Trakya’nın suskun mistik şehri Ganohora

Yakup ÖNAL
�
Şimdi doğada yürüyüş yapmaya sevenlerin, bisikletçilerin uğrak yeri. Oyuncu, yönetmen, yazar Yılmaz Erdoğan’ın geçen yıl piyasaya çıkan “Sahiler Düş, Düşler Sahi” adlı kitabını okumuş muydunuz? “Bağbozumu” şiirindeki dizeleri belki hatırlarsınız: “Üzümü sık / günahkar oluncaya kadar bekle / şarap yaptın işte...” Şiirin altında “Eylül 2008, Mürefte - Gaziköy” notu yer alıyor.

Erdoğan’a esin veren Gaziköy, yani geçmişteki adıyla Ganohora (Ganos), göz alabildiğine uzanan kumsalların, huzurun ve şarabın köyü. İsmi, Hora (Hoşköy) ile Ganos’un birleşmesinden oluşmuş. Tarihin babası Strabon, MÖ 1’inci yüzyılda Yunanlılarca kurulduğunu yazıyor. Yine ondan öğrendiğimize göre, Trakya’nın ikinci yüksek dağı Ganos (Işık), Antik Çağ’da kutsal kabul edilirdi. Boğazlardan geçen denizciler haç çıkarmak için Ganohora’ya uğrardı. Ganohora, Bithynia’daki Olympos ve Athos dağları kadar önem taşımasa da yoğun bir yerleşim alanıydı.

MARSİLYA’YA ZEYTİNYAĞI ŞARAP GÖNDERİLİYORDU

10. yüzyılda bölgede birçok manastır kuruldu. Ganohora, 1330’un resmi kayıtlarında metropol olarak sınıflandırılıyor. Geçmişte kentin amforaları ünlüydü. Ganos Dağı’nın fay kırıklarının zenginleştirdiği mineralli, kırmızı killi topraktan yapılan testilerle taşınırdı Marmara’da üretilen şaraplar, zeytin yağları. Amfora fırınları, atölyeleri ne yazık ki Gaziköy-Hoşköy yolu yapılırken yok edildi.

Ganohora’nın şarapları Marmara Adası’na, İstanbul Boğazı’nı aşan gemilerle Karadeniz limanlarına, Ege’ye açılan gemilerle Yunan yerleşimlerine taşınırdı. Fransa’nın Marsilya şehrindeki gümrük kayıtlarında bile Ganohora şaraplarının, zeytinyağlarının kayıtlarına rastlanıyor.
1923’teki Nüfus Mübadelesi’nde bölgenin Rumları Yunanistan’a gönderildi. Katerini vilayetinde Ganohora’yı kurdular. Yerlerine Yunanistan göçmeni Müslümanlar yerleştirildi. Bugün Şarköy’de geçmişin izleri Ganos, Ganohora adını taşıyan şarap firmalarında yaşıyor. Hoşköy (Hora) günümüzde bir belde, Gaziköy (Ganos) köy statüsünde ve sit alanı. Halkı bağcılık, şarapçılık, tütüncülükle geçiniyor. Köydeki eski kale kalıntısı, Osmanlı’dan kalma çeşmeler, tarihi evler, asırlık dev çınarlar görülmeye değer.

YILMAZ ERDOĞAN BU YAZ FİLM ÇEKECEK

Şarköy ilçesine 32 kilometre mesafedeki Gaziköy, son yıllarda doğa ve spor meraklılarının uğrak yeri oldu. Kış aylarında bile bisikletçiler, yürüyüşçüler geliyor bölgeye. Kış aylarında açık tek konaklama tesisi, Hoşköy - Gaziköy arasındaki Hoşköy Pansiyon (0282 538 63 64). Hafta sonu tatilcilerinin çoğu Şarköy ya da Mürefte’de konaklıyor. Gaziköy’ü çok seven, 11 dönümlük bir bağ alan Yılmaz Erdoğan bu yaz köyde “Bağbozumu” adlı bir film çekmeye hazırlanıyor. Filmin vizyona girmesiyle köyün şöhreti daha da artacak. Baharı karşılamaya hazırlandığımız şu günlerde yolunuz Gora’nın eteğindeki bu köye düşerse sahilde yürüyüş yapabilir, Ayazma restoranda yörenin taze balıklarını tadabilir, Melen firmasının tesislerinde Rumlardan kalma şaraphaneyi görebilirsiniz. Ve tabii yöre şaraplarını yudumlayabilirsiniz. 1861’de Sultan Abdülmecid’in Fransızlara yaptırdığı, Hoşköy’ün simgesi Hora Feneri’ne de uğramanızı öneririm. Metalden, hiç kaynak kullanmadan, geçme tekniğiyle yapılan fener günümüzde de kullanılıyor. Zaman zaman Fener Rum Patriği Bartholomeos’un ziyaret ettiği St. İoannis Theologos Manastırı günümüzde yıkıntı halinde. Bağbozumu zamanında turlarla köye gelenler manastırın bulunduğu bölgede şarap tadımı yapıyor.
Gaziköy’ün merkezini gezerken dükkanlarda adaçayı, ıhlamur, kuşburnu reçeli, tarhana, kuskus gibi yerel ürünlere rastlayacaksınız. Mısırçarşısı’ndaki birçok esnaf bu köyden alır sattığı ürünleri. Eğer, bu ürünleri seviyorsanız, yerine gelmişken almanızı öneririm.