İzmir Körfezi'ndeki batık gemiler keşfedilmeyi bekliyor

Tarih boyunca önemli bir liman kenti olan İzmir, büyük uygarlıkları ev sahipliği yapmanın yanı sıra stratejik konumu nedeniyle asırlar boyunca hem ticari gemileri hem de savaş gemilerini İzmir Körfezi'nde ağırladı. İzmir, antik kentleri ile karada, batık gemilerle ise İzmir Körfezi'nde önemli bir arkeoloji mirası barındırıyor. Bu kapsamda Körfez'de farklı tarihlerde savaş, çarpışma sırasında ya da arıza nedeniyle körfeze gömülen batık gemilerden biri en son 2017 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Çiğli ilçesi açıklarındaki yaşam adası etüt çalışması sırasında, DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü uzmanları tarafından tespit edildi. Batık geminin, 100-150 yıllık İnebolu Batığı olduğu belirlendi. Küçük bir bölgede yapılan sonar çalışmalarında yaklaşık 8 batık tespit edilirken, konu ile ilgili herhangi bir çalışma yapılmadı.

'YENİKALE'DE ÇOK SAYIDA BATIK TESPİT ETTİK'

İzmir Büyükşehir Belediyesi yaşam adası etüt çalışmasında ekibiyle birlikte yer alan DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Deniz Bilimleri Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Muhammet Duman, deniz bilimcilerin deniz tabanıyla ilgili yapılan araştırmalarda deniz tabanında yer alan bütün objeleri sonar ve diğer donanımlarla saptayabilme özelliği olduğunu belirtip, "İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne ait bir proje alanında çalışmalar yaparken bir batığa rastladık. Batığın sonar görüntülerini aldığımızda son 100-150 yıllık döneme ait bir batık olduğunu saptadık. Konuyla ilgilenen arkadaşlarımız bunun İnebolu Batığı olduğunu iletti. İzmir Körfezi'nde başka batıkların da olduğu belirtilince proje alanımıza gidip, gelirken sonar sitemimizi aktif halde tuttuk. O arada Balçova ilçesi İnciraltı semti açıkları Yenikale'de çok sayıda batık tespit ettik. Bu batıklar savaş zamanında İzmir iç körfezine gemilerin girmelerine engellemek için olduğunu söyleseler de bu gemilerin savaş sırasında çatışma nedeniyle veya kendi aralarındaki çarpışma sonucu batmış olan gemiler olduklarını gördük. Yenikale'deki batıklar özellikle tahrip edilmişlerdi" dedi.

İZMİR KÖRFEZİ KEŞFEDİLMEYİ BEKLİYOR

Körfez'de yaklaşık 8 tane batık tespit ettiklerini aktaran Prof. Dr. Muhammet Duman, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Yenikale dahil olmak üzere 7-8 tane batık var. Net bir rakam veremiyoruz. Bulunduğumuz yerin biraz açığında bir batığın direğini tespit edebildik. Bunun bir batığa ait olduğunu düşünüyoruz. Bu batıkların araştırılması, kazınması ve kültür değerlerimizin ortaya çıkartılması gerekiyor. İnebolu batığıyla ilgili yaptığımız buluşa kadar herhangi bir bilgi yoktu. Bu sayı sadece bizim lokal olarak çalıştığımız bölgede tespit ettiklerimiz. Yol esnasında aldığımız kayıtlarda bu sayı ortaya çıkıyor. Körfezin kültür değerini net olarak ortaya çıkarabilmek için 'Nautilus' adlı araştırma gemisinin Türkiye sularında yaptığı araştırmalara benzer şekilde projelerin yapılması gerekiyor. İzmir Körfezi'nde geniş çaplı bir çalışma yapılması ve bunun desteklenmesi lazım. Son buzul döneminde deniz seviyesi 120-130 metre kadar çekilmişti. Böyle bir çalışmayı gerçekleştirebilirsek son buzul döneminin kıyı hattının net olarak nerede olduğunu belirleriz ki bu muhtemel Foça açıklarında bir yer olacaktır. Böylece o alandaki kültürel değerlerin diğer arkeolojik unsurların da saptanması ve dünya bilim gündemine sunulma imkanına kavuşulmuş olacaktır."

'BATIKLAR TURİZMDE KULLANILABİLİR'

Körfez'de yer alan batık gemilerin ve uzun yıllar boyunca su altında kalan yerleşim alanlarının turizmde kullanabileceğini belirten Prof. Dr. Duman, "Deniz seviyesi, 20 bin sene önce maksimum çekildiği dönemlerden sonra günümüze doğru önce 70, sonra 60 daha sonra ise 50 ve 40 metreye kadar yükseldi. En az 2 bin, 3 bin ve 4 bin yıllık periyotlarla bir yükselme süreci geçirdi. Bu dönemdeki kent alanları, yerleşim alanlarının saptanmasıyla batık turizmi ve su altındaki arkeolojik objelerle ilgili kültürel ve turizm faaliyetlerinde kullanılabilir" ifadelerini kullandı.

AMFORA BATIKLARI İZLERİNE RASTLANDI

Körfez'de antik dönemlere ait amfora batıklarının da olabileceğini dile getiren Prof. Dr. Duman, "Cumhuriyet öncesi 100 yıllık, 200 yıllık döneme ait tarihçilerin belirtiklerine göre normal savaşla ilgili batıklardan söz ediyor. Bunların sayısı 10'un üzerinde. Lokasyonları verilmiş ama görüntüleri çok ender. Sadece su üstü orijinal görüntüleri var. Antik dönemlere ait özellikle Agora, Klazomenai, Bayraklı tarafında antik alanda yaşayanların denizel aktiviteleriyle ilgili muhtemel amfora batıklarının da yer aldığı kaynaklar, lokasyonlar olabilir. Bunlardan birkaç tanesine Güzelbahçe ilçesi açıkları çalışmasında Urla ile Güzelbahçe arasındaki boşlukta sonar kaydında rastlamıştık. Maddi olanakların yetersizliği nedeniyle bunları ayrıntılı olarak görüntüleme şansımız olmadı. Bu tarz bir araştırma yapılırsa tarihe yönelik çok güzel veriler çıkacağını inanıyorum" diye konuştu.