Roma’nın kalıntıları Hıristiyanlığın izleri Osmanlı’nın görkemi: SURÄ°YE

Suriye, Roma Ä°mparatorluÄŸu’nun kalıntıları, Hıristiyanlığın izleri ve Osmanlı’nın görkemiyle kuÅŸatılmış bir ülke. Akdeniz dünyasının en önemli kalıntılarından biri olan Çöl Kraliçesi Zenobia’nın ÅŸehri Palmira, geleneksel pazarları, kalesi, müzesi ve çok iyi korunmuÅŸ taÅŸ evleriyle dünyanın en eski ÅŸehri unvanına sahip olan 4000 yıllık Halep, Bizans döneminden kalma onlarca hayalet ÅŸehir, Suriye’nin batıya dönük yüzünü yansıtan Lazkiye, Haçlı Seferlerinin OrtadoÄŸu’daki en önemli izi olan Krak des Chevaliers kalesi Suriye’nin bende bıraktığı izlerden bazıları.Ãœlke tarihle öylesine yoÄŸrulmuÅŸ ki bir sayfaya ana hatlarını bile sığdırmak mümkün deÄŸil. Gelin Suriye’nin ipuçlarını baÅŸkent Åžam’ın sokaklarında dolaşırken arayalım.Sosyalist ülkelerin ÅŸehirlerine benzeyen Åžam’ın tarihi bölümü insanı adeta bir masala kahraman olmaya davet ediyor. Roma surlarının arkasına gizlenmiÅŸ olan II. Abdülhamid’in adını taşıyan Souq al-Hamidiyya’nın kapısından içeriye girdiÄŸinizde ortam biraz bizim Kapalıçarşı, biraz Kahire’deki Khan al-Khalili. Ana cadde daha ziyade turistik eÅŸya satan dükkanlarla dolu. Kitsch objelere meraklıysanız burası adeta bir cennet. Karınca misali kalabalıkların, seyyar satıcıların, yüksek desibellerde yapılan pazarlıkların mekanı olan bu çarşının paralelinde ise daha lokal bir alışveriÅŸ yeri olan Mithat PaÅŸa Çarşısı var. Hamidiye’nin çıkışında dev boyutlardaki Korint üsluplu kolonlarla karşılaşıyorsunuz. Jupiter’e adanmış olan, III. yüzyıldan kalma Roma tapınağı Hamidiye’nin dükkanlarıyla bütünleÅŸmiÅŸ. Tam karşıda ise inanılmaz bir ÅŸaheser olan Emevi Camii var. M.S. 705 yılında tarihi kalıntılar ve bir Hıristiyan katedralinin üzerine inÅŸa edilmiÅŸ olan bina, MoÄŸollar tarafından talan edilmiÅŸ, depremlerde hasar görmüş ve 19. yüzyılda büyük bir yangının kurbanı olmuÅŸ ama yıkılmamış ve hálá olaÄŸanüstü görkemiyle ayakta. Suriye’deki en önemli yapı sayılan bu cami kimilerine göre Mekke, Medine ve Kudüs’teki camilerden sonra Ä°slam aleminin en kutsal eseri olarak kabul ediliyor. Caminin etrafı ÅŸehrin en önemli noktalarının bulunduÄŸu yer. Soluklanmak için Al Nawfara kahvesine girdiÄŸinizde kahve, sade, hafif (az ÅŸekerli), vasat (orta) ve helo (ÅŸekerli) seçenekleriyle sunuluyor; yanında da nargile geliyor ki deÄŸmesin keyfinize. Fiyatlar çok uygun. Nargile bir dolar, kahve 50 cent. Merak edenler için belirtelim, Suriye’nin para birimi pound. Bir dolar yaklaşık 52 pound’a eÅŸit. Yolunuz kahveye akÅŸam altı gibi düşerse, elinde sopası, yüksek bir koltuÄŸa oturmuÅŸ Hakawiti ile karşılaşıyorsunuz. Bu eski OrtadoÄŸu kültürünün önemli bir sanatının son temsilcilerinden olan ‘hikaye anlatıcı.’ Arapça’yı anlamasanız da karşınızda sizi avucuna alıp, hayaller alemine götüren bir sanatçı var. Kaçırmayın, kendinizi çocukluÄŸunuzdaki soÄŸuk kış gecelerinin soba başı sohbetlerinde bulabilirsiniz. Caminin güneyinde kalan Azem Sarayı ise 1749’da yapılmış ve Åžam mimarisinin en güzel örneklerinden. Osmanlı Valisi Esat PaÅŸa’nın ikametgahı olarak inÅŸa edilen bina, Geleneksel Sanatlar Müzesi’ne ev sahipliÄŸi yapıyor.