Brezilya şehirleri şubatta gökkuşağının renklerine boyanacak

RIO
Diktatör samba dedi

Brezilya’nın ilk başkenti Rio de Janeiro adeta Dali, Picasso tablosu gibi gerçeküstü bir şehir. Hele Latin Amerika yazının tam ortasına rastlayan karnaval dönemi her şey bir masala dönüşüyor. Coğrafya burada cömertliğini gösterip, denizlerle dağlar arasında, yeşili bol öyle bir Rio yaratmış ki, manzara muhteşem.
Kısa adıyla Rio sefaletle ihtişamın kol kola samba yaptığı bir şehir. Bir yanda Güney Amerika’nın en büyük “Favella” yani gecekondu mahalleleri, diğer yanda demir parmaklıkların arkasındaki lüks evler... Rio’lular, yani “Carioca”lar hayatı vur patlasın çal oynasın tarzında algılayıp, öğle yemeği molasında bile parmak arası terlikleriyle soluğu plajda alıyor. Şehir merkezinde yaklaşık altı milyon kişi yaşıyor. Plajlarla süslü sahillerde neşeli kalabalıklar ağırlanıyor. Hava biraz kararınca plajlar hırsızlara ve onların avlarına kalıyor. Zaten şehir cüzdanınıza en sahip çıkmanız, hatta mümkünse onu otelin kasasında bırakmanız gereken yerlerden, özellikle de karnaval zamanı.
Paskalya öncesi yapılan perhiz dolayısıyla karnaval, ete veda (carne vale) anlamını taşıyor. Tüm Brezilya’da kutlanan karnaval, Rio’luların tüm yıl boyunca hazırlandıkları ve beş günde şehirde yaşamın bir rüyaya dönüştüğü zaman dilimi. Paskalya öncesinde, şubat ya da martta yapılan karnavalın tarihi her yıl değişiyor. Bu yıl ülke çapında 17-21 Şubat arasında kutlanacak. Şehirde şölen karnavaldan 14 gün önce, cumartesi günü (bu yıl 3 Şubat) başlıyor. Saat 16.00’da 50 perküsyoncudan oluşan ünlü topluluk Banda Simpatia e Quase Amor Ipanema sahiline çıkıyor. General Osorio Caddesi’nden başlayan yürüyüşe yaklaşık 10 bin kişi katılıyor. Ardından gerçek karnaval geliyor...
1934’te devrin diktatörü Vargas, sambayı karnavalın resmi dansı ilan etmiş. Rio’da geçit törenlerinde kullanmak için Sambadrom adlı özel alan yapılmış. Karnavala katılmaya hak kazanan her samba okulu 85-85 dakikada bu 1700 metrelik alandan yaklaşık dört bin kişilik ekibiyle geçiyor. Maharet ritmi, dansı bozmamak, zamanı aşmamak. Geçit sırasında 90 bin seyircinin arasına dağılmış jüri üyeleri okullara oy veriyor. Paskalya öncesi, şubat ya da martta yapılan karnavalın tarihi her sene değişiyor. Beija-Flor, Mangueria , Portela ve I.Leopoldinense samba okullarından en meşhur olanlar.

SALVADOR / OLINDA

Salvador’daki geçit, üç ayrı güzergahta aynı anda

Rio’dan sonra ülkenin iki büyük karnavalı Salvador de Bahia ve Olinda’da. Ülkenin kuzey batı sahilindeki her iki şehrin merkezindeki yapılar UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde. Ülkenin üçüncü büyük yerleşimi, ünlü yazar Jorge Amado’nun şehri Bahia’da dünyanın en büyük karnavalı düzenleniyor. Yaklaşık dört milyon kişinin katıldığı, 135 ülkede naklen yayımlanan karnavalda Campo Grande, Barra-Ondina ve Pelouinho rotalarında aynı anda geçit yapılıyor. İlki en eskisi ve geleneksel gruplar katılıyor, bir grubun rotayı tamamlaması 6 saat sürüyor. İkincisi bir tür çağdaş sanat gösterisi, rota 4 saatte tamamlanıyor. Üçüncüsü ise bandoların, amatörlerin rotası. Burada ücret karşılığı kostüm kiralayıp gruplara katılabiliyorsunuz. Geçen yıl festivalin teması perküsyondu. Bu yıl ise Jorge Amado’nun 100’üncü doğum yıldönümü nedeniyle 1931’de yazdığı roman: Karnaval Şehri... (www.bahiacarnival.info) Kuzey batıdaki 3 milyon nüfuslu Olinda’da ise özgün müzik ve dans geleneği nedeniyle karnavallar farklı kutlanıyor. Bu yıl şölen 13 Ocak’ta başladı, 17-22 Şubat’ta 1,5 milyon kişinin katılımıyla eğlence doruğa çıkacak. (www.olinda.pe.gov.br)

