Gözlemci tekeli kırılmadan Türk Hakemliği kurtulmaz

O raporlarda iyi not alan hakemler büyük bir hızla yükseliyor. Peki 3-5 gözlemci bir araya gelip istedikleri hakemlerin yükselmesinde rol oynamışlar mı? Yanıt açık, EVET.

EDUARDO Galeano, “Gölgede ve güneşte futbol” adlı kitabında futbolun iki yüzünü anlatır.
Güneşte futbol, muhteşem gollerin, çalımların ve insanın içini ısıtan öykülerin anlatımıdır.
Gölgede futbol ise, futbolun ötekini yüzünü, içimizi acıtan öyküleri, kirli yanını anlatır.
Anlatacağım konu hakemler olunca böyle bir giriş yapma isteği hissettim. Çünkü hakemleri yazmanın da iki yüzü var. Eduardo Galeano’nun kitabından esinlenirsek, “Gölgede ve güneşte hakemler.”
3 gün boyunca Antalya’da Hakem Semineri’ndeydim.
Futbolun en çok tartışılan isimleriyle birlikte oldum. Şimdi o 3 günün sonunda edindiğim izlenimleri aktaracağım...

HAKEMLERİN PROFİLİ ÇOK DEĞİŞMİŞ

FIRAT Aydınus, Cüneyt Çakır, Kuddusi Müftüoğlu, Halis Özkahya... Ve isimlerini sayamadığım hakemlerin hemen hemen hepsi iyi eğitim almış. Pırıl pırıl futbol hakemleri. Elbette yanlış karar da veriyorlar, hatalı düdük de çalıyorlar. Ama bu onların aldığı eğitime ve terbiyeye gölge düşürmez. Bu sadece benim değil, semineri izleyen her gazetecinin ve her futbol adamının ortak görüşü.
Kısacası, hakem profili hiç de tahmin etmediğiniz kadar değişmiş. Kıyafetlerinden, konuşmalarına kadar birer beyefendi hepsi.
Hem kendilerini hem de ait oldukları kurumu koruma kaygısı içindeler.
Şimdi o can alıcı soruyu sorduğunuzu biliyorum:
- Peki o zaman biz niye hakemleri tartışıyoruz?

GÖZLEMCİLER, HAKEMLERİN ÖNÜNDE Mİ?

TÜRKİYE Spor Toto Süper Ligi’nde görev alan hakemlerin notlarını “Gözlemciler” veriyor.
- Bu gözlemciler kim?
- Kendilerini nasıl yetiştiriyorlar?
- Eğitimleri, bilgileri, görgüleriyle hakemlerden öndeler mi, yoksa gerideler mi?
En son yazacağım en baştan yazayım.
- Türkiye’de “Gözlemci tekeli”ni kırmadan Türk Hakemliği’nin önünün açılması mümkün değil.
Değil, çünkü Spor Toto Süper Lig’de gözlemci olarak görev alabilmenin ön şartı, “Süper Lig’de belli bir süre düdük çalmak, yani hakemlik yapmak.”
Bunun dışında kim olursanız olun, gözlemci olarak görev yapamazsınız.
İster bir üniversitede profesör olun, isterseniz Türk Milli TakımI formasını yüzlerce kez giyin.
Gözlemci olamazsınız.

GEÇMİŞTE NE YAPILMIŞTI?

MERKEZ Hakem Komitesi, hakemleri, gözlemci raporlarına göre değerlendiriyor. O raporlarda iyi not alan hakemler hızla yükseliyor. Peki 3-5 gözlemci bir araya gelip istedikleri hakemlerin yükselmesinde rol oynamışlar mı?
Yanıt açık, EVET.
MHK bakmış olmuyor, kendine göre bir önlem almış, “Bir gözlemci, bir hakemin sadece 1 maçında görev alabilir” diye.
Bunu uyguluyorlar. Uyguluyorlar ama “Eski bir MHK Başkanı”nın ifadesine göre bu istismarın önüne geçemiyorlar. Birinci tehlike bu.

ŞİMDİ NELER OLUYOR?

