Hüzün ve neşe arasında Vietnam ve Kamboçya

Vietnam ve Kamboçya’yı en çok savaş, şiddet, katliamlar, acılarla tanıdık şu kısa yakın tarihte. Her iki ülkenin de bendeki algısı, acılarla sindirilmiş, içine kapanık bir toplumun sepya zemindeki fotoğrafından ibaretti. Hanoi’e adımımızı attığımız ilk gün renklendi, neşelendi bu fotoğraf. Artık bu fotoğrafta motosiklet hızında akan günlük hayat, Akdeniz ülkelerini aratmayan bir eğlence hayatı Mekong’un verimi, Hindistancevizlerinin kokusu, renklerin, yemeklerin ve şehir ışıklarının coşkusu var.

Önceden “Serin olur, kalın bir şeyler getirin” diye uyarılmıştık ama Hanoi’e indiğimizde uyarının ciddi olduğunu anladık. Otele yol alırken şehirdeki yoğun kırmızı renk dikkat çekiyordu. Ellerinde boy boy Vietnam bayrakları (kırmızı üzeri sarı yıldız), yüzleri boyalı çocuklar, gençler, kadınlar erkekler, motosikletlerine binmiş Hanoililer sokaklara akıyordu. Bu coşkulu renklere yine kırmızı zeminde Ho Chi Minh çizimleri, Vietnam Komünist Partisi’nin 31 Ocak 1968’in 50. yılı kutlama afişleri karışıyordu, Vietnam Savaşı’nda Vietkong’un ABD’ye karşı mücadeleyi ülke geneline yaydığı gün. Ve tabii Çin Yeni Yılı yaklaşırken, olağanüstü süslü bir şehir bizi karşılıyordu. Caddeler, bulvarlar yeni yıl takları ile süslenmişti.

Kuzey’deki Hanoi, Vietnam’ın başkenti; bağımsızlığın lideri Ho Chi Minh’in portresi, bağımsızlığa ve Sosyalist Vietnam’a dair afişleri her yerde. Ho Chi Minh’in 500 bin kişiye hitap ederek 2 Eylül 1945’te Vietnam Bağımsızlık Bildirisi’ni okuduğu Ba Dinh meydanında, bugün anıtmezarı var. Her 2 Eylül’de Vietnamlılar, bu alanda Ulusal Bağımsızlık Günü’nü kutluyor. Vietnam, tarihi boyunca Fransa, Çin, Japonya, ABD tarafından işgal edilmiş, sömürülmüş, taciz edilmiş. Ho Chi Minh ise bu sömürüye başkaldırıp ülkeyi bağımsızlığa taşıyan lider. Koloni dönemde dahi, Fransız sosyalist grupların toplantılarına Çinhindi’ndeki Fransa sömürge delegesi olarak katılmış. Ho Chi Minh’in ismi ise güneyin ünlü koloni şehri Saygon’a verilmiş. Bizi 30 derece sıcakla karşılayan şehir, motorsikletleriyle barlara, restoranlara, gece hayatına akan Vietnamlılar, Asyalılar ve turistlerle, sokak restoranlarında Vietnam mutfağının tadını çıkaranlarla doluydu.

Cu Chi Mühendisliği

Vietnamlılar isimleri dünyaya duyuran Vietnam Savaşı ve bu savaş hakkında yapılmış belki de yüzlerce filme atıfta bulunmadan edemiyorlar. O günün acıları da bugünün turizminin önemli bir parçası. Vietnam direnişçilerinin savaşta yaşam alanı olarak kullandıkları ünlü Cu Chi tünelleriyle ilgili yeni bir şey yazacak değilim sadece bir kaç izlenim sıralayayım.

Tüneller karargâh çıkışı ve nehir çıkışı arasındaki yaşam alanları, uyuma, dinlenme, çalışma, mutfak, havalandırma kanalları, su temin kanalları ile birer mühendislik harikası. Vietkongluların kullandığı tünellerin genelinin, bugün turistlere denetilen çukurlar ve geçişlerden çok daha dar olduğu kesin. Vietkongluların siyah gömleklerinin yanlarındaki derin yırtmaçlar oturup kalkma ve tünel geçişlerde kıyafetin kasmasını önlediği için özellikle yapılmış. Amerikan askerlerini ağır yaralayan tuzaklar, kapanlar çok sarsıcı. Özellikle öldürmüyor, ağır yaralıyor ki diğerler askerlerin de hızı kesilsin. Alanda hala B-52 bombardımanların çukurları mevcut. Sizi film karesinden çıkarıp gerçeğe yaklaştırıyor.

