‘Yalnız, tamamen yalnız, herkese karşı’

Türk okuru için ismi bilinen ama eserleri tanınmayan bir yazar Georges Bernanos. Yayıncılarımızın ıskaladığı önemli bir usta. Tam adıyla Louis Émile Clément Georges Bernanos, 1888’de Paris’te doğmuş. Gençliğini Fressin’de, romanlarına mekân olan Pas-de-Calais’nin bu köyünde geçirmiş. Paris Katolik Enstitüsü’nde hukuk okumuş. Birinci Dünya Savaşı’na katılmış, siperlerde savaşmış, birçok kez yaralanmış, tuğgeneral rütbesiyle savaşı tamamlamış.
1926’da ‘Şeytanın Güneşi Altında’ ve 1936’da ‘Bir Taşra Rahibinin Günlüğü’ adlı romanlarıyla başarıya ulaşmış. Savaş öncesi monarşist hareketlere yakın olsa da sonra onlardan kopmuş. İspanya İç Savaşı sırasında da başlangıçta desteklediği Franco’nun uyguladığı şiddeti görünce Cumhuriyetçilerin tarafını tutmuş. Birinci Dünya Savaşı’nda bir bacağını ömür boyu sakat bırakan korkunç bir yaralanma İkinci Dünya Savaşı’na katılmasına engel olmuş. Brezilya’ya göçmüş ve orada Pétain’e karşı De Gaulle’ü ve Özgür Fransa ordusunu aktif olarak desteklemiş. Brezilya’da yaşarken Stefan Zweig’ın ölümünden önce görüştüğü son kişilerden biri olmuş. Savaş sonrası De Gaulle tarafından Fransa’ya dönmesi için davet edilmiş.
Kapitalizmin ve teknolojinin gelişmesinin, makinelerin çoğalmasının açgözlülük ruhunu geliştireceğini savunan düşünceleri ile George Orwell’e yakın bulunmuş ve eleştirilmiş. Bernanos, 5 Temmuz 1948’de Neuilly-sur-Seine’de ölmüş.

Georges Bernanos’un eserlerinde, özellikle kayıp cemaatinin ruhlarını kurtarmaya çalışan Katolik rahip veya trajik kaderi olan karakterler aracılığıyla iyi ve kötü arasındaki ruhsal mücadeleyi, insan ruhunun kurtuluşunu araştırdığı belirtiliyor.
Robert Bresson’un sinemaya uyarladığı ‘Bir Sevgisizlik Öyküsü - Mouchette’te Kuzey Fransa’nın küçük bir köyünde yaşayan ergenlik çağındaki bir genç kızın hazin hayatına şahit oluruz. Anlatının adından da anlaşılacağı gibi bu bir sevgisizlik öyküsüdür ve genç kızın 24 saatte yaşadığı olaylarla aydınlanıp olgunlaşmasını anlatır.
Mouchette genç kızın lakabıdır ve gerçek adı hiç anılmaz. Mouchette’in anlamı küçük sinektir. Alkolik bir baba ve hasta bir annenin kızı olan Mouchette büyük bir yoksulluk içinde yaşamaktadır. Üstünde parçalanmak üzere olan giysiler, ayağına çok büyük gelen tahta sabolar ve sürekli aç bir karınla dolaşır. Ailesinin de köy halkının da sevgisini göremez, kendini dışlanmış hisseder. Okulda da durumu pek parlak değildir; sürekli öğretmeninin kendisine ettiği kötü muameleden, bitmeyen öfkesinden yakınır. Zaten tembel ve hiçbir yeteneği olmayan bir öğrencidir. Okulun en yaşlı öğrencisi olarak öğretmenin ve okul arkadaşlarının gözünde umutsuz bir vakadır.

Arkadaşları da kendisiyle acımasızca alay etmektedir. Mouchette durumundan yakınmaz, aksine halini kabullenmiş gibidir. Öğretmeninin “Siz küçük bir barbarsınız” tanımına uygun olarak oldukça vahşidir. Perişan, ağzı bozuk, pis fakir, doğuştan yalancı ve ezik sıfatlarını da kabullenmiştir.
Mouchette rüzgârlı, fırtınalı bir havada okulu kırıp yalnız kalabileceğini düşündüğü ormana kaçar. Ama fırtınanın ve dikkatsizliğinin etkisiyle yolunu kaybeder. Panik halde nereye gitmesi gerektiğini, yaşadığı Saint -Venan köyünün ne yanda olduğunu bulmaya çalışır. Bu sırada bir çukura da yuvarlanır. Soğuktan ve yorgunluktan çökmüş, öfkeden ağlayarak çaresiz bir halde burkulmuş bacağını ovup otururken köyün serserisi Arséne ile karşılaşır. Uzaktan hayranlık duyduğu bu genç serseri kaçak avlanırken bir cinayet işlemiştir ve gizlenmeye çalışmaktadır. İlk fırsatta uzaklara, belki sınırın öte yanına, Belçika’ya kaçacaktır.
Genç serseri Mouchette’i terk edilmiş bir kulübeye götürür. Sığındıkları kulübede birlikte geçirdikleri gecede genç kız kadınlığa geçerken bir olgunlaşma da yaşar ve dünyaya, hayatına bakışı değişir. Ne kadar umutsuz bir yaşamı olduğunun farkına varır. Kaçınılmaz sonuna kendi iradesiyle gider.
‘Bir Sevgisizlik Öyküsü - Mouchette’ kısa ve çok etkileyici bir anlatı. Bernanos, güçlü bir edebi tat yakalayarak bizi Mouchette’in umutsuz dünyasına sokuyor, onun vahşileşmesinin nedenlerini anlamamızı sağlıyor ve hayatın ne kadar acımasız olduğunu bir kez daha anımsatıyor.

BİR SEVGİSİZLİK
ÖYKÜSÜ - MOUCHETTE
Georges Bernanos
Çeviren: Berna Günen
Sia Kitap, 2022
112 sayfa