
Coca-Cola 1931’den itibaren çeşitli dergilerde düzenli olarak ilan yayınlamaya başlar. O dönemde firmaya hizmet veren D'Arcy Advertising Agency isimli reklam ajansının yöneticisi Archie Lee, ilanlardaki Noel Baba’nın daha gerçekçi ve sembolik olmasını ister. Bu brief’le ikinci kuşak İsveç kökenli Amerikalı sanatçı Haddon Sundblom’a ilanlarda kullanılabilecek bir Noel Baba imajı geliştirmesi siparişi verilir. İstenilen Noel Baba’nın kendisidir, onun gibi giyinmiş birinin resmi değil.
Otomobil kirlama şirketi Avis’in CEO’su Robert Townsend’in 1962’de işi oldukça zordu. Firmanın en büyük rakibi Hertz, açık ara pazar lideridir. Sadece yüzde 11 pazar payına sahip olan Avis, lideri çok geriden takip etmektedir. İşin daha da kötüsü, Avis 13 yıldır zarar etmektedir.
Bu gidişata son vermek ve şirketi düze çıkarmak isteyen Townsend, yeni bir reklam kampanyası talebiyle Doyle Dane Bernbach isimli ajansın kurucu ortağı ve yaratıcı direktörü Bill Bernbach’ın kapısını çalar. Ne var ki ajansın işi de zordur çünkü o tarihte Hertz’ün reklam bütçesi Avis’in mütevazı bütçesinin beş katıdır. Avis’in farklı bir yol izlemesi gerekmektedir.
Bernbach, görüşmelerinde Townsend’e bir koşulla Avis’in işini kabul edeceklerini söyler. Çoğu firmadaki onay sürecinin reklamı öldürdüğünü anlatan Bernbach, Townsend’e “Ne önerirsek önerelim, yayınlamayı kabul edersen ajansımdaki her yaratıcı, Avis için çalışmak isteyecektir” der. (1) Bernbach’ın iki talebi daha vardır: Otomobil kiralama işini iyice öğrenene kadar DDB’nin yaratıcı ekibi Avis’le beraber çalışacaktır ve Avis, hizmetini mükemmelleştirene kadar reklam yayınlanmayacaktı.
Townsend’in bu talepleri kabul etmesi üzerine, DDB ekibi 90 gün sürecek bir çalışma dönemine girer. İşin başında Bernbach, yaratıcı ekipte ise reklam yazarı Paula Green ve Volkswagen’in “Küçük düşün” kampanyasında da imzası olan sanat yönetmeni Helmut Krone vardır.
Bu çalışma dönemi sırasında Paula Green’in Avis yöneticileri ile yaptığı görüşmelerde yönelttiği “Peki, insanlar neden Avis’ten otomobil kiralasın ki?..” sorusuna aldığı yanıtlardan biri “Çünkü biz müşterilerimizi memnun etmek için daha çok çalışıyoruz” olmuştur.
Bu cevaptan ve Avis’in pazar payının otomobil kiralama sektöründe ikinci sırada olmasından hareketle Green’in yazdığı slogan, tarihe en muhteşem reklam kampanyalardan biri olarak geçer: “We Try Harder” (Biz Daha Çok Çalışıyoruz).
BUGÜN HALA ÇIKARILACAK DERS VAR
CHÉ DERGİSİNİN DÜNYASI
Kendisini Belçika’nın en gözde erkek dergisi olarak tanımlayan Ché Men’s Magazine aynı zamanda yıllardır ülkenin en bilinen reklam kampanyalarından birine de sahip. Erkeklere daha güzel bir dünya hayal etmeyi sürdürmeleri çağrısında bulunan kampanya ayrıca, 2007’de Creative Club Belgium tarafından düzenlenen reklamcılık yarışmasında Entegra Medya Kategorisi’nde elmas ödülün de sahibi. İnternet sayesinde Belçika sınırlarının dışına da yayılan ve global bilinirlik elde eden bu kampanya ne var ki yoğun eleştiri de alıyor. Eleştirilerin temel odak noktası, kampanyanın kadını cinsel nesne olarak sunması. Belçika merkezli reklam ajansı Duval Guillaume imzalı bu kampanyaya ait basın, TV ve satış noktası reklamlarından örnekleri aşağıda görebilirsiniz.