LAGUNA
Küçük ve özgün

Ülkenin güney sahilindeki Laguna, Santa Catarina Eyaleti’ndeki dev Antonio lagünün ağzına kurulmuş. Kente Florianopolis Havaalanı’ndan otomobille ulaşmak mümkün. Mimarisi, dalış noktaları, feneri, balıkçılarla birlikte ava çıkan vahşi şişe burunlu yunuslarıyla ünlü Laguna’da ülkenin en güzel karnavallarından biri düzenleniyor. Turizm rotalarına girmese de Brezilya’da çok ünlü. Daha küçük olmakla birlikte, ihtişamı Salvador’dakiyle boy ölçüşüyor. Kentteki samba okullarının geçit törenini seyretmek için yaklaşık 5 -6 dolarlıklık bir ücret ödemeniz gerekiyor. Sokakları kaplayan kalabalıkların güçlü müzik düzeneği ile donatılmış kamyonları, dans ederek takip ettiğini seyretmek bile insanın kanını kaynatmaya yetiyor. Bu kamyonlara adeta sahneler kuruluyor ve başta samba olmak üzere ülkenin her çeşit müziği seslendiriliyor. Size kalansa sadece etraftakilerin figürlerine bakıp ritme uymak. Laguna Karnavalı’na gelenler pazar günü bir başka etkinliğe daha katılabilir. Burada bir araya gelen ve sayıları on binlere ulaşan gruplar Magalhaes Mahallesi’nden kumsala doğru yürüyüşe geçiyor. Tahmin edebileceğiniz gibi bu sıradan bir yürüyüş değil, müzik eşliğinde ve dans ederek ilerlemek. Fonda ise yine Brezilya müzikleri var.

SAO LUIZ
30 yılda bin 500 şarkı bestelediler

Sao Luiz do Paraitinga, aynı isimli nehir ile yemyeşil tepeler arasına sıkışıp kalmış, sömürge dönemine ait yapıları ve geleneksel karnavalı ile huzur dolu, mutlu bir kent. Sao Paolo Eyaleti’nin doğu ucunda. 18’inci yüzyılda kurulmuş. Diğer karnaval şehirlerinin aksine zenginliğini bir madene değil kahveye borçlu. Günümüzdeyse ekonomisi turizme dayalı. Bu bilinçle gelenekler yaşatılıyor. Mutfak kültürüyle öne çıkan şehrin küçük restoranlarında binbir lezzet saklı.
Koruma altına alınan doğa harikası Ubatuba sahilinden sadece 50 kilometre kadar uzaklıktaki şehrin karnaval geleneği çok eskilere dayanıyor. 1920’li yıllarda, her nedense, ara verilmiş. 1980’lerin başında halk “Böğürtlen Çiçekleri” adıyla yeniden canlandırmış. İlk yıllarda sadece çiçek kostümleriyle yürümüşler sokaklarda. Şimdi ülkenin en iyi sokak karnavalı olduğunu iddia ediyorlar. Kanıtları 30 yılda bestelenen bin 500’den fazla “marchinhas” yani karnaval şarkısı. Sokakta gezerken çoğunu duyup, mırıldanmaya başlayacaksınız. Karnaval kortejindeki grupların kıyafetleri sizi şaşırtmasın. Hepsi belirli bir tema doğrultusunda hazırlanıyor. Kimi zaman günlük hayatın küçük ayrıntılarından esinlenen kıyafetlerin ortak özelliği renklilik. Bu yıl sekiz bando sokaklarda yürüyecek, iki sahnede her gün 16 saat konser verilecek, 29 topluluk toplam 16 gösteri yapacak. Karnaval sırasında ucuz devlet otellerinde (pausada) konaklayabilir ya da bu dönemde kentten ayrılanların evini kiralayabilirsiniz. (www.saoluizdoparaitinga.sp.gov.br)