ÇAN KULESÄ°, MÄ°NARE YANYANABab Sharqı, Åžark yani DoÄŸu Kapısı Åžam’da daha ziyade Hıristiyanların yaÅŸadığı bir bölge. Suriye’deki nüfusun yaklaşık yüzde 75’ini Sünni Müslümanlar oluÅŸturuyor, Hıristiyanların oranı ise yüzde 10 civarında. UNESCO’nun Dünya Mirası Listesi’nde yeralan Eski Åžam’da kiliselerin çan kuleleriyle, camilerin minarelerini yan yana görüyorsunuz. Suriye’nin baÅŸkenti ve en büyük ÅŸehrinde, eski bir Roma kalıntısının hemen yanındaki bir duvarda Meryem Ana’nın ikonunu görmek ÅŸaşırtmıyor sizi. Süryani Ortodoks, Katolik, Lazarist, Fransisken, Rum Ortodoks, Anglikan, her türden mezhebin kiliselerini görebileceÄŸiniz ÅŸehirde Aziz Hanania’ya (Ananias) adanmış olan kilise en önemli ibadet yerlerinden biri. Süleymaniye de Suriye’nin en zarif camilerinden. Osmanlı’nın yüz akı olan Mimar Sinan, Kanuni için 1554 yılında yaptığı bu camiden üç yıl sonra da Ä°stanbul’daki Süleymaniye’yi bitirmiÅŸ. Binanın eskiden hacılar için kervansaray olarak kullanılan kısmında bugün Ordu Müzesi var, caminin avlusunda da garip bir tezat yaratan savaÅŸ uçakları. Hemen yandaki bina ise Milli Müze. Müzenin en önemli eserlerinden biri Ä°.Ö 1400’lerden kalma Ugarit alfabesi. 30 iÅŸaret ya da harften oluÅŸan bu alfabe Fenike, Yunan ve Latin dillerinin alfabelerine benziyor. Özellikle Palmyra antik kentinden gelme eserler, zengin Kuran koleksiyonu, Azem Sarayı tarzında dekore edilmiÅŸ bir oda, Ä°znik ve Kütahya çinileri, müzenin mutlaka görülmesi gerekenlerinden.TANIDIK Ä°SÄ°MLERÅžam’dan 45 dakika uzaklıkta bulunan Seidnayya’daki Rum Ortodoks manastırı ilk baÅŸta Haçlılardan kalma bir kale gibi duruyor. Ä°nanışa göre Meryem Ana’nın Aziz Lukas tarafından yapıldığına inanılan portresinin bulunduÄŸu bu manastırın tarihi Ä°stanbul’daki Ayasofya’yı da yaptıran Jüstinyen’e gidiyor. Bu yüzden içeride 6. yüzyılda yaÅŸamış bu imparatorla karısı Teodora’nın da mozaikleri var. Haçlılar döneminde Seidnayya Kudüs’ten sonra ikinci önemli dini yer olarak görülmüş. 20 dakika ilerideki Maalula da Seidnayya gibi nüfusun yaklaşık yüzde 90’ının Hıristiyan olduÄŸu bir yerleÅŸim. Ä°sa’nın konuÅŸtuÄŸu ve Ä°ncil’in yazıldığı dil olan Aramice’nin halen konuÅŸulduÄŸu köyde, Konya doÄŸumlu azize Tekla’ya adanmış bir manastır var. Genelde Rum Katoliklerin yaÅŸadığı, altı bin nüfuslu Maalula’da Aziz Sergius’a ait manastır da görülmeye deÄŸer yerlerden. Görevli, rica ederseniz size Ä°ncil’den bölümleri Aramice okuyor. Burada üretilen ve içerideki küçük dükkanda satılan ÅŸarapları muhakkak tatmanız lazım. Mısırlı kaynaklara göre tarihi Ä°.Ö. 1300’lere giden Bosra, Romalılar döneminde Arabistan bölgesinin baÅŸkenti yapılmış. Åžam ile Amman’ı baÄŸlayan yol üzerinde olduÄŸundan önemli bir ticari merkez haline gelmiÅŸ. Efsaneye göre çocukken tüccar amcasının kervanlarıyla buradan geçen Hz. Muhammed’e Bosralı bir rahip olan Boheira ileride peygamber olacağını müjdelemiÅŸ. Dolayısıyla, asırlar boyu Mekke’ye hacca giden Müslümanların da uÄŸrak yeri. Roma döneminden kalan muhteÅŸem ÅŸehrin kapılarının Arapça adları bize çok tanıdık: Qandil (Kandil) ve Hawa (Hava ya da Rüzgar). Åžehirdeki en önemli yapı ise Ä°.S. 2. yüzyılda inÅŸa edilen tiyatro. Bina olaÄŸanüstü iyi bir konumda ve