HATIRLAYIN, Hasan Doğan’ın federasyon başkanı olduğu dönemde bazı hakemlere maç verilmemişti.
Peki o hakemlere not veren bazı gözlemcilere el çektirildi mi?
Bunun yanıtı da, EVET. Ama halen şu anda görev yapanlar da var.
Yine eski MHK Başkanı’na kulak verelim:
- Hakemler yıllardan beri görev yaptıkları için gözlemciyi tanıyor. Onun kaç puan vereceğini adı gibi biliyor. Dolayısıyla hakem üzerinde bu gözlemcilerin hiçbir etkisi yok.

O RAPORLAR NE ŞEKİLDE YAZILIYOR?

GÖZLEMCİ raporunu nasıl yazıyor? Bunu da eski MHK Başkanı’ndan dinleyelim:
- En az 5 arkadaşına rica ediyor. Onlar TV’den maçı izliyor. Gözlemci de sahadan izliyor. Daha sonra TV’den tekrarları izleyip raporunu tamamlıyor.
- Geçmiş dönemde sordum, “Raporunuzu ne zaman hazırlıyorsunuz?” diye. Yanıt “Maçtan sonra” oldu. “O zaman notunuzu hemen hakeme açıklayın” deyince “Olmaz” dediler. Çünkü hakemlerle olan diyaloglarının bozulmasını istemiyorlar.
- Bu yapı değişmeden Türk futbolu ve hakemliği değişmez.

GÖZLEMCİ RAPORU DENETİMİ NASIL?

ESKİDEN, gözlemcinin verdiği rapor kolay kolay değişmezmiş. Ama şimdi bir parça iyileşme getirilmiş. Bir komisyon gözlemcinin yazdığı raporu denetliyor.
TV’den maçı yeniden izleyerek, gözlemcinin hatalı rapor hazırlayıp hazırlamadığını kontrol ediyor.
Rapor hatalıysa değiştirilmesini talep ediyorlar. Ve hatalı rapor hazırlayan, gözlemci de maç alamıyor(muş).
Gözlemci-hakem-MHK ilişkisinin minumuma indirilmesi gerekiyor.
Gözlemci tekelinin kırılması gerekiyor. Aksi halde hakem kararlarını tartışmaya daha çok devam ederiz.

Her maça 1600 TL alıyorlar

SÜPER Lig’de 40 gözlemci var. Bu gözlemciler arasında 15-25 yıldan bu yana görev yapanlar da var.
Maç başına bin 600 TL harcırah alıyorlar.
Her gözlemci ortalama ayda 2 maça gidiyor. Ve 65 yaşına kadar görev alıyor.�

Teknik adamlar yandı

UEFA Hakem Komitesi Üyesi Jaap Uilenberg ile sohbet etme imkanı buldum. Yaklaşık 30 dakika süren ve soru cevap şeklinde geçen sohbetimizde ikinci yarıda yaşayacaklarımızın ipuçları vardı. Şöyle dedi Uilerberg:
- UEFA, 4. hakemlerin artık yardımcı hakem gibi görev yapmasını istiyor.
- Küfür mü edildi, faul mü yapıldı, centilmenliğe aykırı mı davranıldı, bunları hakeme duyursun istiyoruz.   
- Yani saha içinde olanlara aktif biçimde katkıda bulunsun istiyoruz.
- Ve bunu başardık. Avrupa’da her ülkede başardık. Bir ülke hariç... Uilerberg’in kastettiği o ülkeyi sanıyorum sizde tahmin ettiniz:
- Evet Türkiye. Çünkü Türkiye’de 4. hakemler, agresif ve saldırgan teknik adamlarla uğraşmaktan oyuna katkıda bulunamıyorlar. Seminerde üstüne basarak anlattık. Artık eskisi gibi davranamayacak teknik adamlar.

Artık ELLE OYNAMA’da doğal duruşa bakılacak

ELLE oynama kuralının yorumu da değişti. Eskiden hepimiz “Elle oynama”da kasıt arardık.
- Top ele çarpıyorsa, bu elle oynama değil derdik.
Ama bu yorum da değişti.
- Elin doğal duruşu diye bir yorum getirildi.
Eğer el, doğal duruşunda değilse ve top ele çarpıyorsa hakemler elle oynama kararı verecek. İşte örneği.
ÖRNEK: (Cüneyt Çakır’dan) Eskiden vücuda temas edip ele çarpıyorsa top elle oynama kararı verilmezdi. Ama şimdi top vücuda çarpıp ele geliyorsa, elin doğal duruşunda olup olmadığına bakılacak. Eğer eller havadaysa elle oynama kararı verilecek.