OURO PRETO
Sokakta yetişkin, evlerde öğrenci partileri

İlk göreni hemen etkisi altına alan, Arnavut kaldırımlı sokaklarıyla tarihte yürüyormuşsunuz hissini yaratan küçük, çok güzel bir kent Ouro Preto (Siyah Altın). Ülkenin güneyinde, iç bölgelerdeki Minas Gerais Eyaleti’nde. Bir önceki adı Vila Rica (zengin şehir). Altın madenleriyle zenginleşmiş, bugün UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesini sağlayan sıradışı barok mimari yapılarına kavuşmuş. 19’uncu yüzyılda altın bitmiş, geriye bu eserler kalmış. Mimar Sinan, İstanbul için ne demekse bıraktığı eserler sayesinde Antonio Francisco Lisboa da doğduğu kent için o demek. 18’inci yüzyıl ortalarında doğan mimar ve heykeltıraş, 1814’te hayata veda ettiğinde ardında çok heykel ve yapı bırakmış.
Her köşe başında tarihi bir çeşme ya da heykelle karşılaşacağınız şehrin kalbi Tridandes Meydanı. Her yol buraya çıkıyor. Sao Francisco de Assis (Assisili Aziz Fransisko) Kilisesi tüm ülkede başyapıt kabul ediliyor.
Sıcak, dost canlısı kentin nüfusu karnaval zamanı 70 binden, 200 binlere çıkıyor. Neyse ki karnaval zamanı ucuz devlet otelleri turistlerin imdadına yetişiyor. Diğer seçenek öğrenci evleri. Yatak ve banyodan başka bir şey yok ama, bu sayede öğrencilerin düzenlediği partilere de katılabiliyorsunuz, daha ne olsun? Yine de gençlerin karnavalı ile yetinmemenizi öneririm. Rengarenk giysiler içinde grupların samba ve diğer Brezilya dansları yaptığı sokakları keşfedin ve mutlaka onların arasına karışıp dansın tadını çıkarın. (www.ouropreto.org.br/

DIAMANTINA
Elmas şehrinin zengin karnavalı

Minas Gerais Eyaleti’nde, en az Ouro Preto kadar güzel bir başka kenttesiniz. İsmi ekonominin can damarını işaret ediyor: Elmas. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren şehir, tarihi merkezindeki evleri bu zenginliğe borçlu. Sömürgeciler tarafından kurulan Diamantina, kayalık dağlarla çevrili. Geceleri ürkütücü olan bu manzara, gün ışımaya başladığında sihirli bir dönümüşe uğruyor. Kayalardaki kuvarz güneş ışınlarını kırıp rengarenk yansıtmaya başlıyor. Halk, bu zorlu coğrafya sayesinde kültürünü, yapılarını koruyabilmiş. Kentin mimarisi Ouro Preto’yu hatırlatsa da burada evler daha canlı, parlak renklere boyalı. Bu ayrıntı Diamantina’nın daha Portekizli olduğunun ispatı. Kiliseler, birkaç yüzyıl önceden kalan binalar arasında gezerken enerjinizin bir kısmını karnaval için saklamayı ihmal etmeyin. Halk katedralin yanındaki muhteşem çeşmeden su içenlerin Diamantina’ya tekrar geleceğine inanıyor. Karnavalda kentin sokakları gökkuşağının tüm renklerine boyanıyor. Burada öğrenci partileri yok. Otel sayısı az olduğu için karnaval döneminde sorun yaşanabiliyor. En iyi çözüm, karnaval gürültüsünden kaçan halkın evini kiralamak. (www.diamantina.mg.gov.br)

MORRO DE SAO PAULO
Büyük eğlence paskalyadan önceki çarşamba gecesi

Morro de Sao Paulo, Bahia’nın güneyindeki küçük Tinhare Adası’nda. Salvador’dan yapacağınız yarım saatlik uçuş ya da yaklaşık iki saatlik keyifli bir tekne yolculuğu ile ulaşabilirsiniz. İlk gördüğünüzde inanamayacaksınız ama burada trafik sorunu yok, çünkü hiç otomobil yok! Birbirinden güzel dört harika kumsalı isimsiz; halk hangisine gittiğini anlatmak için numaralardan faydalanıyor: Birinci kumsal, ikinci kumsal... Ortak noktaları, hepsinde eğlencenin garanti edildiği birçok disko olması.
Morro de Sao Paulo bölgedeki diğer şehirler gibi pek çok sömürge dönemi mimari örneğine ev sahipliği yapıyor. Ülkenin ilk deniz fenerinden okyanus manzarası müthiş... Ülke savunmasına büyük katkı sağlayan surlar “Ulusal Tarih Mirası” kapsamında koruma altına alınmış. Kilise ve çeşme de bir dönem mimarisini yansıtmaları açısından çok önemli.
Karnaval zamanı hemen herkes Salvador’u tercih ettiği için buraya gelen az. Ancak paskalyadan bir önceki çarşamba Morro de Sao Paulo’ya uğradığınızda zaman kavramının kaybolduğu partilerle ve inanılmaz bir kalabalıkla karşılaşıyorsunuz. Bu günlerin en büyük özelliği ise barların gece gündüz demeden aralıksız olarak ülkenin meşhur içkisi caipirinha’nın servisini yapmaları. Perşembe akşamı ise sabaha kadar kesintisiz devam eden dans partisi başlıyor ve saatler boyu tüm kumsalda devam ediyor. (www.morrodesaopaulo.com.br)