Mekong’un bereketi

Mekong Nehri Çin’de doğup, Laos, Tayland, Kamboçya’yı geçip Vietnam’a ulaşıyor ve Güney Çin Denizi’ne dökülüyor. Mekong üzerinde hindistancevizi işleme alanlar, meyve üretimi, ekolojik arıcılık yapılan adalar bulunuyor. Yemeklerde hindistancevizinin baskın tadı ve pişmiş sarımsağın nefis kokusu var. Vietnam mutfağı baharat ve tad çeşitlilikleriyle daha derinlikli. Hanoi’de soğuk bir akşamda bir sokak çorbacısına girdik. Bize kocaman taslarda noodle yapan Vietnamlı kadın, bol acı biber ve sarımsak parçalarını çorbaya garnitür yaparken, kendisinden soya sosu istediğimde yüzünü ekşiterek soya sosunun her yemeğe gitmeyeceğini belirtip sirke tadında nefis bir sos vermişti. Hazır yemekten söz açılmışken Vietnam kahvesi de ünlü. Buram buram çikolata kokuyor; aromalı kahve sevenler için ideal.

Halong Bay: Çinhindi’nin Buğusu

Bakmayın turizm fotoğraflarındaki günlük güneşlik görüntülere. Standart turistin Halong Bay fotoğrafları, bindiği motorunun buğulu camları, adacıklarının sisli tepeleri, objektifindeki yağmur damlaları muhalefetiyle olacaktır. Yine de Catherine Deneuve’ün başrolünü oynadığı Indochine filmine de plato olan o masalsı manzara görülmeye değer. Ninh Binh: King Kong’un EviHalong Bay’in coğrafya ikizi olan Ninh Binh ise tapınaklar şehri. İçinden geçen Tam Coc Nehri sizi bakir coğrafyanın derinliklerine taşıyor. Bunun için kadınların kürekleri ayaklarıyla çevirerek kullandıkları kanolara biniyorsunuz. Bu bölgenin en ünlü sakini de King Kong. Skull Island filmi burada çekilmiş.

Kamboçya’ya doğru

Karayoluyla sınırdan girdiğimiz Kamboçya’da iklim, renkler, tatlar, yaşamın canlılığı değişmese de yoksulluk ve şehirlerin bakımsızlığıyla manzara farklılaşıyor. Başkent Phnom Penh’e Mekong Nehri ayrı bir güzellik katıyor. Kraliyet Sarayının hemen önünde vatandaşın kullanımına açık kocaman bir park var. Aileler, öğrenciler, turuncu giysili Budist rahiplerle dolu. Nehir alabildiğine geniş… Gece tekne ile Mekong’da gezerken yemek yedik. Hava tam kıvamında, şehrin ışıkları büyüleyici, yemekler nefisti.

Phnom Penh’i tarihi anlamda özel kılan bir mekân var: Soykırım Müzesi. Kamboçya da, tıpkı Vietnam gibi yakın döneme ait bir ağır dramla tanındı. Eski bir Fransız sömürgesi olan Kamboçya’da 1975-1979 yılları arasında iktidarı ele geçiren ‘Demokratik Kamboçya’ yönetimi, namı diğer Kızıl Khmerler ve Liderleri Pol Pot, dünyanın gözü önüne 3,5 milyon kadar Kamboçyalı’yı işkencelerle, zorbalıkla katletti. Roland Joffe’nin Ölüm Tarlaları filmi bu dönemi anlatır. Kendi kafasındaki sözde eşitlikçi bir tarım-köylü ülkesi kurmayı hedefleyen Pol Pot’un eğitime ve aydınlığa açtığı savaşın bugünkü tanığı Soykırım Müzesi, eski adıyla Tuol Sleng Hapishanesi.

Özellikle, iyi eğitimli, meslek sahibi kesimin ağır koşullarda tutulduğu, işkence edildiği, üzerlerinde deneyler yapıldığı ve ölmeleri için ölüm tarlalarında çalışmaya gönderildiği yer. Şansınız varsa Tuol Sleng Hapishanesi’nden sağ kurtulan iki kişiyle, Bou Meng ve Chum Mey ile müzede karşılaşmak mümkün. Anılarını anlattıkları kitapları satıyorlar. Birlikte oldukları eski bir resmi gösteriyorlar titreyen elleriyle.

Angkor Hazinesi

Günlük 37 dolarlık girişiyle yılda milyonlarca turisti ağırlayan Angkor Tapınak Şehri, Kamboçya’nın en önemli gelir kaynağı. Angelina Jolie’nin Tomb Raider filminin burada çekilmesi de tanınırlık sağlamış. Angkor 802-1431 yılları arasında var olmuş 162 hektarlık bir tapınak şehir. Bazı tapınaklar yıllarla birlikte bölgeye özgü bir ağaç olan Banyan ağacı ile sarmaş dolaş olmuş. Angkor’a 15 dakika mesafedeki Siem Reap şehri de Kamboçya’nın en turistik mekânlarından biri. ‘Barlar Sokağı’ ile ‘Gece Çarşısının’ ses ve ışık zemininde tarantula, akrep, yılan pişirip satanlar, ayaklarını akvaryumlara sokup balıklara derilerini temizletenler, açık masaj salonlarında ayaklarını ovduranlar, yol ortasında açık hava kuaförlerde saç yıkatanlar... Çılgın bir panayır gibi… Dönmeden izlemek gereken bir şey de tarihi ve kültürel öneme sahip, zarif el ve beden hareketleriyle Apsara Dansçılarının gösterileri.