dünyadaki en iyi korunmuÅŸ Roma devri tiyatrosu olarak tanımlanıyor. BÄ°R TAÅžLA Ä°KÄ° KUÅž VURUNÅžam’da kalınacak otellerin çoÄŸu, Sheraton hariç, ÅŸehrin tarihi bölümüne çok yakın. Åžehri yürüyerek keÅŸfetmek, sokaklarında kaybolmak Åžam’ın tadını çıkarmanın en güzel yolu. Uzak mesafeler için taksiye binebilirsiniz. Çok ucuz. Seidnayya, Maalula ve Bosra’ya minibüsle gitme imkanına sahipsiniz ama önerim, ÅŸoförlü bir araç kiralamanız. Benim size tavsiyem eÄŸer ortalık düzelirse, Åžam’a kadar gitmiÅŸken Beyrut’u da ziyaret edip bir taÅŸla iki kuÅŸ vurmanız. Türkiye ile saat farkı olmayan Åžam’a THY uçuyor. Dönüşünüzü de gene THY ile Beyrut’tan yapabiliyorsunuz. Åžam’dan Beyrut’a dolmuÅŸlar var. 1970’li yılların arabalarıyla yaklaşık 2,5 saatte 10 dolara apayrı bir ülkeye gidebiliyorsunuz.NEREDE KALINIRCham Palace Hotel Halep, Lazkiye ve Palmira gibi ÅŸehirlerde de otelleri olan bu zincir ÅŸehrin en merkezi yerinde. 400 odalı otelde, Çin, Japon restoranlarının dışında Harry’s Bar ve Jet-Set gece kulübü de bulunuyor. Bu arada yemek yerken ÅŸehrin farklı manzaralarının tadını çıkarabileceÄŸiniz, Suriye’nin yegane döner restoranı da burada. www.chamhotels.com Le Meridien Damas Hotel Åžehir merkezine 10 dakikalık yürüyüş mesafesinde. Restoranı iyi. www.lemeridien.com Sheraton Hotel Pek tavsiye edemeyeceÄŸim bir bölgede ve ÅŸehir merkezine araçla gitmeniz lazım. Åžam’da kalınacak beÅŸ yıldızlı otel sayısı kısıtlı olduÄŸundan, fiyatlar genelde yüksek. Åžehirde yeni bir seçenek olacak Four Seasons otelinin inÅŸaatı ise devam ediyor. Semiramis Hotel Åžehir merkezine yakınlığı dışında çok fazla artısı yok. Bundan iyisi Åžam’da kayısı diyeceÄŸiniz tarzda. NEREDE YENÄ°RJabri House Restoran Eski ÅŸehirde, 1737’den kalma bir bina, hoÅŸ bir avlu, damak tadımıza yabancı olmayan yemekler. Tabouleh (Kısır), Baba Ghanouj (Patlıcanlı bir spesiyalite), Falafel ve Mahamara (Acılı, bol baharatlı) deneyin. Suriye’de nohut çok önemli. Bizim Antakya’daki gibi bol miktarda Humus dükkanı var. Dolayısıyla humusu da ihmal etmeyin. Umayyad Palace Restaurant Emevi Camii’ne çok yakın bir ara sokakta. AkÅŸam yemeÄŸinde açık büfe var. Ä°lginç bir özelliÄŸi de semazen gösterisi olması. Elissar Restaurant Güzel bir ambiyansa sahip ve ÅŸehirdeki seçeneklerin en iyisi. Eski, büyük, avlulu ve teraslı bir Åžam evinin içinde yer alıyor. Damascus Worker’s Club (An-Nadi al-Umal) Åžam’da içki servisi yapan yerler fazla deÄŸil. Avlusunda ÅŸadırvanı olan, yeÅŸili bol bahçeli bir binadaki bu restoran genelde insanların içki içmek için geldiÄŸi ama yemekleri de çok lezzetli bir yer. Yerel bir ortam için muhakkak uÄŸrayın. Bunlar dışında, Al-Kamal, Gemini, Old Town, Crystal Palace da yemeklerini tadabileceÄŸiniz diÄŸer restoranlar. NE ALINIRSuriye’de en iyi alışveriÅŸ souq dedikleri çarşılarda. Baharattan kumaÅŸa, eliÅŸlerinden halıya kadar her ÅŸey bu çarşılarda var. Bunların en bilineni Åžam’daki Hamidiye Çarşısı ve onun ara sokakları. Nargile satanlar, kuyumcular, bakırcılar her köşe başında karşınıza çıkacak. 156 numaradaki Tony Stephan’s isimli dükkana bir bakın, ilginç bulabilirsiniz. Åžam’dan ÅŸeker almadan dönmeyin. Bana göre en ünlü ÅŸekercisi Ghraoui. Â